Σημαντικές αποκαλύψεις στην Αμφίπολη, αναπάντητα ερωτήματα

Η αποκατάσταση της Καρυάτιδας, ο σκελετός σε άσχημη κατάσταση, οι κινητές ράμπες, οι στιγμές έντασης, η αινιγματική Περιστέρη: Ήταν μόνο ένας ο νεκρός;

Μπορεί να έγιναν σημαντικές αποκαλύψεις αλλά πολλά ερωτήματα έμειναν «ανοιχτά» κατά τη διάρκεια των χθεσινών ανακοινώσεων της επικεφαλής των ανασκαφικών εργασιών στον τύμβο Καστά της Αμφίπολης, Κατερίνας Περιστέρη και των συνεργατών της, αρχιτέκτονα, Μιχάλη Λεμφατζή και πολιτικό μηχανικό, Δημήτρη Εγγλέζο στο Αμφιθέατρο του υπουργείου Πολιτισμού που συνοδεύτηκαν από οπτικό υλικό (σε μορφή power point).

Ένταση στην αίθουσα

Τουλάχιστον δυο φορές το κλίμα εντάθηκε: την πρώτη όταν ασκήθηκε πίεση από τους δημοσιογράφους να δοθούν στη δημοσιότητα φωτογραφίες του σκελετού του νεκρού και η δεύτερη όταν, απαντώντας σε ερώτηση σχετική με τα μέλη της ομάδας της ανασκαφής, η κυρία Περιστέρη ανέφερε ότι συνεργάζονται και εθελοντές. Τη γενική έκπληξη του ακροατηρίου έσπευσε να εκτονώσει η γενική γραμματέας, κυρία Λίνα Μενδώνη. «Λόγω κόπωσης η κυρία Περιστέρη μίλησε για εθελοντές», τη διόρθωσε η κυρία Μενδώνη αναφέροντας ότι στην Αμφίπολη εργάζονται υπάλληλοι του υπουργείου Πολιτισμού, όσοι στους οποίους έχουν γίνει νόμιμες αναθέσεις και μόνο ένας εθελοντής – στενός συνεργάτης της Κατερίνας Περιστέρη. 


Από τις πιο εντυπωσιακές ανακοινώσεις ήταν για τη μαρμάρινη δοκό του επιστυλίου που βρέθηκε στην επίχωση η οποία έπεσε σπάζοντας το κεφάλι της δεξιάς Καρυάτιδας του ταφικού μνημείου. Σύμφωνα πληροφορίες μας, ωστόσο, τμήματα του σπασμένου προσώπου της Καρυάτιδας έχουν βρεθεί και είναι πολύ πιθανόν να γίνει η αποκατάστασή του.

Απάντηση σε ερώτηση του TheTOC.gr: Σε 2 έως 3 μήνες το αποτέλεσμα της διασκόπησης

Σε ερώτηση του TheTOC.gr σχετικά με τα αποτελέσματα της γεωφυσικής διασκόπησης που διενεργείται στον τύμβο Καστά για να εντοπιστούν τυχόν άλλα ταφικά μνημεία η κυρία Περιστέρη είπε ότι αποτελέσματα θα έχουμε σε 2 έως 3 μήνες.

'Hταν μόνο ένας ο νεκρός της Αμφίπολης;


Όπως ήταν αναμενόμενο, η ταυτότητα του νεκρού δεν προσδιορίστηκε αν και η κυρία Περιστέρη που στην αρχή των ομιλιών είπε ότι «θα μπορούσε να ήταν κάποιος στρατηγός» απέκλεισε το ενδεχόμενο να είναι ο Μέγας Αλέξανδρος. Μετά από 4 και πλέον ώρες, όμως, κι όταν η συνάντηση έδειχνε να φτάνει στο τέλος της, εμφανίστηκε να μην αποκλείει κανένα σενάριο. «Δεν αποκλείω τίποτα», είπε. Ούτε και τον Μέγα Αλέξανδρο; «Δεν αναφέρομαι σε ονόματα», ήταν η λακωνική απάντησή της. Κατά την ίδια, την ταυτότητα του νεκρού θα δείξουν πλέον τα ανθρωπολογικά δεδομένα. Σημειωτέον, δεν έχει αποφασιστεί ακόμα που θα ανατεθούν οι έρευνες. Ήταν μόνο ένας ο νεκρός της Αμφίπολης; «Αυτόν βρήκαμε» ήταν η αινιγματική απάντηση της κυρίας Περιστέρη.

Φειδωλή η κυρία Περιστέρη ήταν και στις αναφορές της σχετικά με τον σκελετό του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης που αποκαλύφθηκε στον κιβωτιόσχημο τάφο. Εντύπωση, ωστόσο, έκανε όταν είπε πως «βρέθηκε σε άσχημη κατάσταση» και «διαταραγμένος». «Δεν θα είχε νόημα φωτογραφία του σκελετού», δικαιολογήθηκε. «Όταν βρεθούν οστά σε τέτοιο βάθος σημασία έχει η προστασία τους», είπε όταν ρωτήθηκε σχετικά από τους δημοσιογράφους. Υπό πίεση, βέβαια, παρουσίασε εικόνα οστών του σκελετού αναμεμειγμένα με χώματα – όπως έγινε η μεταφορά τους «για να μη γίνει ζημιά», όπως είπε. Τελικά περισσότερες λεπτομέρειες γύρω από το σκελετό δόθηκαν από την κυρία Μενδώνη.

Τι συνηγορεί στη χρονολόγηση του μνημείου το τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα

Σε ένα κοινό ελλήνων και ξένων αρχαιολόγων, καθηγητών, και εκπροσώπων μέσων μαζικής ενημέρωσης ανακοινώθηκε ότι στον κυρίως ταφικό μνημείο της Αμφίπολης δεν βρέθηκαν κτερίσματα (δώρα προς το νεκρό), αλλά ανακαλύφθηκαν νομίσματα της εποχής του Αλέξανδρου Γ’ με το πορτρέτο του, της ελληνιστικής 2ος (αι π.Χ.) αλλά και της ρωμαϊκής (3ος αι. μ. Χ.) εποχής, καθώς επίσης και μελανβαφή αγγεία. Και ερυθρόμορφα, άραγε; Η απάντηση της κυρίας Περιστέρη ήταν αρνητική. Όπως σημείωσε, ωστόσο, «υπάρχει ένα τόσο μεγάλο υλικό κεραμεικής που μελετάται, ώστε ακόμα να μην έχουν ξεκαθαρίσει επακριβώς τι έχουμε». Για την κυρία Περιστέρη, το ταφικό μνημείο, το περίφημο ψηφιδωτό με την Αρπαγή της Περσεφόνης, και τα άλλα ευρήματα της ανασκαφής συνηγορούν στη χρονολόγηση του μνημείου στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ. Και μια και ο λόγος για το ψηφιδωτό, έχουν βρεθεί πολλές ψηφίδες του, η συντήρηση και η αποκατάστασή του «βρίσκεται σε καλό δρόμο». 

Το οδοιπορικό της ανασκαφής

Σε μια κατάμεστη αίθουσα η Κατερίνα Περιστέρη ξεκίνησε την ομιλία της κάνοντας ένα οδοιπορικό στην ανασκαφή του τύμβου Καστά από το 2012 έως το 2014. «Ξεκινήσαμε σαν τοπογράφοι», είπε για να προχωρήσει βήμα – βήμα στην πορεία της ανασκαφής. Σύμφωνα με την ίδια, επίσης, τα κομμάτια από τα μαρμάρινα θυρόφυλλα του τρίτου θαλάμου που έχουν βρεθεί αρκούν για να συγκολληθούν. 


Στη δική του εισήγηση ο κ. Λεμφατζής μίλησε για την Οικοδομική φάση Α΄ του μνημείου και για την Αποξήλωση του περιβόλου που έγινε στα υστερορωμαϊκά χρόνια. Ο ίδιος μίλησε για ίχνη οδεύσεων και θεμελιώσεων ξύλινων γερανών που συμμετείχαν στις εργασίες (σ.σ. η ανασκαφή αποκάλυψε τα αντίβαρα ρωμαϊκού γερανού και ένα από τα πέδιλα του που εδραζόταν στο έδαφος), ενώ η ανασκαφή έφερε επίσης στο φως και τρεις κινητές ράμπες που χρησίμευσαν γα την αποξήλωση. Ο τεράστιος όγκος μαρμάρου από τον οποίο δημιουργήθηκε το μνημείο, επαναχρησιμοποιήθηκε και σε άλλες χρονικές του φάσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι τοίχοι σφράγισης του μνημείου που έγιναν από υλικό το οποίο είχε αφαιρεθεί από άλλο του σημείο.

