Το Ιερό μνημείο στον Τυμβο Καστά, όπως έχουμε πολλές φορές δείξει από αυτή την σελίδα, παρουσιάζει πολλά διακριτά χαρακτηριστικά που υποδηλώνουν έντονα τη σύνδεσή του με Μακεδόνα Μεγάλο Βασιλέα παρά με πλούσιο ευγενή.
Για να προχωρήσουμε σε πιο ασφαλή συμπεράσματα είναι αρχικά κρίσιμο να διακρίνουμε τις ταφικές πρακτικές για τους ευγενείς από αυτές που προορίζονταν για βασιλείς, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της ελληνιστικής Μακεδονίας. Τα μεγαλοπρεπή αρχιτεκτονικά στοιχεία του μνημείου, η περίπλοκη εικονογραφία και οι συγκεκριμένες ευθυγραμμίσεις της αρχιτεκτονικής του Μνημείου με ουράνια φαινόμενα, υποδηλώνουν σαφώς τη σύνδεσή του με Βασιλέα. Αυτό το συμπέρασμα υποστηρίζεται περαιτέρω από σαφεις ενδείξεις που υποδηλώνουν ότι ο χώρος χρησίμευσε ως ιερός χώρος όπου εκτελούνταν τελετουργίες, συνδεόμενες με την κεντρική εξουσία και πιθανόν με μεγάλη αποδοχή από τον κόσμο.
Επιπλέον, η μεγάλη κλίμακα και η αρχιτεκτονική πολυπλοκότητα του μνημείου της Αμφίπολης παρουσιάζουν ειδικά χαρακτηριστικά που συνδέονται με τη μορφή βασιλικών ταφών κατά την ελληνιστική περίοδο. Οι υλικοί πόροι και η εργασία που απαιτούνται για μια τέτοια κατασκευή ήταν συνήθως διαθέσιμα μόνο στην άρχουσα ελίτ, υποδεικνύοντας τη σημαντική θέση του αποθανόντος. Όμως οι ευγενείς, αν και πλούσιοι, δεν θα είχαν την ίδια πρόσβαση σε κρατικούς πόρους και πολύ περισσότερο ούτε την αναγκαιότητα να δημιουργήσουν τόσο μεγαλοπρεπή μνημεία. Το μέγεθος και η πολυπλοκότητα της κατασκευής, μαζί με την περίτεχνη διακόσμηση, υπερβαίνουν αυτά που συνήθως βρίσκονται στους τάφους των ευγενών, αντανακλώντας στις ιδιαίτερες συνθήκες που προοριζόταν για βασιλιάδες ή θεοποιημένους ηγέτες.
Συν τοις άλλοις, η παρουσία αντοπών Σφιγγών, η στάση των Καρυάτιδων που παραπέμπουν σε τελετή στέψης και η αρχιτεκτονική ευθυγράμμιση με ουράνια στοιχεία είναι ισχυρά σύμβολα κυριαρχίας και θεϊκότητας. Οι σφίγγες, σύμβολα προστασίας και συχνά συνδεδεμένες με τη θεϊκή φύλαξη ιερών ή βασιλικών χώρων, πλαισιώνουν τις εισόδους, ενισχύοντας τη ιερότητα του χώρου. Η θεατρικότητα που ενυπάρχει στην πιθανή σκηνή της στέψης από τις Καρυάτιδες ενισχύει την εξουσία του Νεκρού αλλά και την προσλαμβάνουσα θεϊκή έγκριση, υπογραμμίζοντας τη θεμιτή ηγεσία του ηγεμόνα—μια μορφή απεικόνισης που συνήθως απουσιάζει από την εικονογραφία που συνδέεται με ευγενείς.
Αλλά και η ευθυγράμμιση των αρχιτεκτονικών στοιχείων του Ιερού Μνημείου με τις ακτίνες του Ήλιου κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο υποδεικνύει μια σύνδεση με τα συμβάλλοντα στον υπεραισθητό χρόνο και χωρο. Αυτή η πρακτική βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με την ελληνιστική παράδοση σύνδεσης των ηγεμόνων με θεϊκά φαινόμενα, ενισχύοντας τη νομιμότητά τους και το θεϊκό τους δικαίωμα στην εξουσία. Μια τέτοια παραλληλότητα υποδηλώνει ότι ο χώρος δεν ήταν απλώς ένας τόπος ταφής αλλά ένας ιερός χώρος όπου πιθανότητα τελούνταν δρώμενα και τελετές που συνδέονται με κοσμικά γεγονότα, μια πρακτική που συνηθέστερα συνδέεται με βασιλικές και θεϊκές μορφές παρά με ευγενείς.
Ειδικότερα η παρου σία του ψηφιδωτού της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Άδη είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη σύνδεση του Μνημείου με πιθανές τελετές. Ο εν λόγω μύθος, κεντρικός στα Ελευσίνια Μυστήρια, συμβολίζει το θάνατο, την αναγέννηση και τον κυκλικό χαρακτήρα της ζωής. Η παρουσία αυτής της εικονογραφίας στο Μνημείο υποδηλώνει ότι ο τάφος μπορεί να ήταν τόπος για τελετές που σχετίζονται με τη μεταθανάτια ζωή και τα μυστήρια της ύπαρξης. Τα Ελευσίνια Μυστήρια, γνωστά για τον μυστικιστικό και αποκρυφιστικό τους χαρακτήρα, ήταν σημαντικές θρησκευτικές τελετές στην αρχαία Ελλάδα, που υπόσχονταν στους μυημένους μια βαθύτερη κατανόηση της ζωής και του θανάτου και προσέφεραν μια μορφή σωτηρίας ή αναγέννησης.
Συγκεκριμένα πολύ πιθανόν να λάμβαναν χώρα τελετές Μύησης περιλαμβάνοντας συμβολικά ταξίδια που αντιπροσώπευαν την κάθοδο και την επιστροφή από τον κάτω κόσμο, αντανακλώντας τον μύθο της Περσεφόνης. Ισως επίσης το μνημείο να συνδέεται με εποχιακές Εορτές οι οποίες σηματοδοτώντας βασικά σημεία στο ηλιακό ημερολόγιο, όπως το χειμερινό ηλιοστάσιο, δείχτουν τη σημασιά από το θάνατο στην αναγέννηση. Το Μνημείο δείχνει ότι πιθανότητα λάμβαναν χώρα και τελετές τιμής και μνημης προς τον Ιερό Νεκρό.
Επομένως το μνημείο της Αμφίπολης, με τη μεγαλοπρεπή κλίμακα, τη βασιλική εικονογραφία, την ουράνια ευθυγράμμιση και την παρουσία σημαντικού μυθολογικού μωσαϊκού, υποδηλώνει σαφώς ότι λειτουργούσε ως βασιλικός τάφος και ιερός χώρος για τελετουργικές δραστηριότητες. Η φύση αυτών των τελετών, σαφώς συνδεδεμένη με τις ελληνιστικές θρησκευτικές πρακτικές και τα μυστηριακά λατρευτικά δόγματα, υπογραμμίζει το ανώτατο κοινωνικό καθεστώς του αποθανόντος και την ιερότητα του τόπου. Αυτός ο συνδυασμός χαρακτηριστικών τοποθετεί σταθερά το μνημείο στο πεδίο της βασιλικής μνήμης και της θεϊκής σύνδεσης, πέρα από το πεδίο των ταφών ευγενών, αντικατοπτρίζοντας τη σύνθετη αλληλεπίδραση της εξουσίας, της θρησκείας και του πολιτισμού στην ελληνιστική Μακεδονία.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω είναι αναμενόμενο να αναρωτηθεί κανείς αν η προσωπικότητα του Μεγάλου Αλεξάνδρου έχει κάποια στοιχεία που είναι αφενός μεν μοναδικά στην ιστορία και αφετέρου θα μπορούσαν να συνδεθούν με την τυπολογία και την Αρχιτεκτονική του Μνημείου.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου