Ο αρχιτέκτων της ανασκαφικής ομάδας του μνημείου Καστά, Μ.Λεφανζής αναφέρθηκε στον περίβολο, ο οποίος σε κάτοψη εμφανίζεται ως κυκλικός, στο χώρο όμως είναι ελλειψοειδής, με δύο κέντρα και κλίση από Βορρά προς Νότο, διότι έπρεπε, όπως εξήγησε, ακόμη και αυτός να έχει ρύση. Η αρχική κλίση αυτή, περίπου 22 μοιρών, έχει μελετηθεί πλέον από τον κ.Εγγλέζο και την ομάδα του κ.Τσόκα.
Επίσης ο κ.Λεφαντζής τόνισε πως υπάρχει σχέση χρυσής τομής ανάμεσα στα μέλη του περιβόλου και σε εκείνα του Λέοντα της κορυφής, ενώ ο κ.Παυλίδης,γεωλόγος του ΑΠΘ ,ανέφερε πως η δομή της τυπικής μακεδονικής επίχωσης δείχνει υψηλότατο επίπεδο τεχνικής γνώσης ,ακόμα και οι κλίσεις σήμερα μόνο με μαθηματικό τρόπο υπολογίζονται ,πράγμα πολύ εντυπωσιακό για την εποχή εκείνη!
Στη σημερινή εποχή αυτά μας φαντάζουν θαυμαστά αλλά και κάπως απόμακρα ,όμως άπτονται απόλυτα της θεολογικής-φιλοσοφικής θεώρησης των αρχαίων Ελλήνων η οποία είναι καταγεγραμμένη στον Όμηρο ,ερμηνεύτηκε δε από τους Νεοπλατωνικούς φιλοσόφους.
ΟΙ ΔΥΟ ΘΥΡΕΣ ΤΩΝ ΨΥΧΩΝ ~ ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ (ραψ.ν στιχ.96-112)
«Στην άκρη του λιμανιού του Φόρκυνος,είναι μακρόφυλλη ελιά , κοντά δε σε αυτήν άντρο (σπήλαιο) ωραίο σκοτεινό, ιερό των Νυμφών που Ναϊάδες καλούνται. Μέσα σε αυτό είναι κρατήρες και αμφορείς λίθινοι σε αυτούς δε, κάνουν κηρύθρες με θόρυβο οι μέλισσες. Μέσα σε αυτό είναι και αργαλειοί λίθινοι μεγάλου μήκους, όπου και οι Νύμφες υφάσματα υφαίνουν θαλασσοπόρφυρα βαθυκόκκινα, «θαύμα ιδέσθαι», εκεί δε, υπάρχουν νερά που πάντα ρέουν. Βρίσκονται και δύο θύρες, που η μιά τους βλέπει στο Βορρά και την περνούν οι άνθρωποι, ενώ η άλλη η θεικιά κοιτάει κατά τον Νότο.Απ΄αυτήν όμως δεν μπαίνουν οι θνητοί, παρά είναι των αθανάτων το διάβα»
Ο Πρόκλος (σχόλια Πολιτεία Πλάτωνος) αντιστοιχεί τα δύο χάσματα που περιγράφει ο Πλάτων στον μύθο του ‘Ηρός, με τις δύο θύρες του Ομήρου στην Οδύσσεια : “Για την ύπαρξη των δύο χασμάτων, επικαλείται την μαρτυρία της ποίησης του Ομήρου ο οποίος αναφέρεται στις Βορινές καθοδικές για τους ανθρώπους, οδούς που ολοκληρώνει ο Καρκίνος, πλησιάζοντας τον Αιγόκερω (επανενσαρκώσεις των ψυχών-μετεμψυχώσεις ). Οι Νότιες οδοί έχουν χαρακτήρα περισσότερο θεικό και από αυτές είναι αδύνατον να περάσουν οι άνθρωποι, αφού πρόκειται για οδούς των αθανάτων μόνο.Διότι ο Αιγόκερω ανυψώνοντας τις ψυχές, δέχεται μόνο την αθάνατη και θεική» (εκθέωση των ψυχών).
