Η αρχαιότερη βαλανιδιά του κόσμου, βρίσκεται στο χωριό Βαλανίδα Ελασσόνας Λαρίσσης ηλικίας αρκετών χιλιετιών! Το ιερόδενδρο του Διός, που η Ευρώπη οφείλει να καθιερώσει ως σύμβολό της

Η βαλανιδιά του χωριού Βαλανίδα Ελασσόνας

Του καθηγητή Δενδροκομίας, Αθανασίου Ρούμπου, perin.thos@hotmail.com

Όφειλε η Ευρώπη να το έχει καθιερώσει ως σύμβολό της. 

Η δρυς ήταν το ιερό δένδρο του Δία και γι’ αυτόν τον λόγο στην αρχαία Ελλάδα θεωρούνταν ιερό δένδρο. 

Έχουν βρεθεί πολλά χρυσά στεφάνια από βλαστούς και καρπούς βαλανιδιάς που χρησιμοποιούνταν σε τελετές και ως ταφικά κτερίσματα με ένα από τα σημαντικότερα το "στεφάνι του βασιλιά Φιλίππου Β΄", που βρέθηκε στον τύμβο της Βεργίνας. 

Στην αρχαία Δωδώνη η μαντική δρυς θεωρούνταν πως αποτελούσε την κατοικία του Δία.

Είχα την τύχη πριν λίγα χρόνια να γνωρίσω και να συνεργασθώ με τον κ. Παναγιώτη Δημάνη του Κωνσταντίνου στο χωριό Βαλανίδα(*) της Ελασσόνας Λαρίσης Θεσσαλίας. Άνθρωπος πράος, πάντα χαμογελαστός, φιλοσοφημένος με ιδιαίτερη αγάπη για τα δένδρα μα με μεγαλύτερη αγάπη για τον τόπο του. Μου μιλούσε για την ιστορία, τα ήθη και έθιμα του χωριού, για το αρχαίο κάστρο στο πλησιέστερο βουνό και άλλα. Όταν ρώτησα πως το χωριό ονομάσθηκε Βαλανίδα με οδήγησε στην Παναγιοπούλα ή Παναϊπούλα, μία εξοχική εκκλησία στο όνομα της Παναγίας που πανηγυρίζει την πρώτη Κυριακή μετά το Πάσχα. Μάλιστα στην Βαλανίδα την ημέρα αυτή γιορτάζουν τους/τις Παναγιώτηδες - Παναγιώτες.

Έμεινα έκθαμβος όταν στην ανατολική πλευρά του περιβόλου της εκκλησίας αντίκρυσα την μεγαλειώδη Βαλανιδιά. Αναπτύσσεται επί αιώνες σε ένα πολύ ρηχό, άγονο, πετρώδες έδαφος με ξηροθερμικές συνθήκες. 

Έχει διάμετρο κορμού 7,5 μ., διάμετρο προβολής της κόμης 15 μ. και ύψος 20 μ.

Η ηλικία της πρέπει να ανάγεται σε αρκετές χιλιετίες.

Στο εθνικό μουσείο της Ρίγα, πρωτεύουσας της Λεττονίας, εκτίθεται ο κορμός μίας βαλανιδιάς ηλικίας 1.000 ετών με διάμετρο κορμού περίπου στο 1 μ.

Η συγκεκριμένη βαλανιδιά εκτιμώ ότι είναι το αρχαιότερο δένδρο βαλανιδιάς που υπάρχει.

Επιβάλλεται η αναγνώρισή του ως εθνικού μνημείου και η προβολή του πανελλήνια και διεθνώς. Σίγουρα θα αποτελέσει αντικείμενο ενδιαφέροντος πολλών επισκεπτών και επιστημόνων.

Επιβάλλεται επίσης η άμεση φροντίδα του δένδρου δεδομένου ότι σήψη προχωρά στο εσωτερικό του κορμού του.

Με παρότρυνσή μου ο πρόεδρος της κοινότητας Βαλανίδας κύριος Μαναχιάρης Αθανάσιος ξεκίνησε την διαδικασία αναγνώρισης του δένδρου ως εθνικού μνημείου υποβάλλοντας αιτήσεις στον Δήμο και το Δασαρχείο Ελασσώνας.

(*) Χωριό στον 39ο παράλληλο [39°55.6′N 22°2.8′E]. Στην Βαλανίδα ανήκει και ο οικισμός, Κλεισούρα.

Με το όνομα του δένδρου ονοματίσθηκαν και άλλα χωριά στην Ελλάδα: Βαλανιδιά Ιωαννίνων, Βαλανιδορράχη και Βαλανιδούσσα Πρεβέζης, Ηπείρου. Σχετικό και το Βαλανείο Κερκύρας. Επίσης: Βελανίδι Ηλείας, Βελανιδιά Αργολίδος, Άρτης, Αττικής, Κοζάνης, Μεσσηνίας. Βελανίδια Λακωνίας. Σχετικά επίσης τα: Δρυόβουνο Κοζάνης, Δρυόπη Αττικής, Μεσσηνίας. Δρυοπίς Κύθνου και Δρυός Πάρου Κυκλάδων. Δρυόφυτο Πρεβέζης. Δρυς Χανίων Κρητης. Φυσικά και ο αρχαία ελληνική φυλή Δρύοπες. Όλα δείχνουν πόσο αγαπητό ήταν και είναι το δένδρο αυτό, που λαός μας ακόμη το λέει ο Δένδρος - κάτι που έχει και την υποβόσκουσα λατρεία στον Δία. Γ. Λεκακης "Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις".

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.