Αποκρυπτογραφώντας το χειρόγραφο Βόινιτς

Το χειρόγραφο Βόινιτς (Voynich) είναι ένα εικονογραφημένο βιβλίο με ακατανόητο περιεχόμενο. Θεωρείται ότι γράφτηκε πριν από αρκετούς αιώνες από κάποιον άγνωστο συγγραφέα, που χρησιμοποίησε ένα άγνωστο σύστημα γραφής και ακατανόητη γλώσσα.

Κατά τη διάρκεια της ιστορίας του το χειρόγραφο αποτέλεσε αντικείμενο εντατικής μελέτης από πολλούς επαγγελματίες και ερασιτέχνες κρυπταναλυτές, μεταξύ των οποίων μερικοί από τους κορυφαίους Αμερικανούς και Βρετανούς αποκρυπτογράφους του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου. Κανείς τους όμως δεν κατάφερε να αποκρυπτογραφήσει έστω και μια λέξη.

Αυτές οι επανειλημμένες αποτυχίες έχουν κάνει το χειρόγραφο Βόινιτς ξακουστό στην ιστορία της κρυπτογραφίας, έδωσαν όμως βάση και στην άποψη ότι το βιβλίο δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια περίτεχνη απάτη, μια δίχως νόημα εναλλαγή τυχαίων χαρακτήρων. Το μυστήριο του νοήματος και της προέλευσης του χειρογράφου κέντρισε τη λαϊκή φαντασία, κάνοντας το χειρόγραφο θέμα μυθιστορημάτων και εικασιών. Καμία από τις υποθέσεις των τελευταίων εκατό ετών δεν επαληθεύτηκε.

Το βιβλίο είναι γνωστό με το όνομα του πολωνοαμερικανού παλαιοβιβλιοπώλη Βίλφριντ Βόινιτς (Wilfrid Voynich), ο οποίος το αγόρασε το 1912. (Πηγή: Wikipedia)

Από τη στιγμή που ο Βόινιτς αγόρασε το χειρόγραφο αυτό στην Ιταλία, και τράβηξε το ενδιαφέρον του κοινού, αρκετοί ειδικοί από διάφορους επιστημονικούς τομείς προσπάθησαν να… βγάλουν μια άκρη με αυτό!

Οι κρυπτογράφοι να το αποκρυπτογραφήσουν, οι γλωσσολόγοι να καταλάβουν ποια είναι η βασική γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας και οι βοτανολόγοι να ταυτοποιήσουν τα φυτά που είναι ζωγραφισμένα στις κιτρινισμένες σελίδες του.

Ελάχιστοι ισχυρίζονται ότι καταλαβαίνουν κάποιες από τις λέξεις που περιλαμβάνονται μέσα σε αυτό.

Από αυτούς, ο καθηγητής Stephen Bax είναι ίσως εκείνος που ενδεχομένως να έχει κάνει κάποια πρόοδο γύρω από το θέμα, γράφει ο Rich McCormick στο The Verge.

Ο Bax, καθηγητής εφαρμοσμένης γλωσσολογίας στο πανεπιστήμιο του Bedford, ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι έχει αποκωδικοποιήσει προσωρινά 10 λέξεις και προσδιορίσει κατά προσέγγιση τον ήχο 14 συμβόλων που περιλαμβάνονται στο χειρόγραφο.

Αν οι εκτιμήσεις του είναι σωστές, θα είναι οι πρώτες λέξεις που θα έχουν αποκρυπτογραφηθεί από τότε που ο Βόινιτς ανακάλυψε το βιβλίο. Ο καθηγητής υποστηρίζει ότι «είναι το εφαλτήριο για την πλήρη αποκωδικοποίηση και την ενδεχόμενη αποκρυπτογράφηση του χειρογράφου στο σύνολό του».

Σχεδόν όσα γνωρίζουμε για το χειρόγραφο αυτό, δεν είμαστε σίγουροι ότι τα γνωρίζουμε στα σίγουρα. Είναι ένας κώδικας που «στολίζεται» με εικονογραφήσεις από παράξενες φιγούρες και φυτά, η ηλικία του οποίου χρονολογείται κάπου ανάμεσα στο 1404 και το 1438 και θα μπορούσε να προέρχεται από την Ιταλία της Αναγέννησης.

Ωστόσο, καμία από τις υπάρχουσες θεωρίες για την προέλευσή του δεν είναι αποδεκτή.

Πριν από μία δεκαετία, κυκλοφόρησαν φήμες ότι το χειρόγραφο αυτό ήταν στην πραγματικότητα μια απάτη, και πως είχε γραφτεί πολλά χρόνια μετά. Επίσης, ότι μπορεί να προερχόταν από το Μεξικό. Ή ότι αποτελούσε ένα φιλοσοφικό πείραμα, ένα έργο τέχνης, ή σύμφωνα με τον θεωρητικό φυσικό Andreas Schinner «κάτι που έγραψε ένας αυτιστικός μοναχός, ο οποίος υποσυνείδητα ακολούθησε έναν περίεργο μαθηματικό αλγόριθμο στο κεφάλι του». Για κάποιους άλλους, δε, το είχαν γράψει εξωγήινοι.

