Η κόντρα ανάμεσα στους δύο μεγάλους ρήτορες της αρχαιότητας, τον Ισοκράτη και τον Δημοσθένη, για την επιρροή του Φιλίππου Β΄ στα ελληνικά πράγματα, είναι παροιμιώδης και διδάσκεται στα ευρωπαϊκά και αμερικανικά πανεπιστήμια ως πρότυπο αντιπαράθεσης πολιτικών στόχων.
Ο βασιλιάς της Μακεδονίας και πατέρας του Μ. Αλεξάνδρου, Φίλιππος Β΄, είχε επεκτείνει την επιρροή του και είχε τον στρατηγικό έλεγχο της ευρύτερης Ευρασιατικής περιοχής, και μάλιστα τον ζωτικής σημασίας χώρο στα Στενά των Δαρδανελίων τον 4ο αι. π.Χ.
Τόσο ο Ισοκράτης με το Εθνικό Πρόγραμμα της «Πανελλήνιας Ιδέας» και τη φιλομακεδονική στάση του όσο και ο Δημοσθένης με τους φλογερούς αντιφιλιππικούς λόγους, μας υπενθυμίζουν πως το γεωπολιτικό παιχνίδι και η διαίρεση του κόσμου σε σφαίρες στρατηγικής και πολιτιστικής επιρροής παιζόταν πριν από την εμφάνιση των Σλάβων στα Βαλκάνια!
Ποιο ήταν όμως αυτό το βασίλειο των Δωριέων Μακεδόνων που έμελλε να κατακτήσει την Ασία και τη Β. Αφρική;
Υπολογίσιμος παράγοντας άρχισε να γίνεται επί βασιλιά Αρχέλαου, στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. Η αυστηρή στρατιωτική και πολιτική οργάνωση του κράτους είχε σκοπό την προστασία από τους Παίονες, τους Ιλλυριούς και τους Θράκες. Ο Αρχέλαος είχε συγκεντρώσει στην αυλή του ποιητές και καλλιτέχνες, όπως τον Ευριπίδη και τον Αγάθωνα.
Οι αποικίες της Αθήνας στη Χαλκιδική και στην Αμφίπολη ήταν πάντα επικίνδυνες για το μακεδονικό βασίλειο. Η Ολυνθιακή κοινοπολιτεία-ομοσπονδία ήταν η ισχυρότερη εμπορική δύναμη του Βορρά και ανήκε στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Μετά την εικοσάχρονη βασιλεία του Αμύντα Γ΄ επικράτησε στη Μακεδονία πολιτικό χάος μέχρι που ανέλαβε τα ηνία ο Φίλιππος Β΄.
Ο πολιτικός ρήτορας Δημοσθένης εκφώνησε τους Ολυνθιακούς λόγους του, προτρέποντας την Αθήνα να στείλει βοήθεια στην Όλυνθο. Όταν όμως ξεκίνησε η κυρία αθηναϊκή δύναμη, η Όλυνθος έπεσε με προδοσία στα χέρια του Φιλίππου (348 π.Χ.). Η τύχη της πόλης είχε προδιαγραφεί από τον καιρό της πολιορκίας, όταν ο Φίλιππος απάντησε στην ολυνθιακή πρεσβεία που τον επισκέφτηκε για σύναψη ειρήνης ότι πρέπει ή εκείνοι να μην κατοικούν πια στην Όλυνθο ή αυτός στη Μακεδονία.
Αφορμή για δυναμική επέμβαση του Φιλίππου στις υποθέσεις της κεντρικής Ελλάδας έδωσε η έκρηξη του Αμφικτυονικού ή Ιερού Πολέμου ανάμεσα στη Θήβα και τη Φωκίδα, για τον έλεγχο του ταμείου και των θησαυρών του μαντείου των Δελφών.
Οι Θηβαίοι και οι Θεσσαλοί κάλεσαν σε επέμβαση τον Φίλιππο, ο οποίος νίκησε κατά κράτος τους Φωκείς.
Ο δρόμος ήταν ανοιχτός για τη Θεσσαλία, όπου τον υποδέχθηκαν ως σωτήρα γιατί οι παλιοί ευγενείς της αγροτικής θεσσαλικής ομοσπονδίας ήθελαν να απαλλαγούν από τους βασιλείς των Φερών. Συγχρόνως ο Φίλιππος ήθελε να επιβληθεί στην Αθήνα και τη Σπάρτη, αλλά οι δύο πόλεις έστειλαν στρατό στις Θερμοπύλες και του έφραξαν το δρόμο.
Ο Φίλιππος δεν έχασε καιρό. Όρμησε ακάθεκτος στη Θράκη και στα Στενά του Ελλησπόντου και υποχρέωσε τον βασιλιά των Θρακών Κερσοβλέπτη να συμμαχήσει μαζί του και να διώξει τον φίλο της Αθήνας στρατηγό Χαρίδημο.
Στον πολιτικό λόγο «Φίλιππος» (346 π.Χ.) ο ρήτορας Ισοκράτης απευθύνεται στον Φίλιππο με σκοπό να του εμφυσήσει την ιδέα της εκστρατείας κατά της περσικής Ασίας, αφού πρώτα συμφιλιώσει όλους τους Έλληνες. Την «Πανελλήνια Ιδέα» του ο Ισοκράτης ανέλυσε και στον «Πανηγυρικό» (380 π.Χ.). Ο Ισοκράτης επικαλείται την κοινή καταγωγή Μακεδόνων, Αθηναίων, Σπαρτιατών κτλ. Μάλιστα αναφέρει τον γενάρχη των Μακεδόνων, τον ήρωα Ηρακλή με γενιά από το Άργος.
Τονίζει την ελληνικότητα των Μακεδόνων όχι μόνο λόγω καταγωγής αλλά και λόγω κοινής παιδεύσεως και διανοίας.
Στον αντίποδα βρίσκεται ο Δημοσθένης, ο οποίος εκφώνησε στην Εκκλησία του Δήμου τους τρεις «Ολυνθιακούς», τους τρεις «Κατά Φιλίππου», τον «Περί Παραπρεσβείας» κ.ά., στηλιτεύοντας την πολιτική του Φιλίππου. Συγχρόνως, κατηγορεί τους τυχοδιώκτες πολιτικούς της Αθήνας ότι δωροδοκούνται από τον Φίλιππο για να του κάνουν τα χατίρια…
ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΕΤΣΙΝΑ-ΦΩΤΕΙΝΙΔΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου