Η Κάρπαθος είχε εμπορικές σχέσεις με την Αίγυπτο, τουλάχιστον από τον 6ο αι. π.Χ. - Οι Έλληνες, οι Κρήτες, ο Ηρακλής, η Ζαγορά, ο Καραθεοδωρή, ο βυζαντινός θησαυρός που εκλάπη και η επίσημη εμφάνιση της Παναγίας στην Λυκόπολι…

Του Γιώργου Λεκάκη

Το νόμισμα αυτό είναι ένα τέλειο παράδειγμα αρχαίου νομίσματος που έχει πολλά να πει:

Είναι ένα σπάνιο νόμισμα του 500-490/480 π.Χ., από την πόλη Ποσείδιον (< Ποτίδαιον, συντομογραφία ΠΟΤ, ιερά πόλη του Ποσειδώνος) στην Κάρπαθο, των Δωδεκανήσων σήμερα, της Καρίας τότε...

- βλ. "Ποσείδιον της Κάρπαθου", NC 1957 σελ. 11-12.

Στην μια όψη δείχνει δύο δελφίνια να κολυμπούν σε αντίθετες κατευθύνσεις, το ένα πάνω από το άλλο: Το κάτω μέρος εικονίζει και ένα μωρό-δελφίνι να κολυμπά επίσης, κάτω από το μεγάλο δελφίνι.

Στο πίσω μέρος υπάρχουν δύο παράλληλα, ορθογώνια-σφραγίδες που χωρίζονται από μια παχειά, απλή γραμμή-ταινία: Ίσως στο βάθος των ορθογωνίων να υπάρχουν τύποι. Στην πραγματικότητα, λένε οι ειδικοί, δεν υπάρχουν.

ΓΙΑ ΤΟ ΕΝ ΛΟΓΩ ΝΟΜΙΣΜΑ βλ. HGC 6, 1350; SNG von Aulock 2743 var. (orientation of dolphins); SNG Keckman 283 var. (legend on obv.); Asyut 689–91; Boston MFA 2010 = Warren 1181; Jameson 1542; Roma E-Live 4, 318. BMC 192.2, RR f.s.sch.

Αλλά αυτό που είναι ιδιαίτερο για αυτό το συγκεκριμένο νόμισμα είναι η μεγάλη και βαθειά τομή, που κόβει τα δύο μεγάλα δελφίνια. Αυτό ήταν ένας τρόπος δοκιμής (τεστ) για να ελεγχθεί ότι το νόμισμα δεν ήταν επιμεταλωμένο. Το γεγονός ότι έχει αυτήν την τομή, μας λέει ότι, ενώ εκδόθηκε για να χρησιμοποιηθεί ως χρήμα, πρέπει να είχε «ταξιδέψει» σε μια περιοχή, όπου αποτιμήθηκε μόνο για το… ασήμι του…

Και όντως!

Κάποτε είχε «ταξιδέψει» στην Αίγυπτο, πολύ πάνω από τον Νείλο, στην πόλη Λυκόπολι (*), πρωτεύουσα του 13ου Νομού της Άνω Αιγύπτου, ή νομού «των Λυκοπολιτών». 

Πιθανώς κάποιος Καρπάθιος να ήθελε να πληρώσει με αυτό για κάποια αιγυπτιακά προϊόντα. Το «τεστ κοπής» στην εμπρόσθια όψη του δείχνει πόσο άγνωστο ή άχρηστο ήταν (το νόμισμα; το ασήμι;) στους Αιγύπτιους τότε…

(Στην πραγματικότητα αυτό είναι ένα από τα 4 κομμάτια που βρέθηκαν το 1969 στην Λυκόπολι, εκ των οποίων τα τρία είχαν ιδίου τύπου εγκοπές).

Το ίδιο νόμισμα, χωρίς την εγκοπή-τεστ.

Το νόμισμα δημοσιεύθηκε το 1975 από τους Martin Price και Nancy Wagoner.

Το περίφημο νόμισμα έφθασε στο Λονδίνο, μέσω… αεροσυνοδών φίλων νεαρού συλλέκτη που ήταν συχνά στην Αίγυπτο... 

Σύντομα πέρασε στην «κατοχή» του δρ. Roland Maly, ο οποίος το… πούλησε το 1973 στον Γερμανό δερματολόγο dr. Hagen Tronnier.

Tο 2004, ο δρ. Tronnier απέστειλε ολόκληρη την συλλογή του στην γνωστή εταιρία Osnabrück του F. R. Künker (προς μεγάλη έκπληξη του δρ. Maly, ο οποίος είχε «βοήθησε» τον δρ. Tronnier να δημιουργήσει μια συλλογή για περισσότερα από… 30 χρόνια!!!).

Έτσι το νόμισμα εμφανίσθηκε στην Δημοπρασία 94. Τότε πωλήθηκε για 2.000 ευρώ.

Περίπου 1,5 χρόνο αργότερα εμφανίστηκε στην δημοπρασία της Gorny & Mosch 146 και πωλήθηκε για 1.900 ευρώ, στον συλλέκτη Traunitz…

ΠΗΓΗ: NOMOS Ζυρίχης.

Όλα αυτά όμως τα αποδεικτικά ιστορικά στοιχεία που αποδεικνύουν εμπορικές σχέσεις Καρπάθου-Αιγύπτου, τουλάχιστον από τον 6ο αι. π.Χ. χάνονται, επειδή κάποιοι «συλλέκτες» έχουν την… διαστροφή να κρατούν στο σπίτι τους και για τον εαυτό τους την Ιστορία του κάθε λαού, του κάθε τόπου…

Το ίδιο νόμισμα, χωρίς την εγκοπή-τεστ.

(*) Λυκόπολις ἡ Λύκων πόλις, Λύκων, ή Λύκος ήταν αρχαία ελληνική πόλη στην Αίγυπτο.

Στις ανασκαφές έχουν βρεθεί μούμιες λύκων, επιβεβαιώνοντας το όνομά της τον Διόδωρο Σικελιώτη, που αναφέρει μια παράδοση εισβολής Αιθιόπων στην Αίγυπτο, που απώθησε τους Αιγύπτιους πέρα από την πόλη της Ελεφαντίνης και την πόλη των Λύκων. Γι’ αυτό ο Όσιρις λατρευόταν εδώ με το σύμβολο του λύκου. Είχε έλθει «από τις σκιές» ως λύκος για να βοηθήσει την Ίσιδα και τον Ώρο, στην μάχη τους με τον Τυφώνα…

Η πόλις νυν λέγεται Ασιούτ.

Δεν έχει αξιόλογα αρχαία ερείπια. Μια νεκρόπολη με τάφους, της 9ης, 10ης, και 12ης Δυναστείας, αλλά και οι τάφοι των Σίσε και Αμενχοτέπ. Αυτά μας παραπέμπουν στους Κρήτες - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ...

Οι ηγεμόνες της πόλης, ήταν υποστηρικτές των Ηρακλεοπολιτών, σχετιζομένων με τον Ηρακλή και την πατρίδα του Θήβαι…

Εδώ ομιλούσαν μια ξεχωριστή διάλεκτο των κοπτών, την «λυκοπολίτικη», διάλεκτο της ελληνικής.

Δεν βρέθηκαν μόνο τα αρχαία ελληνικά νομίσματα της Καρπάθου, που προανέφερα, αλλά στις αρχές του 20ού αιώνα ευρέθη και ένας «μεγάλος βυζαντινός θησαυρός με περίτεχνα κοσμήματα» που… διασκορπίσθηκε στα μουσεία της Δύσης… - περί αυτού ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ...

Η Ασιούτ / Asyut είχε λοιπόν, σε όλην την ιστορική περίοδο, τουλάχιστον, και έχει ακόμη ελληνική παροικία. Για πολλά χρόνια πρόεδρος της κοινότητας ήταν ο Κωνσταντίνος Τσαγκαράδας από την Ζαγορά του Πηλίου, ενώ ο γνωστός Θραξ μαθηματικός Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή είχε εργαστεί σαν βοηθός μηχανικός στην κατασκευή του φράγματος της Ασιούτ…

(Άλλοι Δωδεκανήσιοι που είχαν και έχουν μακρόχρονη σχέση με την Αίγυπτο, είναι οι Ρόδιοι, οι Κάσιοι, κ.ά.).

Τέλος, λέγεται ότι η ίδια η Παναγία εμφανίστηκε στην Asyut στις 17 Αυγούστου 2000… Αυτό αναγνωρίζεται ως επίσημη εμφάνιση της Μαρίας-Παναγίας, από την Κοπτική Ορθόδοξη Εκκλησία και εορτάζεται στο Deir el-Muharraq, στην Μονή της Παναγίας.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 22.1.2020.

arxeion-politismou.gr