«Στην άκρη του λιμανιού του Φόρκυνος,είναι μακρόφυλλη ελιά , κοντά δε σε αυτήν άντρο (σπήλαιο) ωραίο σκοτεινό, ιερό των Νυμφών που Ναϊάδες καλούνται. Μέσα σε αυτό είναι κρατήρες και αμφορείς λίθινοι σε αυτούς δε, κάνουν κηρύθρες με θόρυβο οι μέλισσες. Μέσα σε αυτό είναι και αργαλειοί λίθινοι μεγάλου μήκους, όπου και οι Νύμφες υφάσματα υφαίνουν θαλασσοπόρφυρα βαθυκόκκινα, «θαύμα ιδέσθαι», εκεί δε, υπάρχουν νερά που πάντα ρέουν. Βρίσκονται και δύο θύρες, που η μιά τους βλέπει στο Βορρά και την περνούν οι άνθρωποι, ενώ η άλλη η θεικιά κοιτάει κατά τον Νότο.Απ΄αυτήν όμως δεν μπαίνουν οι θνητοί, παρά είναι των αθανάτων το διάβα»
Ο Πρόκλος (σχόλια Πολιτεία Πλάτωνος) αντιστοιχεί τα δύο χάσματα που περιγράφει ο Πλάτων στον μύθο του ‘Ηρός, με τις δύο θύρες του Ομήρου στην Οδύσσεια : “Για την ύπαρξη των δύο χασμάτων, επικαλείται την μαρτυρία της ποίησης του Ομήρου ο οποίος αναφέρεται στις Βορινές καθοδικές για τους ανθρώπους, οδούς που ολοκληρώνει ο Καρκίνος, πλησιάζοντας τον Αιγόκερω (επανενσαρκώσεις των ψυχών-μετεμψυχώσεις ). Οι Νότιες οδοί έχουν χαρακτήρα περισσότερο θεικό και από αυτές είναι αδύνατον να περάσουν οι άνθρωποι, αφού πρόκειται για οδούς των αθανάτων μόνο.Διότι ο Αιγόκερω ανυψώνοντας τις ψυχές, δέχεται μόνο την αθάνατη και θεική» (εκθέωση των ψυχών).
Τις δύο θύρες -πύλες των ψυχών, αναφέρει και ο Πορφύριος στο ‘Αντρο των Νυμφών : «Και οι θεολόγοι δύο πύλες των ψυχών θέτουν συμβολικά, τον ‘Ηλιο και την Σελήνη, και δια μεν της πύλης του ‘Ηλίου ανεβαίνουν οι ψυχές, δια δε της πύλης της Σελήνης κατεβαίνουν» Ο Πορφύριος αντιστοιχεί την Νότια πύλη με τον Ήλιο και την Βόρεια με την Σελήνη αλλά και οι Πυθαγόρειοι συμβόλιζαν τις Νήσους των Μακάρων με τον ‘Ηλιο και την Σελήνη.
Το ‘Ανδρο των Νυμφών είναι σύμβολο του αισθητού κόσμου που περιέχεται εντός του ζωδιακού κύκλου,ενώ οι δύο θύρες αυτές αποτελούν τις πύλες από όπου περνούν οι ψυχές όταν φεύγουν από τον κόσμο αυτό.Από την Βόρεια Πύλη περνούν οι ψυχές που θα επανέλθουν στην ενσάρκωση ενώ από την Νότια – που είναι των «αθανάτων διάβα» – διέρχονται μόνο οι εκθεωμένες ψυχές κατευθυνόμενες στις Νήσους των Μακάρων,στην Ιθάκη τους.
Αυτή την φιλοσοφική θεολογική γεωμετρία ενδέχεται ο Δεινοκράτης να αποτύπωσε με την κλίση του περιβόλου από Βορρά προς Νότο, υπονοώντας την εκθέωση του νεκρού για τον οποίον οικοδομήθηκε το μνημείο αυτό.Κάτι το οποίο επιτείνει αυτήν την εκδοχή είναι και η φορά των κεφαλών των δύο σφιγγών, εφόσον η μία κοιτά προς τον Βορρά και η άλλη προς τον Νότο. Φυσικά όλοι γνωρίζουμε από τις ιστορικές πηγές, πως μόνο ο Αλέξανδρος εκθεώθηκε. Αλλά αυτά ήταν στρατηγικά και πολιτικά θέματα καθιέρωσης λατρείας διότι ο Αλέξανδρος ουδέποτε διαχώρισε τον εαυτό του από τον Ηφαιστίωνα, τόσο στη ζωή όσο και στον θάνατο και φαίνεται πως ο Δεινοκράτης και η Ολυμπιάδα το γνώριζαν καλά αυτό.
Η ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΟΛΟΥ ΚΑΣΤΑ ΚΑΙ Η ΛΟΞΩΣΗ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΤΗΣ ΓΗΣ
Η ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΟΛΟΥ ΚΑΣΤΑ ΚΑΙ Η ΛΟΞΩΣΗ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΤΗΣ ΓΗΣ
Όπως αναφέραμε ο περίβολος σε κάτοψη, εμφανίζεται ως κυκλικός, στο χώρο όμως είναι ελλειψοειδής με κλίση 22 μοιρών περίπου. Όπως είναι γνωστό,κάθε μέρα η Γη βρίσκεται σε διαφορετική θέση κι έτσι εμείς πάνω της βλέπουμε τον ‘Ηλιο να διαγράφει μία τροχιά ανάμεσα στα άστρα που ονομάζεται «εκλειπτική». Αν παρατηρήσουμε την εκλειπτική και τη συγκρίνουμε με τον ουράνιο ισημερινό -την προέκταση δηλαδή του ισημερινού της Γης στον ουράνιο θόλο- θα δούμε ότι οι δύο αυτοί κύκλοι τέμνονται, σχηματίζοντας γωνία ίση με 23 μοίρες και 27 πρώτα λεπτά, λόγω της κλίσης που έχει ο άξονας της Γης σε σχέση με το επίπεδο που σχηματίζει η εκλειπτική. Η γωνία αυτή ονομάζεται «λόξωση της εκλειπτικής» και τα δύο σημεία στα οποία τέμνονται οι δύο κύκλοι ονομάζονται «ισημερινά σημεία».
Είναι κατά την γνώμη μου, πολύ πιθανό να υπάρχει ιδιαίτερη συνδετική σχέση της αρχιτεκτονικής σχεδίασης του κυκλικού περιβόλου Καστά με την κλίση του άξονα της γής και με το επίπεδο της εκλειπτικής ( όπως ήδη αναφέραμε, το ‘Ανδρο των Ναιάδων Νυμφών συμβολίζει τον κόσμο εντός του ζωδιακού κύκλου.)
Ίσως με γεωμετρικά μυστήρια να υποδηλώνονται, επάνω στον κυκλικό περίβολο συμβολικά,οι μεγαλύτερες και σπουδαιότερες θεολογικές εορτές των Ελλήνων της εποχής εκείνης ,δηλαδή η Φθινοπωρινή και η Εαρινή Ισημερία καθώς και το Χειμερινό και Θερινό Ηλιοστάσιο, κατά τις οποίες γινόντουσαν οι λατρευτικές τελετουργίες προς τιμή του ‘Ηλίου και της Σελήνης καθώς και τα μυστήρια. Η φράση του Μ.Λεφαντζή ,ο οποίος με δέος χαρακτήρισε τον περίβολο του μνημείου Καστά ως «θαύμα», είναι πολύ σημαντική.
Όπως ήδη θα γνωρίζουμε , στους νόμους των ουρανίων περιφορών και περιστροφών των ουρανίων σωμάτων δεν βασιλεύει η τυχαιότητα αλλά η τάξη. Οι επιστήμονες δε της εποχής εκείνης ήταν εξαιρετικοί γνώστες καθώς είχαν εμβαθύνει φιλοσοφικά ,θεολογικά και αστρονομικά στα θέματα αυτά και γνώριζαν να τα αποτυπώσουν με ακρίβεια στα μυστηριακά μνημεία όπως επί παραδείγματι βλέπουμε την αναπαράσταση του Ηλιοκεντρικού συστήματος στο δάπεδο της Θόλου της Επιδαύρου σαράντα χρόνια πριν την γέννηση του Αρίσταρχου του Σαμίου, που ιστορικώς αναφέρεται ότι ανεκάλυψε πρώτος το Ηλιοκεντρικό σύστημα.
Άριστοι και ειδήμονες επιστημονικών ,ιερατικών και τεχνικών γνώσεων συνόδευσαν τον Αλέξανδρο στην εκστρατεία του και είναι λογικό να υποψιαζόμαστε πως ποτέ δεν θα οικοδομούσαν ένα ιερό μνημείο χαράσσοντας «τυχαία» τον κυκλικό του περίβολο, εφόσον ήταν σπουδαίοι γεωμέτρες και μαθηματικοί της γής αλλά και λάτρεις μυημένοι στα μυστήρια του ουρανού και των αριθμών του. Διότι ο κύκλος αποτελεί ιδεατό, αρχετυπικό σύμβολο της αθανασίας, της τελειότητος και της αιωνιότητος του θεικού κόσμου ,του κόσμου που βασιλεύει ο Ήλιος ,ο Ηρακλής και ο Διόνυσος.
Της Eλένης Ελαφηβόλου-Τσιλιβή
Ερευνητική Ομάδα Μνημείου Αμφίπολης
Ερευνητική Ομάδα Μνημείου Αμφίπολης
visaltis.net
Πηγές:
Ομήρου – Οδύσσεια Πορφύριος – Περί του εν Οδυσσεία των Νυμφών Άνδρου Εμπεδότιμος – Σημειώσεις Ορφικοπυθαγορείου και Πλατωνικής Φιλοσοφίας Αλτάνη – ‘Αρρητοι Λόγοι, Επίδαυρος Θόλου Αποκάλυψις, τόμος πρώτος
Ομήρου – Οδύσσεια Πορφύριος – Περί του εν Οδυσσεία των Νυμφών Άνδρου Εμπεδότιμος – Σημειώσεις Ορφικοπυθαγορείου και Πλατωνικής Φιλοσοφίας Αλτάνη – ‘Αρρητοι Λόγοι, Επίδαυρος Θόλου Αποκάλυψις, τόμος πρώτος
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου