Στρυμών: Μύθος και Πραγματικότητα

Ο Στρυμών κατά τη μυθολογία ήταν γιός του βασιλιά των Θρακών Ρήσου και της Μούσας Κλειούς. Στα θρακικά φύλα είχε ξεχωριστή θέση στην λατρεία, αλλά κι αργότερα στην ελληνική Αμφίπολη είχε ιερό μαζί με τον Απόλλωνα.

Ο Στρυμόνας, που αργά μα πάντα νερό γεμάτος κυλάει δίπλα μας τα βράδια όταν στον χώρο της Αμφίπολης διδάσκεται αρχαία ελληνική τραγωδία και κωμωδία, φέρνει μαζί του μύθους και ιστορίες από χρόνια παλιά αλλά όχι ξεχασμένα. Πριν από χιλιάδες χρόνια στις όχθες του ζούσαν οι Στρυμόνιοι. Κι όταν οι τελευταίοι μετοίκησαν στην μικρασιατική Βιθυνία, κράτησαν κι εκεί το όνομα της παλαιάς πατρίδας. Αργότερα, μαθαίνουμε από τον Ηρόδοτο ότι εδώ κατοικούσαν οι Παίονες. 
Ο Ησίοδος αναφέρει τον Στρυμόνα σαν έναν από τους μεγαλύτερους ποταμούς κι «αγνό» τον ονομάζει ο Αισχύλος. Εδώ οι Πέρσες ιερείς θυσίασαν λευκά άλογα κι άφησαν το αίμα τους να τρέξει στο ποτάμι. Ο Θουκυδίδης μας λέει ότι το ποτάμι ήταν το σύνορο των Μακεδόνων και των ελευθέρων Παιόνων από τη μια και του θρακικού βασιλείου των Οδρυσών από την άλλη μεριά. Αυτό κράτησε μέχρι που ο Φίλιππος Β' στα 357 π.Χ. κατέκτησε ολόκληρη την Θράκη και την ενσωμάτωσε στο μακεδονικό βασίλειο, δημιουργώντας και τις προϋποθέσεις για την μικρασιατική εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου.

Η κοιλάδα του Στρυμόνα αποτελούσε την σπουδαιότερη οδό επικοινωνίας με την πλούσια θρακική ενδοχώρα. Οι Έλληνες από τα πρώτα χρόνια που αποίκισαν την περιοχή των εκβολών του ιδρύοντας οι Άνδριοι στα δυτικά την Άργιλο και οι Θάσιοι στα ανατολικά την Ηιόνα, κύριο σκοπό είχαν την εκμετάλλευση του πλούτου της θρακικής ενδοχώρας και τον έλεγχο της πλωτής οδού, που μέχρι την λίμνη Κερκινίτιδα και την αρχαία Βέργη, αποικία των Θασίων στην περιοχή του σημερινού Ν. Σκοπού, αποτελούσε ο Στρυμόνας. Στην λίμνη Κερκινίτιδα ναυλοχούσε ο στόλος του Μ. Αλεξάνδρου πριν την μεγάλη εξόρμηση. Πλωτό ήταν το ποτάμι στο κατώτερο τμήμα του αλλά ψηλότερα έκλεισε στο σημείο όπου, κατά τον μύθο, ο Ηρακλής έριξε πέτρες, σαν πέρασε από εδώ με τα βόδια του Γηρυόνη.

Ο Στρυμόνας με τα φιδογυρίσματά του αγκαλιάζει λίγο πριν φτάσει στη θάλασσα από δυο μεριές την Αμφίπολη, κι είναι αυτός ο λόγος που η πόλη πήρε το όνομα Αμφίπολις. Κάπου εδώ ο Ξέρξης έστησε γέφυρα για να περάσει η στρατιά του κι ίσως δεν είναι μακρυά ο τόπος όπου ο Δ. Λαζαρίδης ανέσκαψε την αρχαία γέφυρα. Οι ξύλινοι πάσσαλοι, που κατά καιρούς ενίσχυαν τα θεμέλια της γέφυρας, είναι μνημείο ιστορίας αιώνων.

Η πορεία του ποταμού έχει αλλάξει από την αρχαιότητα, το ίδιο κι οι εκβολές του. Πάντοτε όμως υπήρχε κοντά στις εκβολές του ένα λιμάνι. Στα ανατολικά το λιμάνι αυτό ήταν της Ηιόνας, μέχρι που η Αμφίπολη κατέκτησε την πόλη και το έκανε δικό της λιμάνι. Στα βυζαντινά χρόνια που την Ηιόνα διαδέχτηκε η οχυρωμένη Χρυσούπολη, το λιμάνι βρισκόταν στα βόρεια των τειχών της πόλης. Χρόνια αργότερα το λιμάνι αυτό μετατράπηκε από θαλάσσια ζώνη σε αλίπεδο. Δεν αποκλείεται και στην δυτική πλευρά να υπήρχε λιμενική εγκατάσταση, εδώ που στα ύστερα χρόνια ξέρουμε τη θέση σαν «Σκάλα του ποταμού».  

Ζήσης Μπόνιας . Διευθυντής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας


frontoffice-mitrousis.dev.edu.uoc.gr