Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΝ «ΑΓΝΩΣΤΟ Χ». Το γράμμα των γρίφων και των αινιγμάτων: Γιατί το «Χ» έγινε το σύμβολο του αγνώστου

Πολλά γράμματα χρησιμοποιούνται ως επιστημονικοί συμβολισμοί. Ολα όμως έχουν μια συγκεκριμένη σημασία. Εκτός από το... άγνωστο «Χ», το γράμμα που παγκοσμίως χρησιμοποιείται για να συμβολίσει αυτό που δεν γνωρίζουμε.

Το «Χ» δεν είναι μέρος μιας αυστηρής μαθηματικής ορολογίας. Το Project X, τα X-Files οι ακτίνες-Χ και πολλά ακόμη παραδείγματα, δείχνουν πως το συγκεκριμένο γράμμα έχει ταυτιστεί με την έννοια του αγνώστου και πέραν του κόσμου των αριθμών. Για ποιο λόγο όμως επιλέχθηκε ανάμεσα σε όλα τα υπόλοιπα και γιατί έχει την απόλυτη... αποκλειστικότητα για τον συμβολισμό του αγνώστου;

Μια πρώτη απάντηση σε αυτό το ερώτημα μπορεί να έρθει από τον σχήμα του γράμματος, με τις δύο τέμνουσες γραμμές που το δημιουργούν. Δύο ευθείες μπορούν να έχουν άπειρο μήκος, όμως τέμνονται σε ένα μοναδικό, συγκεκριμένο σημείο. Στο κέντρο του γράμματος «Χ». Ο σχηματισμός του γράμματος δηλαδή, παραπέμπει, έστω και έμμεσα, σε κάτι άγνωστο.

Μια δεύτερη παρατήρηση πάνω στο γράμμα του αγνώστου, είναι πως αποτελείται από τέσσερις «γωνίες». Από όποια μεριά και να το κοιτάξει κανείς, το «Χ» τον οδηγεί στο κέντρο του, ή αλλιώς στο σημείο που ψάχνουμε να βρούμε. Πέραν όμως από τις σχηματικές ιδιαιτερότητες του γράμματος, υπάρχει και ένας άλλος λόγος που απέκτησε την ιδιότητα του «αγνώστου».

Τα μαθηματικά, και κυρίως η άλγεβρα που καθιέρωσε το σύμβολο του αγνώστου στοιχείου, προέρχονται από τους Αραβες. Η al-jabr που μετονομάστηκε ως «άλγεβρα» στον δυτικό κόσμο, δημιουργήθηκε πρώτη φορά από Πέρσες, Τούρκους και Αραβες, και ως εκ τούτου τα πρώτα μαθηματικά βιβλία που περιείχαν συμβολισμούς του αγνώστου, ήταν γραμμένα στα αραβικά.

Τα μαθηματικά των Αράβων έφτασαν στην Ευρώπη κατά την διάρκεια του 12ου αιώνα, μέσω την Ισπανίας. Τα αραβικά όμως ήταν πολύ δύσκολο να μεταφερθούν αυτούσια στο λατινικό αλφάβητο, καθώς περιέχουν πλήθος από ήχους και σύμβολα, εντελώς διαφορετικά. Το «παχύ» σίγμα της λέξης «shay-un» που στα αραβικά σημαίνει «κάτι», δεν μπορούσε να αντιστοιχηθεί με κάτι στα λατινικά.

Το «al-shay-un» συναντάται συνέχεια στα μαθηματικά βιβλία των Αράβων, συμβολίζοντας το «κάτι συγκεκριμένο», για να χαρακτηρίσει το μέρος μιας εξίσωσης που δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί. Το κοντινότερο ηχητικά γράμμα που γνώριζαν οι Ισπανοί μεταφραστές, ήταν το «Χ» του ελληνικού αλφαβήτου, το οποίο γρήγορα αντικαταστάθηκε με το λατινικό «X».

Με αυτόν τον τρόπο, το «Χ» απέκτησε για πρώτη φορά την έννοια του αγνώστου. Η ευρεία χρήση του, οδήγησε μετά από αρκετά χρόνια στην καθιέρωση του. Σήμερα θα μπορούσαμε να πούμε πως το «Χ» είναι κυρίως σύμβολο και... λιγότερο γράμμα, αφού παγκοσμίως χρησιμοποιείται για να ορίσει αυτό ο,τι δεν γνωρίζουμε.