Amfipoli News: Παναθηναϊκός αμφορέας Βεργίνας: Τεφροδόχος ή πολεμικό σκεύος;

Σάββατο 25 Νοεμβρίου 2017

Παναθηναϊκός αμφορέας Βεργίνας: Τεφροδόχος ή πολεμικό σκεύος;


Έλσα Σπυριδοπούλου
-  Χιλιοειπωμένες υποθέσεις γύρω από την Αμφίπολη περιελάμβανε το ‘μενού’ της  τελευταίας μέρας του 8ου Διεθνούς Συμποσίου για την Αρχαία Μακεδονία. Είχε όμως και μία ενδιαφέρουσα  παρουσίαση για τον εξαιρετικό Παναθηναϊκού τύπου αμφορέα που βρέθηκε το 2009 στη Βεργίνα.

Συγκεκριμένα η καθηγήτρια κλασικής αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Χρυσούλα Σαατσόγλου- Παλιαδέλη μας μετέφερε στο χωροχρόνο, υπενθυμίζοντας μας το σπάνιο εύρημα του ασημένιου Παναθηναϊκού τύπου αμφορέα. Ένα αντικείμενο που ήρθε στο φως το 2009 κατά τη διάρκεια της πανεπιστημιακής ανασκαφής στη Βεργίνα στον τομέα του Ιερού της Εύκλειας και περιείχε «τα οστά ενός μικρού παιδιού αγνώστου φύλου και ηλικίας 3-7 ετών όπως έδειξε η ανθρωπολογική τους μελέτη», σημείωσε κατά την ομιλία της η αρχαιολόγος.

Το εύρημα αυτό ανακαλύφθηκε σε ελάχιστη απόσταση από εκεί που το 2008 βρέθηκε χρυσό στεφάνι και μια χρυσή κυλινδρική πυξίδα που περιείχε οστά ενός εφήβου, 15-17ετών (σ.σ. αποδίδονται στον Ηρακλή, νόθο γιο του Μεγάλου Αλέξανδρου και της Βαρσίνης, την οποία δολοφόνησε ο Κάσσανδρος για να ανέβει στο θρόνο των Μακεδόνων).

Στην ταφή με τον αμφορέα πάλι, βρέθηκε ακόμη ένα χρυσό στεφάνι ελιάς και μια ασημένια τεφροδόχος -υδρία όμοια με εκείνη από τον τάφο του Πρίγκηπα στη μεγάλη Τούμπα της Βεργίνας, που περιείχε οστά ενήλικου ατόμου, αγνώστου φύλου και ταυτότητας (σ.σ. πιθανολογείται να ανήκουν στη Βαρσίνη). Έχει ενδιαφέρον ότι ο γύρω χώρος της ανασκαφής ήταν ‘σκεπασμένος’ με πηλό, σαν να ήθελε κάποιος να κρατήσει μυστική την ταφή.

Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον όμως συγκεντρώνεται στον αμφορέα, ο οποίος αποτελεί και τη μοναδική μαρτυρία για τη χρήση μετάλλινης τεφροδόχου. Και εδώ προκύπτει ένα ερώτημα. Προοριζόταν όντως για τεφροδόχο ή κάποιος τον επέλεξε βιαστικά ανάμεσα σε σκεύη πολεμιστή προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για την ταφή;

Μυστηριώδης ‘ζωγραφιά’

Τα στοιχεία που προκαλούν απορίες είναι αρκετά. Πρώτα απ’όλα το ύψος του. «Το πλάτος του είναι 43 εκ. και το ύψος του είναι 93 εκ. και 96 εκ. με τη βάση του (στα 86 εκ. χωρίς τη βάση). Είναι εν ολίγοις πολύ ψηλότερος από τους συνηθισμένους αμφορείς (75-78εκ. συνήθως)» ανέφερε η αρχαιολόγος. Παράλληλα, οι λαβές του είναι χοντρές «και δεν ξέρουμε εάν επικολλήθηκαν τελευταία στιγμή», πρόσθεσε.

Μυστήριο όμως, αποτελεί και η αναπαράσταση που υπάρχει χαραγμένη πέριξ του αμφορέα, η οποία δυστυχώς είναι ‘δυσανάγνωστη’, λόγω της κακής κατάστασης του ευρήματος. Σε μια προσπάθεια σχεδιασμού της, οι επιστήμονες καταλήγουν ότι πρέπει να περιλαμβάνει 11 μορφές, σε διαφορετική κλίμακα ύψους. Στη μία όψη του αμφορέα εμφανίζονται 4-5 μορφές και στην άλλη τρία ζεύγη πολεμιστών. Ένας άντρας με μακριά μαλλιά και ένας άλλος γυμνός άντρας, φανερώνουν πολεμική δράση. Κοντά τους μια γυναίκα με μεγάλα μάτια, είναι πιθανότατα η θεά Νίκη και μάλλον κρατά ένα στεφάνι. Ίσως οι μορφές που αποτυπώνονται να είναι θεϊκές ή απλά ιστορικές φιγούρες. Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία όμως για να ταυτοποιηθούν, ούτε για να αποδειχθεί η όποια σχέση αυτής της αναπαράστασης με την φύλαξη της τέφρας ενός παιδιού. Επιπλέον, είναι ελλιπή και τα χρονολογικά στοιχεία και έτσι πιθανολογείται ότι ανήκει στην αρχή του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ. αιώνα.

