«Πιστεύω ότι ο κ. Μαγκλάρας υπέσκαψε την υπόθεση από την αρχή. Υποθέτω ότι έπεισε τον κ. Παππά πως αυτό θα λειτουργήσει, δεν ξέρω όμως αν του είπε ότι το σχήμα είναι ολωσδιόλου διαφορετικό από οποιαδήποτε άλλη διαστημική υπηρεσία στην Ευρώπη», λέει ο Σταμάτης Κριμιζής.
«Ηρθα να σου πω συγχαρητήρια για την επιλογή σου». Τα συγχαρητήρια που δεχόταν ο Σταμάτης Κριμιζής από τον συνάδελφό του στην Ακαδημία Αθηνών, που μπήκε βιαστικός μέσα στο γραφείο του με ένα κουτί γλυκά, δεν ήταν για την ανάληψη των καθηκόντων του στον Ελληνικό Διαστημικό Οργανισμό (ΕΛΔΟ), αλλά για την παραίτησή του από τη θέση του προέδρου. Ο κ. Κριμιζής του έσφιξε το χέρι με ένα πικρό χαμόγελο.
Ο βετεράνος πλανητικός επιστήμονας, ο μόνος που έχει «ταξιδέψει» σε όλους τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος με όχημα τα επιστημονικά όργανα που σχεδίασαν ο ίδιος και η ομάδα του για τη NASA, με εμπειρία στη διοίκηση διαστημικών προγραμμάτων στο πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς των ΗΠΑ, φαίνεται πως είχε μια ανώμαλη προσγείωση σε μια πρωτόγνωρη, για τον ίδιο, κατάσταση. Οταν ανέλαβε τα καθήκοντα του προέδρου στον νεοσύστατο Οργανισμό, η επιστημονική κοινότητα είδε στο πρόσωπό του έναν υπερκομματικό άνθρωπο με εμπειρία και κύρος. «Μόλις ανέλαβα αυτή τη θέση είχα ένα μήνυμα από τον διευθυντή των επιστημονικών προγραμμάτων της NASA», μας λέει ο κ. Κριμιζής, «στο οποίο μου έλεγε ότι περιμένει να συζητήσουμε πώς θα συνεργαστούμε με την Ελλάδα».
«Χωρίς περιεχόμενο»
Αρκετοί, σημειώνει, ήταν όμως και εκείνοι που τον προειδοποίησαν ότι μπαίνει σε μια κατάσταση «με αναξιόπιστους ανθρώπους», αλλά ο ίδιος ένιωσε χρέος απέναντι στην πατρίδα του να βοηθήσει. «Οταν κάποιος φωνάζει μέσα στη νύχτα βοήθεια, τι κάνεις; Τρέχεις να βοηθήσεις δίχως να υπολογίσεις τον κίνδυνο. Οταν διαπίστωσα ότι ο Οργανισμός που ιδρύθηκε ήταν ένα κατασκεύασμα χωρίς περιεχόμενο, σκέφθηκα ότι είχα μόνο μία διέξοδο. Δεν θα γινόμουν φερέφωνο ανθρώπων που δεν ξέρουν τίποτα για το Διάστημα», μας λέει ο Σταμάτης Κριμιζής.
Πριν από μερικές μέρες και μετά μόλις τέσσερις εβδομάδες και τρεις συνεδριάσεις, ο Σταμάτης Κριμιζής ανακοίνωσε την παραίτησή του από την προεδρία του διοικητικού συμβουλίου του ΕΛΔΟ με μια μακροσκελή ανοιχτή επιστολή γεμάτη αιχμές για χειραγώγηση του νεοσύστατου Οργανισμού, ο οποίος δεν πρόλαβε να αποκτήσει ούτε καν ΑΦΜ. Τι άλλαξε μέσα σε έναν μήνα; «Με υπουργική απόφαση όλη η ευθύνη για την εκπροσώπηση της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ΕΟΔ) δεν ανήκει στον Ελληνικό Διαστημικό Οργανισμό αλλά στη Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΓΓΤΤ) του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής.
Αυτό είναι μοναδικό για την Ευρώπη. Δεν υπάρχει καμία διαστημική υπηρεσία ευρωπαϊκού κράτους που εκπροσωπείται στο συμβούλιο του ΕΟΔ από ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με τον ίδιο τον Οργανισμό και το Διάστημα», σημειώνει ο κ. Κριμιζής.
Στην επίμαχη υπουργική απόφαση που εκδόθηκε στις 15 Μαρτίου 2018 (αριθμ. 3095/2018) από τον υπουργό Ψηφιακής Πολιτικής Νίκο Παππά συγκροτείται μια επιτροπή που αποτελείται από υπαλλήλους της ΓΓΤΤ, με ευθύνη την επεξεργασία και αξιολόγηση θεμάτων της ESA, για τα οποία ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής «αποφασίζει κατόπιν εισήγησης της Επιτροπής και έγκρισης του γενικού γραμματέα Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων».
Αυτό σημαίνει, όπως μας λέει ο κ. Κριμιζής, ότι ο Ελληνικός Οργανισμός Διαστήματος δεν έχει καμία δικαιοδοσία και πρόσβαση στη διαχείριση προγραμμάτων ύψους 16 εκατ. ευρώ. «Στήθηκε ένας Οργανισμός που δεν έχει αρμοδιότητες και εξαρτάται από τις αποφάσεις του γενικού γραμματέα και γι’ αυτό τον ονόμασα “Τσάρο του Διαστήματος”», λέει ο κ. Κριμιζής, ο οποίος σε άλλο σημείο της κουβέντας κάνει λόγο για ένα προμελετημένο σχέδιο: «Νομίζω ότι ο κ. Μαγκλάρας είναι ο υπεύθυνος για την κακοδαιμονία της όλης υπόθεσης, πιστεύω ότι την υπέσκαψε από την αρχή. Υποθέτω ότι έπεισε τον υπουργό κ. Παππά ότι αυτό θα λειτουργήσει, δεν ξέρω όμως αν του είπε ότι αυτό το σχήμα είναι ολωσδιόλου διαφορετικό από οποιαδήποτε άλλη διαστημική υπηρεσία στην Ευρώπη».
«Μόνο γενικότητες»
Λειτουργούμε σε επίπεδο εντυπώσεων και όχι ουσίας, μας λέει ο κ. Κριμιζής όταν τον ρωτάμε για το πρόγραμμα ανάπτυξης 11 μικροδορυφόρων, ύψους 23,9 εκατ. ευρώ, που ανακοινώθηκε από το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής. Η Ελλάδα, σημειώνει, πρέπει να πάρει μέρος σε προγράμματα μικροδορυφόρων, που στο εξωτερικό ξεκίνησαν πριν από 20 χρόνια, αλλά το θέμα για τον ίδιο είναι με ποιον τρόπο.
«Ο σωστός τρόπος για να κάνεις ένα διαστημικό πρόγραμμα είναι να πεις ποιος είναι ο σκοπός, οι προδιαγραφές, ο τρόπος υλοποίησης. Αυτού του είδους οι λεπτομέρειες δεν υπήρχαν, παρά μόνο γενικότητες. Χρειάζεται ένας άλλος προγραμματισμός με τα κατάλληλα άτομα», σημειώνει με έμφαση. Στην επιστολή του αφήνει αιχμές αδιαφάνειας και πιθανών οικονομικών συμφερόντων αλλά δεν θέλει να επεκταθεί. «Η δική μου θέση δεν ήταν να κάνω τον ντετέκτιβ για ζητήματα οικονομικής διαφάνειας, αυτό θα ήταν υπόθεση ενός νομικού συμβούλου ή οικονομικού διευθυντή που ήταν στο οργανόγραμμα του Οργανισμού», τονίζει.
Τα τηλέφωνα στο γραφείο του χτυπούν συνεχώς. Αποφεύγει να απαντήσει και μου δείχνει τα πρώτα δημοσιεύματα με τις αντιδράσεις του υπουργείου. «Πίστεψα ότι ο υπουργός ήταν ειλικρινής, τώρα έχω μεγάλες αμφιβολίες», σημειώνει ο κ. Κριμιζής. Οπως μας εξηγεί, όταν επεσήμανε στον κ. Παππά ότι κινδυνεύουν οι αρμοδιότητες του ΕΛΔΟ από την επιτροπή που προβλέπεται να δημιουργηθεί στη γενική γραμματεία, εκείνος τον καθησύχασε. «Μην ανησυχείτε κ. Κριμιζή, μου είπε, αυτό το συμβούλιο είναι μόνο για να συλλέγει εισηγήσεις από τα άλλα υπουργεία για να τα εξετάσει ο ΕΛΔΟ. Μερικές μέρες μετά βγήκε η απόφαση για τις αρμοδιότητες της γενικής γραμματείας», σημειώνει. «Νιώθω εξαπατημένος», τονίζει, «το συμπέρασμα που μπορεί να βγάλει κανείς είναι ότι τίποτα δεν γίνεται αξιοκρατικά. Η αξιοκρατία είναι βασική για την ύπαρξη και την πρόοδο της χώρας και τώρα είδα ότι η φημισμένη “ελληνική πραγματικότητα” υπεισέρχεται σε κάθε επίπεδο. Εχουμε ένα πελατειακό κράτος, το γνωρίζουν και οι “πελάτες” και οι “εργοδότες”».
