Η παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης σε σαρκοφάγους

Οι αρχαιολόγοι επισημαίνουν στην ηλεκτρονική μας εφημερίδα ότι η παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης ναι μεν συναντάται σε σαρκοφάγους εκτός Ελλάδας ( Ρώμη,Βατικανό) και σε τάφους αλλά κυρίως ως μαρμάρινο επικάλυμμα και όχι ως ψηφιδωτό. Άλλωστε όπως είναι ήδη γνωστό, το νέο εύρημα στο εσωτερικό του λόφου Καστά είναι η πρώτη φορά που βρίσκεται σε ένα μακεδονικό ταφικό μνημείο.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι στο αρχαιολογικό μουσείο της Καρδίτσας, φιλοξενείται μια σαρκοφάγος η οποία πάνω της έχει την αναπαράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα και μπροστά τον θεό Ερμή ως ψυχοπομπό. 

Η σαρκοφάγος με την αναπαράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης

Αν και η μελέτη για το συγκεκριμένο εύρημα δεν έχει ακόμα δημοσιευτεί, το zougla.gr συνομίλησε με τον αρχαιολόγο που βρήκε τη σαρκοφάγο-λάρνακα, Λεωνίδα Χατζηαγγελάκη. 

(Ξενάγηση στον αείμνηστο καθηγητή Γεώργιο Δεσπίνη)

 Επίσης ο καθηγητής αρχαιολογίας του ΑΠΘ, Μιχάλης Τιβέριος, ο οποίος έχει δει τη σαρκοφάγο ανέφερε πως είναι ένα εύρημα εξαιρετικά σπάνιο για τη χώρα μας. Αν και η κατασκευή του χρονολογείται περίπου 4 αιώνες μετά το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης, ως θέμα, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, δείχνει πως χρησιμοποιείτο αδιαμφισβήτητα σε τάφους. Πρόκειται δηλαδή για ένα ταφικό θέμα.

Ξενάγηση στο Αρχ. Μουσ. Καρδίτσας μπροστά στη σαρκοφάγο

Οι αρχαίοι Γόμφοι όπου έχει βρεθεί η σαρκοφάγος- λάρνακα, βρίσκονται στη θέση «Επισκοπή» Μουζακίου. Μαζί με την Τρίκκη, την Πέλιννα και τη Μητρόπολη αποτέλεσαν την τετράδα της Εστιαιώτιδας. Η πόλη ιδρύθηκε τον 4ο π. Χ. αιώνα από συνοικισμό κωμών σε «θεατροειδή» χώρο ενός μακρόστενου υψώματος που σήμερα ορίζει τα όρια των Νομών Καρδίτσας και Τρικάλων. Έλεγχε τις δύο εισόδους από τη θεσσαλική πεδιάδα προς την αρχαία Αμβρακία (Άρτα) και την χώρα των Αθαμάνων. Ο Πάμισος ποταμός φαίνεται πως όριζε την αρχαία πόλη στα ΝΑ.

Ο Φίλιππος Β΄, βασιλιάς της Μακεδονίας, ενίσχυσε το κτίσιμο της νέας πόλης. Έκοψε νομίσματα με την επιγραφή «ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΛΙΤΩΝ» και για μικρό χρονικό διάστημα η πόλη έφερε το όνομα «Φίλιπποι ή Φιλιππόπολις». Μετά το 330 π. Χ. η πόλη εμφανίζεται με το παλιό της όνομα Γόμφοι. Οι Γόμφοι έκοψαν δικά τους νομίσματα, τα οποία φέρουν τις επιγραφές ΓΟΜΦΕΩΝ – ΓΟΜΦΙΤΟΥΝ. Στις παραστάσεις διακρίνεται ο Ζευς - Παλάμνιος ή Ακραίος. Στους αρχαίους Γόμφους λάτρευαν και τον Διόνυσο Κάρπιο, που υποδήλωνε την καλλιέργεια της αμπέλου. 