Εν ολίγοις η κατάσταση αυτού του εξαίσιου ευρήματος δεν βοηθά καθόλου στο να εξαχθούν συμπεράσματα. Τα θραύσματα του πρέπει να συντηρηθούν και να επικολληθούν και χρειάζεται χρόνος- και χρήμα- για τη μελέτη του. Βλέπετε όμως, ο τελευταίος συντηρητής του συνταξιοδοτήθηκε και έκτοτε- όσο φαιδρό και αν ακούγεται- αντικαταστάτης  δεν υπήρξε!

Ανάγκη για συντήρηση και όχι για…υποθέσεις



Η Κατερίνα Περιστέρη πάλι, ανασκαφέας μέχρι πρόσφατα του Τύμβου Καστά (σ.σ. προ ημερών ανέλαβε αμισθί χρέη συμβούλου του Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολου Τζιτζικώστα, για θέματα πολιτισμού και αρχαιολογικών ανασκαφών και την εποπτεία των εργασιών του ΕΣΠΑ στην Αμφίπολη ανέλαβε πλέον ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής), έκανε μια αναδρομή στις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο 2012-2014 και έφεραν στο φως το σπουδαίο μνημείο της Αμφίπολης.

Κάτι νεώτερο δεν υπήρχε να μάθουμε. Μίλησε για τον περίβολο, για τον Λέοντα και το συσχετισμό του με το μνημείο και για τον τύμβο όταν αποκαλύφθηκε το 2014. «Στον πρώτο χώρο 17 σκαλοπάτια οδηγούν από το ύψος του περιβόλου στον εσωτερικό χώρο και συναντάμε ένα βοτσαλωτό δάπεδο» ανέφερε για άλλη μια φορά και -επίσης για άλλη μια φορά- μας ‘ξενάγησε’ νοερά στο μνημείο.

Στον πρώτο εσωτερικό χώρο με τις Σφίγγες, στον δεύτερο με τις Καρυάτιδες, στον τρίτο με το ψηφιδωτό που αναπαριστά την αρπαγή της Περσεφόνης και στον τέταρτο με τα σπασμένα μεγάλα θυρόφυλλα και τον νεκρικό θάλαμο.

Η αλήθεια είναι ότι ακούγοντας κανείς ξανά την ιστορία της ανασκαφής σ’αυτό το μνημείο που «χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα», όπως με έμφαση επανέλαβε αρκετές φορές η κ. Περιστέρη,
αντιλαμβάνεται πόσο γρήγορα και …εσπευσμένα έγιναν οι εργασίες μέσα σε ένα καλοκαίρι!

Και η ουσία είναι ότι όλα όσα βρέθηκαν, χρήζουν άμεσης συντήρησης. Η  κεφαλή της Σφίγγας, τα φτερά, οι Καρυάτιδες, το μεγάλο ψηφιδωτό (έχουν συγκεντρωθεί οι διάσπαρτες ψηφίδες του και θα ‘ανακατασκευαστεί’), οι σπασμένες μαρμάρινες θύρες (και αυτές θα ‘ανακατασκευαστούν’ με τα συγκεντρωμένα θραύσματα τους). Τα οστά που βρέθηκαν δεν είναι σίγουρο ότι θα δώσουν απαντήσεις σε ποιους ανήκουν λόγω της πολύ κακής κατάστασης τους. Ούτε είναι σίγουρο ότι η επιγραφή «Παρέλαβον» που βρέθηκε στον περίβολο του μνημείου και το μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα (;) θα αποτελέσει ποτέ βεβαιότητα ότι «ο Μέγας Αλέξανδρος παρήγγειλε το μνημείο για τον Ηφαιστίωνα» όπως επανέλαβε η κ. Περιστέρη.

Με τη χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ αυτό που προέχει είναι η συντήρηση, η συντήρηση και πάλι η συντήρηση, πριν το μνημείο καταρρεύσει. Οι υποθέσεις είναι μάλλον περιττές…


stokokkino.gr
Διαβάστε επίσης:



Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου