Ο ρόλος του παιδοτρίβη, του αλείπτου και του γυμναστή στην Αρχαία Ελλάδα

Ο παιδοτρίβης (αρχ.) ήταν ειδικός εκπαιδευτής που καθοδηγούσε τα παιδιά και τους εφήβους στις διάφορες σωματικές ασκήσεις τους και επέβλεπε την ορθή διεξαγωγή τους. Ήταν περίπου ό,τι σήμερα ο καθηγητής της σωματικής αγωγής με την διαφορά ότι δεν διέθετε θεωρητικές γνώσεις ανατομίας, φυσιολογίας, υγιεινής κλπ. τουλάχιστον πριν από τον 5ο αι. π.Χ.

Υπήρχαν ιδιώτες παιδοτρίβες με δικές τους παλαίστρες και δημόσιοι που εργάζονταν στα κρατικά γυμναστήρια. Συνήθως οι παιδοτρίβες ασχολούνταν και δίδασκαν όλα τα αθλήματα και μπορούσαν να έχουν βοηθούς και υπηρετικό προσωπικό.

Από τον 5ο αι. π.Χ. ορισμένοι παιδοτρίβες, εκτός από την καθαυτό σωματική άσκηση, συνδίασαν και την θεωρητική έρευνα γύρω από την άσκηση του σώματος. Οι θεωρητικοί αυτοί παιδοτρίβες, ονομάστηκαν τότε γυμναστές και αποτέλεσαν ξεχωριστό κλάδο, ενώ οι καθαυτό παιδοτρίβες συνέχισαν να υπάρχουν παραμένοντας οδηγοί για τις σωματικές ασκήσεις.

O αλείπτης

Ὁ ἀλείπτης, τοῦ ἀλείπτου ήταν ένα από τα τρία πρόσωπα που συνέβαλαν αποφασιστικά στην προγύμναση των αθλητών. Τα άλλα δύο ήταν ο γυμναστής (καθόριζε τις ασκήσεις που έπρεπε να κάνει ο εκπαιδευόμενος) και ο παιδοτρίβης (παλιός αθλητής που είχε πλέον αποσυρθεί και επέβλεπε την άρτια τεχνική εκτέλεση των ασκήσεων από τον αθλητή).

Η λέξη βγαίνει από το ρήμα ἀλείφω, γιατί, πριν και μετά από κάθε προπόνηση, ο ἀλείπτης άλειφε με λάδι τον προγυμναζόμενο και του έκανε μαλάξεις στο σώμα, μασάζ, το λέμε τώρα. Φυσικά αυτή η εντριβή ήταν διαφορετική πριν από την προπόνηση, ώστε το σώμα να είναι ελαστικό και να μπορέσει να γυμναστεί και αλλιώτικη μετά, που γινόταν με τέτοιον τρόπο, ώστε να χαλαρώσουν οι μύες. 

Το λάδι αυτό το έφερναν μαζί τους οι αθλητές σε μικρά μπουκαλάκια, που ονομάζονταν ἀρύβαλλοι. Πλήθος ἀρυβάλλων μεγαλύτερων, μικρότερων, πολυτελών και απλούστερων θαυμάζει ο επισκέπτης τόσο στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας όσο και στο Μουσείο της Ιστορίας των Αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων της ίδιας πόλης.

Ο γυμναστής

Ο γυμναστής είχε ευρεία και πιο επιστημονική μόρφωση όσον αφορά στην τεχνική της προπόνησης. Είναι το άτομο που καθορίζει λεπτομερώς το είδος των ασκήσεων καθώς και τη διατροφή που χρειάζεται ο εκάστοτε αθλητής προκειμένου να ενδυναμώσει, να αδυνατίσει ή να παχύνει, να μαλακώσει ή να σκληρύνει συγκεκριμένα σημεία του σώματός του, αναλόγως με το άθλημα στο οποίο αγωνίζεται. Επομένως, ο γυμναστής στην αρχαία Ελλάδα διέθετε ταυτόχρονα γνώσεις ιατρικής και διαιτολογίας. 

Πηγές: Πηγή1 / Πηγή2 / Πηγή3