Επειδή οι αρχαίοι Γόμφοι έλεγχαν την διάβαση προς την Αθαμανία και την Ήπειρο, αρκετές φορές υπέστησαν πολιορκίες και καταστροφές. Έτσι το 198 π. Χ. κατέλαβε την πόλη ο Αμύνανδρος, βασιλιάς των Αθαμάνων, με τη βοήθεια των Ρωμαίων, στη συνέχεια το 191 - 185 π. Χ. ο Φίλιππος Ε΄ της Μακεδονίας και αργότερα, το 48 π. Χ., ο Ιούλιος Καίσαρας στον εμφύλιο πόλεμο με τον Πομπήιο. Από τις φιλολογικές πηγές και τα ανασκαφικά στοιχεία διαπιστώνεται ότι η πόλη των Γόμφων υπήρχε τον 6ο μ. Χ. αι., οπότε ανακαινίστηκε το τείχος της από τον Ιουστινιανό. 

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες στην περιοχή των αρχαίων Γόμφων, έχει διενεργηθεί μεγάλος αριθμός σωστικών ανασκαφών, είτε λόγω της καλλιέργειας των αγρών, είτε με την κατασκευή δημοσίων έργων, είτε εξαιτίας αρχαιοκαπηλικής δραστηριότητας. Κατά τη διάρκεια της έρευνας καθαρίστηκε η εξωτερική παρειά του τείχους, αποκαλύφθηκε τμήμα μεγάλου δημόσιου κτιρίου, τμήμα μεγάλης οικίας των Ρωμαϊκών χρόνων, καθώς και τάφοι του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας πόλης.

Γόμφοι, η σαρκοφάγος στον χώρο εύρεσης

Οι αρχαίοι Γόμφοι φαίνεται ότι αποτελούσαν κέντρο άσκησης της λιθοξοϊκής τέχνης. Ανασκαφικά δεδομένα στον αρχαιολογικό χώρο όπως σπόνδυλοι κιόνων, ενεπίγραφη πλίνθος με ονόματα Γομφέων μαρμαροτεχνιτών, ημίεργη προτομή, επιτύμβιες στήλες και μαρμάρινή λάρνακα, ενισχύουν την άποψη αυτή. Στο εργαστήρι των Γόμφων αποδίδεται και η ανάγλυφη επιτύμβια στήλη του «Εχένικου» από την περιοχή των Καλογήρων.

Στην κοίτη του Πάμισου ποταμού - κτηματικές περιφέρειες Μουζακίου, Μαυρομματίου «θέση Κρύα Βρύση», Γελάνθης «θέση Γεροπλάτανος» και Παλαιομονάστηρου- έχουν ερευνηθεί αρκετοί τάφοι της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου, καθώς και ταφικός τύμβος στη θέση «Λογγαράκος». Διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη και στήλες έχουν χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή των τάφων.

Η σαρκοφάγος στον ανασκαμμένο χώρο

Εκτός από την πρακτική του ενταφιασμού σε κιβωτιόσχημους τάφους ή σε πήλινες και μαρμάρινες λάρνακες, έχουν διαπιστωθεί πυρές και εγχυτρισμοί. Χαρακτηριστική είναι η μαρμάρινη λάρνακα «νεοαττικού» τύπου με παράσταση «αρπαγής Κόρης» στην εμπρόσθια κύρια πλευρά. Στην πίσω όψη παριστάνεται αετός από τα φτερά του οποίου εκφύονται φυτικοί πλοχμοί που απολήγουν στις γωνίες σε κεφαλές βοών. Τις στενές πλευρές κοσμούν λεοντοκεφαλές και φυτικοί πλοχμοί.

Στο εσωτερικό των τάφων παρατηρήθηκαν γυάλινα και πήλινα αγγεία, κυρίως ατρακτοειδή ληκύθια, καθώς και νομίσματα ως προσφορές στο νεκρό. 

(Η αρπαγή της Περσεφόνης σε σαρκοφάγο στο μουσείο του Βατικανού στη Ρώμη 200-225 π.Χ. )

Ρεπορτάζ: Xρήστος Μαζάνης 

Πηγή: zougla.gr