Το υποθαλάσσιο σπήλαιο, με οστά ελεφάντων και ελαφιών, 60.000 χρόνων, στον Αποκόρωνα Χανίων Κρήτης!

Του Γιώργου Λεκάκη

Το Κόκκινο Χωριό / Κόκκινον Χωρίον ανήκει στον Δήμο Αποκορώνου Χανίων Κρήτης στον 35ο παράλληλο [35°27′14″N 24°13′34″E]. Απέχει 27 χλμ. από τα Χανιά. Επάνω από χωριό δεσπόζει το βουνό Δραπανοκεφάλα ή Καλαπόδα. Στα ΒΔ. ευρίσκεται το ακρωτήριο Δρέπανο[1], στο οποίο θα κατέληγε στην αρχαιότητα η σπουδαία αρχαία πόλις Άπτερα.

Αναφέρεται για πρώτη φορά στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834, όταν κατοικούσαν σε αυτό 40 χριστιανικές οικογένειες.

Επί Κατοχής, οι Γερμανοί ναζί έκτισαν ΝΑ. του χωριού ένα συγκρότημα σηράγγων / bunker, για το πυροβολικό τους…

Μια σκηνή από την κινηματογραφική ταινία του 1964 «Αλέξης Ζορμπάς / Zorba the Greek» γυρίστηκε στην πλατεία του χωριού, με πρωταγωνιστές τους A. Quinn, Al. Bates, Ειρ. Παππά και πολλούς εντόπιους κατοίκους του.

Το χωριό φημίζεται για τα πολλά σπήλαιά του. Σε ένα από αυτά τα κατέφυγαν 150 γυναικόπαιδα κατά την διάρκεια της επαναστάσεως του 1821. Αλλά παρά την δυσπρόσιτη είσοδο του σπηλαίου, οι Τούρκοι κατάφεραν να τα βρουν και να τα σφάξουν!

Τα πιο γνωστά είναι τα:

        - ο «Σπήλιος του Πετσή» (ή Καραβότοπος)

        - τα «Καταλύματα» στο κέντρο του χωριού,

        - ο «Κουταλάς», και

        - το «Σπήλαιο των ελεφάντων», όπως είναι γνωστό, στο ακρωτήριον Δρέπανο, βόρεια του Κόκκινου Χωριού, σε βάθος 10 μ. κάτω από την επιφάνεια της θαλάσσης, με μια αίθουσα 60 Χ 60 μ. διακοσμημένη με πανέμορφους σταλακτίτες και σταλαγμίτες.

Το Σπήλαιο είναι το μοναδικό σημείο στην Ελλάδα, όπου έχουν ανακαλυφθεί οστά, ενός μοναδικού είδους ελέφαντα γι’ αυτό και ονομάσθηκε «Χανιένσις» (δηλ. των Χανίων)! Το μέγεθός του ήταν μεγαλύτερο από τον σημερινό ελέφαντα και μικρότερο από τον πρόγονό του, τον antiquus. Τα απολιθώματα των ελεφάντων ανήκαν σε τουλάχιστον σε τρία ενήλικα και ένα νεότερο άτομο, και προφανώς πρόκειται για ενδημικό είδος.  Η ηλικία του, μέχρι στιγμής, προσδιορίζεται στα 50.000 - 60.000 χρόνια πριν από σήμερα. Η μετανάστευση αυτών των ειδών στον ελλαδικό χώρο, ίσως έγινε πριν από 15.000.000 χρόνια, όταν η Κρητη δεν ηταν νησί, και η στεριά ήταν ενιαία, από την περιοχή του Ιωνίου Πελάγους, μέχρι τις ακτές της Μικράς Ασίας. Οι ασβεστολιθικοί σχηματισμοί είναι της μεσοζωικής περιόδου.

Πρόκειται για ένα εκπληκτικής ομορφιάς υποθαλάσσιο σπήλαιο 500 μ. από το ακρωτήριο Δράπανο Χανίων.

Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε μόλις το 1999, από τον ψαροτουφεκά Μ. Ευθυμάκη. Αμέσως, η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας, οργάνωσε την πρώτη αποστολή εξερεύνησης του σπηλαίου στις 31.3.2000.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα οστά των ελαφιών, που βρέθηκαν στο σπήλαιο. Ανήκουν σε κανονικού μεγέθους ελάφια, αλλά και σε  ελάφια-νάνους, ύψους 30 εκατ.

Όλη η οροφή της σπηλιάς είναι γεμάτη από σταλακτίτες λευκού και κοκκινωπού χρώματος, το οποίο οφείλεται στην περιεκτικότητα αλουμινίου και σιδήρου στα πετρώματα του σπηλαίου. Μέσα στο νερό υπάρχουν και πολλοί σταλαγμίτες, γεγονός που δηλώνει πως κάποτε το δάπεδο του σπηλαίου δεν καλυπτόταν από νερό. Μελέτες που έγιναν σε ιζήματα δείχνουν χωρίς αμφιβολία ότι η σπηλιά βρισκόταν επάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Υπάρχουν τέλος και χρωματιστά σφουγγάρια.

Η ορατότητα μέσα σε αυτό είναι εξαιρετική (20 – 40 μ.) και η θερμοκρασία

19-26οC.

Η είσοδος της  σπηλιάς έχει ύψος 9 μ. και πλάτος 6 μ.  Η υπάρχουσα σπηλιά έχει 125 μ. μήκος, και ένα μέσο πλάτος 25 μ., όπου συναντάται ο βασικός και μεγαλύτερος θάλαμός της.  Το βάθος του νερού στη σπηλιά κυμαίνεται από μερικά εκατοστά μέχρι 4 μ.

Η πρόσβαση στο Σπήλαιο των Ελεφάντων είναι εφικτή μόνον με σκάφος. Η είσοδος στην κύρια αίθουσά του πραγματοποιείται μετά από κολύμβηση 40 μ. σε μια φυσική υποβρύχια σήραγγα. Αλλά ποτέ δεν πρέπει να το επιχειρήσει κανείς μόνος του και χωρίς να έχει ανάλογη εμπειρία. Συχνάκις οργανώνονται καταδυτικές εκδρομές για το σπήλαιο.

Σήμερα το Σπήλαιο των Ελεφάντων αποτελεί καταφύγιο της μεσογειακής φώκιας monachous  monachous, που είναι και το σπανιότερο είδος φώκιας στον κόσμο και ένα από τα έξι περισσότερο απειλούμενα είδη του πλανήτη μας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

        - Σπανάκης Στ. «Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων», εκδ. Γ. Δετοράκης, 1993.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ

[1] Ακρωτήρια με αυτό το όνομα, το οποίο πηγάζει από το σχήμα τους, στην Ελλάδα συναντούμε και στην Ανάφη Κυκλάδων, στην Αχαΐα, κ.α. Ενώ και ως τοπωνύμιο νησιών και χερσονήσων είναι κοινότατο, για τον ίδιο λόγο.

ΠΗΓΗ: Μύθοι και θρύλοι τής Κρήτης. Κάθε Εικόνα Και Μια Ιστορία. Γ. Λεκακης "Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