Σε τάφους της Αιγύπτου παραστάσεις που μοιάζουν με το ψηφιδωτό της Αμφίπολης

του Χρήστου Μαζάνη 

Ο λέκτορας αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Κυριάκος Σαββόπουλος, μίλησε στο zougla.gr για το εντυπωσιακό ψηφιδωτό το οποίο ανακαλύφθηκε στην Αφίπολη. 

Όπως αναφέρει σε γραπτή απάντησή του στο zougla.gr:

«Πρόκειται, για ένα εξαιρετικό ψηφιδωτό. Αν και δεν έχει ακόμα αποκαλυφθεί πλήρως, κατά την γνώμη μου , και κατά πάσα πιθανότητα, παρουσιάζει το γνωστό θέμα της απαγωγής της Περσεφόνης από τον θεό Άδη. Σήμερα διάβασα κάπου ότι άρχισε να αποκαλύπτεται μια γυναικεία μορφή, η οποία θα συμπλήρωνε τους πρωταγωνιστές της σκηνής.

Το θέμα αυτό συναντάται σε ταφές και στην Αίγυπτο. Δύο έχουν βρεθεί στην Αλεξάνδρεια και μία στην Ερμούπολη (της Αιγύπτου). Βέβαια στην περίπτωση τους, το θέμα της απαγωγής της Περσεφόνης μοιράζεται την επιφάνεια της ταφής με παραστάσεις εμπνευσμένες από τον κύκλο του Όσιρη (θάνατος και ανάσταση), θεού του κάτω κόσμου κατά την αιγυπτιακή παράδοση. Και τα δύο θέματα πραγματεύονται συμβολικά τις έννοιες του θανάτου και της αναγέννησης, και η συνύπαρξη τους αποτελεί αποτέλεσμα του θρησκευτικού συγκρητισμού που έλαβε χώρα κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο στην Αίγυπτο.

Ο Ερμής συμμετέχει σχεδόν πάντα στις σχετικές παραστάσεις μπροστά από το τέθριππο άρμα του Άδη, αν και στην Αμφίπολη (τουλάχιστον στο κομμάτι που έχει αποκαλυφθεί) απεικονίζονται 2 και όχι 4 άλογα. Ο Ερμής επίσης εμφανίζεται και σε άλλες σκηνές σχετικές με τον μύθο, όπως και στις προαναφερθείσες ταφές της Αλεξάνδρειας, συγκεκριμένα στην απεικόνιση της στιγμής που η Περσεφόνη επιστρέφει από τον Κάτω Κόσμο, καθοδηγούμενη από την Εκάτη που κρατά πυρσό ή πυρσούς. Ίσως λοιπόν, θα μπορούσαμε, πάντα με κάθε επιφύλαξη, να αναρωτηθούμε για τον ρόλο των γυναικείων αγαλμάτων στη είσοδο του θαλάμου σε σχέση με αυτόν της Εκάτης, για το αν δηλαδή θα μπορούσαν να κρατούν πυρσούς, συμβολίζοντας το δρόμο της επιστροφής από τον Κάτω Κόσμο (ή αντιστρόφως την είσοδο σε αυτόν). Προς αυτή την κατεύθυνση, η προσεκτική παρατήρηση απεικονίσεων της Εκάτης, ειδικά σε ερυθρόμορφα αγγεία, θα μπορούσε να προσφέρει περαιτέρω ενδείξεις. Φυσικά πρόκειται μόνο για υπόθεση, από τη στιγμή που τα χέρια των αγαλμάτων της Αμφίπολης δεν έχουν βρεθεί ακόμα.

Στο σύνολο βλέπουμε, ότι ο διάκοσμος του μνημείου έχει διαμορφωθεί πολύ προσεκτικά με εντυπωσιακά αγάλματα και ψηφιδωτά, γεγονός που θα πρέπει να μας προβληματίσει για το αν ήταν επισκέψιμο και μέχρι ποιο σημείο του».

Πηγή: zougla.gr