Το brain drain
Στην τελευταία μας συνάντηση («Κ», 27/4/2018) ο επιφανής επιστήμονας μιλούσε με ενθουσιασμό για τον νέο φορέα που ήταν στα σκαριά. Είχε κάτσει να σκεφθεί τρεις και τέσσερις φορές πριν απαντήσει θετικά στη νέα πρόκληση που ανοίγονταν μπροστά του και είχε διαμηνύσει ότι θα κινηθεί με βάση τις αρχές της «αριστείας, αξιοκρατίας και αξιολόγησης». Οι στόχοι του για το τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα στο Διάστημα δεν ήταν «από άλλο γαλαξία». «Δεν πρόκειται να κατασκευάσουμε ολόκληρο διαστημόπλοιο», έλεγε τότε, αλλά επιστημονικά όργανα μετρήσεων για τις διάφορες διαστημικές αποστολές που σήμερα είναι κυρίως αποτέλεσμα διεθνούς συνεργασίας. Η σύγχρονη διαστημική τεχνολογία, έλεγε, είναι απαραίτητη για την ασφάλεια της χώρας και ο τρόπος να την αποκτήσουμε είναι μέσω των διεθνών διαστημικών προγραμμάτων με τη στρατηγική ενός διαστημικού οργανισμού. Γι’ αυτό θεώρησε, επισημαίνει, ότι ήταν χρέος του να προσφέρει τις γνώσεις και τη βοήθεια του.
Γεννημένος και μεγαλωμένος στη Χίο, ο Σταμάτης Κριμιζής είχε την τύχη να φύγει νωρίς από την Ελλάδα για σπουδές και να διαπρέψει στον τομέα του. Με την επιστροφή του ήθελε, μας λέει, η στάση του να αποτελέσει παράδειγμα για τους νέους επιστήμονες που είχαν φύγει από τη χώρα και να αποτελέσει «φρένο» για το φαινόμενο του brain drain. «Οι νέοι φεύγουν, δραπετεύουν. Ηλπιζα ότι θα φτιάξουμε έναν Οργανισμό για να πούμε γυρίστε, ελάτε να βοηθήσετε τη χώρα, ότι στεκόμαστε τουλάχιστον σε έναν τομέα με περηφάνια και κύρος. Δεν μπορώ να το πω τώρα», καταλήγει.
Σύγκρουση συμφερόντων
– Κύριε Κριμιζή, λέτε στην επιστολή σας «follow the money» («ακολουθήστε τα χρήματα»). Πιστεύετε ότι μέσω του νέου οργανισμού εξυπηρετούνται συγκεκριμένα συμφέροντα;
– Οπωσδήποτε. Ο νέος πρόεδρος του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού (σ.σ. Χριστόδουλος Πρωτοπαπάς) είναι συγχρόνως και διευθύνων σύμβουλος του Hellas-Sat/Arabsat. Ο νέος διευθύνων σύμβουλος (σ.σ. Γεώργιος Μαντζούρης) έχει σχέση με τους μικροδορυφόρους, όπως και δύο άλλα μέλη του διοικητικού συμβουλίου με το ίδιο πρόγραμμα, ενώ ένα άλλο μέλος είναι στο διοικητικό συμβούλιο του si-cluster (σ.σ. μεγάλες και μικρομεσαίες βιομηχανικές επιχειρήσεις στον τομέα των διαστημικών τεχνολογιών). Βέβαια, σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική, όταν συζητούνται θέματα με πιθανή σύγκρουση συμφερόντων, οι εμπλεκόμενοι αποχωρούν και τα υπόλοιπα μέλη αποφασίζουν. Αλλά όταν τέσσερα από τα επτά μέλη του συμβουλίου αποχωρήσουν, πώς θα βγει η οποιαδήποτε απόφαση;
kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου