«Το ρήγμα που έδωσε τον σεισμό του ’78 θα κοιμάται για χρόνια»

Ημερίδα σήμερα στο Ισλαχανέ με αφορμή τα εγκαίνια της έκθεση «1978-2018, 40 Χρόνια από τον Σεισμό της Θεσσαλονίκης, Οι παλαιότεροι θυμούνται, οι νέοι μαθαίνουν»

Της ΛΕΜΟΝΙΑΣ ΒΑΣΒΑΝΗ

Σαράντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον Σεισμό της 20ης Ιουνίου 1978 που σημειώθηκε ώρα 23:04, με επίκεντρο 30 χιλιόμετρα ανατολικά-βορειοανατολικά της πόλης της Θεσσαλονίκης ανάμεσα στις λίμνες Κορώνεια (Αγίου Βασιλείου ή Λαγκαδά) και Βόλβη. Ήταν μεγέθους 6,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, εστιακού βάθους 10 χιλιομέτρων και διάρκειας 15 δευτερολέπτων.

Υπήρξε ο σεισμός ο οποίος οδήγησε στο θάνατο 49 ανθρώπων, εκ των οποίων οι περισσότεροι (37) ήταν ένοικοι οκταόροφης πολυκατοικίας που κατέρρευσε στην πλατεία Ιπποδρομίου. Εκατοντάδες ήταν οι τραυματίες και χιλιάδες οι άστεγοι, ενώ χιλιάδες κτήρια που υπέστησαν ζημιές.

Με αφορμή την συμπλήρωση 40 χρόνων από τον μεγάλο σεισμό της Θεσσαλονίκης, ο οποίος αποτέλεσε ένα καθοριστικό γεγονός για την ζωή της πόλης, το Τμήμα Γεωλογίας του ΑΠΘ και το Αριστοτέλειο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας (ΑΜΦΙΘ) διοργανώνουν, υπό την αιγίδα της Κοσμητείας της Σχολής Θετικών Επιστημών του ΑΠΘ, την έκθεση «1978-2018, 40 Χρόνια από τον Σεισμό της Θεσσαλονίκης, Οι παλαιότεροι θυμούνται, οι νέοι μαθαίνουν», στον πολυχώρο πολιτισμού Ισλαχανέ (Ε. Ζωγράφου 2) που θα εγκαινιαστεί σήμερα Παρασκευή 4 Μαΐου 2018 και ώρα 18:30. Μάλιστα σήμερα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας (9:00-20:00) θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις για το κοινό, ενώ από τις 18.30 έως τις 20.30 θα πραγματοποιηθεί και σχετική ημερίδα στον ίδιο χώρο.

Στην έκθεση παρατίθεται φωτογραφικό και αρχειακό υλικό της εποχής, πληροφορίες σχετικά με το γεωλογικό φαινόμενο του σεισμού, χάρτες, ένας παλιός σεισμογράφος, από αυτούς που χρησιμοποιήθηκαν για της καταγραφή του σεισμού και της ακολουθίας του, Video-προβολή, καθώς και άλλα στοιχεία της περιόδου εκείνης.

«Ήδη έχουμε μεγάλη επισκεψιμότητα από σχολεία όλων των βαθμίδων», δήλωσε στον «Τ.Θ.» ο Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ κ. Σπύρος Παυλίδης. Αναφερόμενος στην ομιλία που θα δώσει απόψε στο πλαίσιο της ημερίδας μας είπε πως θα τονίσει τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα που σχετίστηκαν με τον σεισμό.

Όπως εξήγησε: «Ήταν ένας σεισμός που για πρώτη φορά έπληξε μια μεγαλούπολη. Νεκρώθηκε η οικονομική ζωή της πόλης. Για πρώτη φορά οι κάτοικοι έζησαν σε οργανωμένους καταυλισμούς για πάνω από δυόμισι μήνες. Υπήρξαν και πολιτικά προβλήματα που δημιουργήθηκαν με το υπουργικό συμβούλιο να εισηγείται στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, που ήταν τότε πρωθυπουργός, να εκκενωθεί η πόλη.

Υπήρχε φόβος για έναν επερχόμενο σεισμό και για πώς θα τον αντιμετώπιζαν. Όμως αυτός ο σεισμός του ’78  στάθηκε ένας σταθμός για να γίνει πρώτη φορά το Σεισμολογικό Δίκτυο πολύ μοντέρνο και πιο σύγχρονο και να δίνει αξιόπιστα πια δεδομένα στη Θεσσαλονίκη και στο ΑΠΘ, συγκεκριμένα στο τμήμα Γεωλογίας (ΟΑΣΠ) -Τομέα Γεωφυσικής, και έγινε και το Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών (το ΙΤΣΑΚ). Και ήρθε ένας δεύτερος σεισμός το 1981, των Αλκυονίδων του Ανατολικού Κορινθιακού ώστε να γίνει το 1983 η δημιουργία του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Πολιτικής Προστασίας και το 1985 ο Πρώτος Σύγχρονος Αντισεισμικός Κανονισμός στην Ελλάδα, που είναι από τους καλύτερους του κόσμου και ανανεώνεται μέχρι σήμερα. Γενικά, με αφετηρία τα γεγονότα του 1978, άλλαξε την πορεία της αντισεισμικής πολιτικής, ανέδειξε καινούρια προβλήματα, αλλά και πώς να αντιμετωπιστούν, και έγινε Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων Βορείου Ελλάδος, η λεγόμενη ΥΑΣΒΕ. Οι κανονισμοί που ισχύουν εφαρμόζονται σχεδόν από τότε μέχρι σήμερα, βελτιούμενοι φυσικά, για κάθε σεισμό που γίνεται στην χώρα μας».  

Σημειώστε πως μέχρι το 1978 λειτουργούσε στην χώρα το περιορισμένο δίκτυο σεισμολογικών σταθμών και σεισμομέτρων του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Αστεροσκοπείου Αθηνών. Στη Βόρεια Ελλάδα και ιδιαίτερα στο μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας δεν υπήρχε ούτε σεισμογράφος ούτε άλλα  σεισμολογικά όργανα. Μόλις είχε δημιουργηθεί η (τότε) έδρα Γεωφυσικής και είχε πληρωθεί από τον καθηγητή Βασίλη Παπαζάχο (1978). Ο καταστροφικός σεισμός έγινε η αφορμή να τεθεί έντονα το θέμα στην τότε κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή και να δημιουργηθεί (1979-1980) το Ερευνητικό Σεισμολογικό κέντρο (Σεισμολογικός Σταθμός Τμήματος Γεωλογίας Α.Π.Θ.) με ένα πρώτο οργανωμένο σεισμολογικό δίκτυο του βορειοελλαδικού χώρου με πέντε περιφερειακούς σταθμούς (Κεντρικό Κιλκίς, Γουμένισσα, Λιτόχωρο, Παλιούρι Χαλκιδικής, Σοχός), που πρωτολειτούργησε τον Ιανουάριο του 1981.

«Μελετήσαμε καλύτερα τα ρήγματα»

«Ο Σεισμός ’78 μάς βοήθησε αντλώντας πληροφορίες από την διεθνή εμπειρία να ξεκινήσουμε να αναπτύσσουμε ελληνική επιστημονική εμπειρία και να μελετούμε καλύτερα τα ρήγματα και τους σεισμούς, τους σεισμούς τους ιστορικούς, αλλά και τους σεισμούς του 20ου αιώνα», σχολίασε ο κ. Παυλίδης.

Και συμπλήρωσε: «Εμείς από πλευράς γεωλογίας αναδείξαμε τα ρήγματα της χώρας, τα μελετήσαμε καλύτερα. Έχουμε πια μια βάση δεδομένων ενεργών και σεισμικά ενεργών ρηγμάτων του ελληνικού χώρου. Αναπτύξαμε νέους κλάδους, όπως να μελετάμε την σεισμική ιστορία των ρηγμάτων με την παλαιοσεισμολογία. Είναι ένας κλάδος που πρώτη φορά εφαρμόστηκε στα ρήγματα της Θεσσαλονίκης, δηλαδή στη Βόλβη Λαγκαδά, όπου ήταν και το επίκεντρο του σεισμού του ’78. Και έκτοτε συνεισφέρουμε επιστημονικά περισσότερο στην αντισεισμική θωράκιση της χώρας, στην ενημέρωση των πολιτών. Όλα αυτά γίνονται στο ΑΠΘ, και ιδιαίτερα στο Αριστοτέλειο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Θέλουμε μέσα από τις δράσεις που κάνουμε να ανοιχτούμε πρώτα στην κοινωνία της πόλης για να μεταφέρουμε το μήνυμα του πώς είναι ζούμε με τους σεισμούς, πώς τους αντιμετωπίζουμε».

«Το ρήγμα που έδωσε τον σεισμό του ’78 θα κοιμάται για χρόνια»

Τον ρωτήσαμε σε τι κατάσταση είναι σήμερα ρήγμα του 78. Και μάς απάντησε πως θα περάσουν χρόνια μέχρι να ξαναδώσει σεισμό. ««Είναι σε κατάσταση ηρεμίας. Το παρακολουθούσαμε επί χρόνια με ειδικά όργανα γιατί κινούνταν σιγά σιγά, είναι το μετασεισμικό του φαινόμενο. Βρήκαμε πως το παραπάνω ρήγμα έχει μεγάλη περίοδο επανάληψης μεγάλων σεισμών, οπότε για πολλά χρόνια το συγκεκριμένο ρήγμα θα μας αφήσει, θα κοιμάται, θα είναι ανενεργό. Αλλά μελετούμε και άλλα ρήγματα και θα τα παρουσιάσουμε την Παρασκευή με χάρτες που έχουμε στην έκθεση. Θα πούμε για το ποια είναι στην κεντρική Μακεδονία, ποια στην Θεσσαλονίκη, αν υπάρχουν και μέσα στην πόλη, και για τα ρήγματα που γνωρίζουμε στον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο».

«Πρέπει να ανησυχούμε;», τον ρωτήσαμε. «Κάνουμε επιστημονική μελέτη για να ξέρουμε πού είναι τα ρήγματα και πώς θα τα αντιμετωπίσουμε όταν χτίζουμε μεγάλα έργα, όταν γίνεται ανοικοδόμηση κλπ. Εμείς πάντως δεν ανησυχούμε. Ένα ρήγμα μπορεί να δώσει σεισμό μετά από 50, 1000 και 5000 χρόνια».

 

Χρήσιμα

Περισσότερες πληροφορίες για την εκδήλωση, στον σύνδεσμο: https://www.auth.gr/news/events/25384. Η Έκθεση θα διαρκέσει έως τις 30 Ιουνίου 2018, Δευτέρα - Παρασκευή, 9:00-14:30 και η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.

typosthes.gr