Ο καθηγητής Bax πιστεύει ότι το χειρόγραφο αυτό -το οποίο μπορεί κανείς να «διαβάσει» στο διαδίκτυο στην ιστοσελίδα της βιβλιοθήκης του Γέιλ– είναι τόσο παλιό, όσο έχουν εκτιμήσει οι ειδικοί με τη μέθοδο της ραδιοχρονολόγησης με άνθρακα.

Η μέθοδος που χρησιμοποίησε ο ίδιος για την αποκρυπτογράφηση των 10 λέξεων και των 14 ήχων, είναι παρόμοια με αυτή που χρησιμοποίησαν οι Jean-François Champollion και Thomas Young, που ήταν οι πρώτοι που κατάφεραν να αποκρυπτογραφήσουν τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά.

Ο Bax ταίριαξε λέξεις που εμφανίζονται να συνδέονται με συγκεκριμένες ζωγραφιές στο χειρόγραφο –επτά φυτά και έναν αστερισμό- και τις συνέδεσε με τα ονόματα από πράγματα που έμοιαζαν παρόμοια σε άλλες γλώσσες.

Έτσι, κατάφερε να βρει συνδέσεις ανάμεσα σε γνωστές γλώσσες και το μυστηριώδες κείμενο, που του επέτρεψαν να αποκρυπτογραφήσει λέξεις όπως «ταύρος» και «κόλιανδρος» στο 600 ετών χειρόγραφο.

Ο ίδιος είναι πεπεισμένος ότι το χειρόγραφο αυτό δεν αποτελεί φάρσα ή απάτη, λέγοντας ότι «ίσως αποτελεί μια διερευνητική πραγματεία για τη Φύση».

Ωστόσο, δε συμφωνούν όλοι με τη «διάγνωσή» του.

Ο Nick Pelling, ένας από τους γνωστούς συγγραφείς γύρω από το συγκεκριμένο χειρόγραφο, αναφέρει ότι οι υποθέσεις του Bax είναι «υποκειμενικές, ουσιαστικά ανεφάρμοστες και γελοίες».

Ο καθηγητής απάντησε στις «κατηγορίες» του λέγοντας ότι ο Pelling «απέτυχε να διαβάσει προσεχτικά τη μελέτη του και κατέληξε σε λανθασμένα συμπεράσματα».

Ο Arthur Tucker, από το τμήμα Γεωργίας του πανεπιστημίου του Delaware στις ΗΠΑ, συμφωνεί ότι οι ταυτοποιήσεις φυτών που έκανε ο Bax «ήταν αφελείς και ως επί το πλείστον λάθος».

Και οι έριδες γύρω από το χειρόγραφο Βόινιτς συνεχίζονται…

Από την ανακάλυψή του, οι ερευνητές έχουν ακολουθήσει πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις σε ό,τι αφορά την αποκρυπτογράφησή του και όχι μόνο.

Από τη στιγμή που το βρήκε ο Βόινιτς, και ο ίδιος φρόντισε να… «βάλει το δαχτυλάκι του» γύρω από το μυστήριο που το περιβάλλει λέγοντας πως ο ίδιος το ανακάλυψε μέσα σε ένα αρχαίο κάστρο στη νότια Ευρώπη.

Στη συνέχεια έδωσε το έγγραφο στον William Newbold, καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, για να το αποκρυπτογραφήσει. Ο Newbold πεπεισμένος ότι τα «μικρά ορνιθοσκαλίσματά του έκρυβαν το κλειδί για τα μυστικά του», πέρασε τα τελευταία του χρόνια με την επιβαρυμένη όρασή του προσπαθώντας με έναν μεγεθυντικό φακό να καταλάβει το περιεχόμενό του.

Τον Newbold ακολούθησε ο William Friedman, ο οποίος είχε βοηθήσει στην αποκωδικοποίηση των ιαπωνικών μεταδόσεων κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο ίδιος βοήθησε στη συνέχεια στην ίδρυση της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας και έγινε ο πρώτος κρυπτολόγος αυτής. Ούτε αυτός όμως κατάφερε να κάνει τη δική του «μετάφραση» του κειμένου.

Τα παράτησε μετά από τρεις δεκαετίες, λέγοντας ότι είναι αδύνατο να αποκρυπτογραφηθεί.

Τη δεκαετία του 1970 με το χειρόγραφο ασχολήθηκαν καθηγητές όπως ο William Ralph Bennett, ο οποίος προσπάθησε να το αποκωδικοποιήσει με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών. Την ίδια περίοδο ο ερευνητής John Stojko πρότεινε ότι το χειρόγραφο ήταν γραμμένο σε μια τροποποιημένη έκδοση της ουκρανικής γλώσσας.

Ένα πάντως είναι σίγουρο: ότι το χειρόγραφο Βόινιτς ασκεί μεγάλη έλξη τόσο σε ακαδημαϊκούς, όσο και σε απλούς ερασιτέχνες.

Γλωσσολόγοι, κρυπτογράφοι, κρυπτοαναλυτές, αστρονόμοι, ιστορικοί, βοτανολόγοι… ακόμη και αυτοί που πιστεύουν ότι εξωγήινοι ήρθαν στη Γη το 15ο αιώνα και έγραψαν ένα βιβλίο: όλοι καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να κατανοήσουν ένα έγγραφο που αντιστέκεται σθεναρά, εδώ και πολλές εκατοντάδες χρόνια, στο να αποκαλύψει τα μυστικά του!