Για την κυρία Περιστέρη, το ταφικό μνημείο, το περίφημο ψηφιδωτό με την Αρπαγή της Περσεφόνης, και τα άλλα ευρήματα της ανασκαφής συνηγορούν στη χρονολόγηση του μνημείου στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ.

Τα τεκτονικά σύμβολα που βρέθηκαν και η χρονολόγηση

Στην ανασκαφή ανακαλύφθηκαν επίσης διάσπαρτα τεκτονικά σύμβολα. Ιδιαίτερα το σύμβολο Ε, όπως είπε ο κ. Λεμφατζής, συνηγορεί ότι το μνημείο είναι του 4ου αιώνα. «Μην ψάχνετε, όμως, μέσα απ’ αυτά τα σύμβολα να βρείτε το νεκρό», είπε ο κ. Λεμφατζής. Για τον κ. Λεμφατζή, (ο οποίος δεν παρέλειψε να αναφέρει ότι τα σχέδια που έχει εκπονήσει για το μνημείο «έχουν σκυλευθεί»), η κατάχωση είναι σύγχρονη με τους τοίχους σφράγισης του μνημείου. Ο χώρος, δηλαδή, λεηλατήθηκε πριν γίνει η κατάχωση και μετά απ’ αυτή τη λεηλασία «συγυρίστηκε». 

Ο χώρος ήταν επισκέψιμος. Η εύκολη πρόσβαση σε ένα μνημείο με ένα τέτοιο τεράστιο περίβολο ήταν φυσικό να το φέρει στο στόχαστρο των τυμβωρύχων, σύμφωνα με τα λεγόμενα της κυρίας Περιστέρη που παραδέχτηκε ότι στην αρχή της ανασκαφής είχε αναφέρει ότι το μνημείο ήταν ασύλητο. Η ανασκαφή, όμως, δεν είναι προβλέψιμη διαδικασία. «Δεν είμαστε μάντεις», είπε συμπληρώνοντας ότι το μνημείο δέχτηκε επιδρομές σε διάφορες χρονικές του φάσεις. Ωστόσο, όπως σημειώθηκε, οι Χριστιανοί δεν θα πρέπει να το πλησίασαν ιδιαίτερα καθ’ ότι δεν υπάρχουν ίχνη σταυρού στους τοίχους.

Εγγλέζος: Πρώτα το όρυγμα, μετά ο τάφος


Στη δική του ομιλία με θέμα το ρόλο του πολιτικού μηχανικού στην αποκάλυψη του ταφικού μνημείου ο κ. Εγγλέζος ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι η κατασκευή του ταφικού ορύγματος έγινε πριν την κατασκευή του τάφου (δεν γνωρίζουμε, ωστόσο, τη χρονική διαφορά του ενός από του άλλου) και ότι η καταπόνησή του προήλθε κυρίως από αποθέσεις προηγούμενων ανασκαφών.


Στη δική του εισήγηση ο κ. Λεμφατζής μίλησε για την Οικοδομική φάση Α΄ του μνημείου και για την Αποξήλωση του περιβόλου που έγινε στα υστερορωμαϊκά χρόνια. 

Ποιο ήταν το κέρδος από την επίσκεψη του Πρωθυπουργού στην ανασκαφή στις 12 Αυγούστου; «Στο να ληφθούν μέτρα για την προστασία του μνημείου», απάντησε η κυρία Περιστέρη εγείροντας ερωτήματα για την ελλιπή φύλαξη των αρχαίων μνημείων.

Η κυρία Περιστέρη αναφέρθηκε λεπτομερώς στους συνεργάτες της: από τους μαρμαροτεχνίτες έως τους λογιστές. Τους επαίνεσε και τους ευχαρίστησε όλους.

Την εκδήλωση προλόγισαν οι δύο εισηγητές, Βασίλης Λαμπρινουδάκης, ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών και Νίκος Σταμπουλίδης, αρχαιολόγος, Διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης ο οποίος συντόνισε το διάλογο που έγινε μετά τις ομιλίες με αρχαιολόγους και δημοσιογράφους.

Πηγή:thetoc.gr