Κόκκινα δάνεια: Μικρομεσαίοι δανειολήπτες χάνουν τις περιουσίες τους προς όφελος των τραπεζών

Πέτρος Χατζηπλής
Ως αποτέλεσμα της «κρίσης» δημιουργήθηκαν πλέον των €100 δις κόκκινα δάνεια, (μη εξυπηρετούμενα ή σε καθυστέρηση με στοιχεία Ιουνίου 2016), τα οποία αναλογούν σχεδόν στο ήμισυ των τραπεζικών δανείων!

Λίγο παράξενο δεν ακούγεται αν τα μισά δάνεια που δίνει κάποια τράπεζα είναι προβληματικά; Δεν φαίνεται να έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης ούτε από την ΤτΕ  ούτε την ΕΕ. Ούτε για το αν υπήρξε διασπάθιση χρήματος είτε δημόσιου (με τις ανακεφαλαιοποιήσεις) ή ιδιωτικού (εξαύλωση μετοχών) και φυσικά κανένας δεν κατηγορήθηκε. Συνήθως το λάθος αποδίδεται στους «ανεύθυνους» δανειολήπτες λες και δουλειά των ακριβοπληρωμένων τραπεζικών υπαλλήλων και των επιβλεπόντων αρχών στην Τράπεζα της Ελλάδας και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι να βάζουν σφραγίδες.Τελικά, οι δανειολήπτες χάνουν τις περιουσίες τους και οι τράπεζες κερδίζουν και από πάνω.

Από τα κόκκινα δάνεια αυτά τα περισσότερα είναι επιχειρηματικά (περίπου €64 δις) και ακολουθούν τα στεγαστικά με €28 δις και τα καταναλωτικά με €15 δις τα οποία συνήθως είναι και χωρίς ή με μειωμένες εξασφαλίσεις (τα πάλαι ποτέ διακοποδάνεια, εορτοδάνεια, αγοράς αυτοκινήτων κ.α.).

Από τα επιχειρηματικά δάνεια το 25% αφορά επίσης μικρές επιχειρήσεις (δηλ ατομικές ή μέχρι 9 άτομα και το 37% μικρομεσαίες (δηλ 9-250 άτομα). Πολλά από τα δάνεια αυτά έχουν εξασφαλίσεις προσωπική περιουσία των δανειοληπτών και σε αυτές τις περιπτώσεις κινδυνεύουνε ακόμα και πρώτες κατοικίες επιχειρηματιών ή των εγγυητών μια που δεν καλύπτονται από τον Νόμο Κατσέλη ή αυτόν που τον διαδέχτηκε αλλά από τον εξωδικαστικό συμβιβασμό που δεν έχει προχωρήσει και ιδιαίτερα.

Είναι λογικό να έχουν περιέλθει σε οικονομική αδυναμία, πολλές από αυτές τις μικρές, κυρίως εμπορικές επιχειρήσεις πιθανότατα. Είναι θύματα της κρίσης, της μείωσης της κατανάλωσης και της αύξησης των φόρων χωρίς δυνατότητα επανάκαμψης αν δεν αναπτυχθεί η οικονομία. Σε μια οικονομία που έχασε το 45% του ΑΕΠ της κάποιοι θα έχασαν μαζί του και μεγάλο μέρος του τζίρου τους. Όντως τα κόκκινα αυξήθηκαν σταδιακά από €19δις το 2009 σε €72 δις το 2013. Άρα τιμωρούνται για λόγους πέρα από τη δική τους ευθύνη. Από τα δάνεια των μεγάλων επιχειρήσεων σημαντικό μέρος συγκεντρώνονται σε ορισμένους ομίλους και τομείς με αδυναμία. Άρα και εδώ, είναι γκρίζα η εικόνα.

Κατά πληροφορίες οι Ελληνικές τράπεζες έχουν καλύψεις σε ύψος 50-70% αυτών των κόκκινων δανείων, δηλαδή το μισό τουλάχιστον από αυτό το ποσό είναι ανακτήσιμο με βάση υποθήκες, κάτω φυσικά από κανονικές συνθήκες. Σε περιπτώσεις βεβιασμένων πωλήσεων το έσοδο όμως ίσως να’ναι μικρότερο. Οι τράπεζες έχουν επίσης προχωρήσει σε λογιστική απομείωση των απαιτήσεών τους μέσω προβλέψεων (αν και διεκδικούν το σύνολο ή περισσότερο). Το ύψος της μείωσης εξαρτάται από την δυνατότητα είσπραξης, πχ στα στεγαστικά μπορεί να είναι 30% ενώ στα καταναλωτικά που δεν υπάρχει κάλυψη περισσότερο. Και αυτές οι προβλέψεις έχουν σχηματιστεί με τις ανακεφαλαιοποιήσεις, αφού αποτελούν λογιστική ζημιά, δηλαδή με χρήματα που προστέθηκαν στον δημόσιο χρέος και δεν θα επιστραφούν…και επιβαρύνουν όλους συμπεριλαμβανομένων και αυτών που θα χάσουν τα σπίτια τους…

Την ίδια στιγμή οι τράπεζες περιορίζουν τα λειτουργικά τους έξοδα μειώνοντας το δίκτυό τους και το προσωπικό ήδη κατά 40% σε σχέση με τις χρυσές εποχές των διακοποδάνειων ….. (40.000 προσωπικό και 2.100 καταστήματα υπάρχουν σήμερα σε σχέση με 60.000 και 4.100 πριν αντίστοιχα). Και αυτές οι μειώσεις και εθελούσιες έχουν καλυφθεί από τις ανακεφαλαιοποιήσεις δηλαδή τα χρήματα που προστέθηκαν στο δημόσιο χρέος και δεν θα επιστραφούν….

Λέγεται ότι τα κόκκινα δάνεια πρέπει να μειωθούν κατά €40 δις (σε τιμές πριν την κρίση) σύμφωνα με τις επιταγές της ΕΚΤ. Η μείωση εκτιμάται ότι μπορεί να γίνει με ρυθμίσεις, διαγραφές και πλειστηριασμούς. Αν έχουν γίνει οι σωστές προβλέψεις και παρθεί οι σωστές καλύψεις και δεν υπάρξει πτώση τιμών λόγω βεβιασμένων πωλήσεων σε μια άσχημη οικονομία, μπορεί να έχουν και ουδέτερο αποτέλεσμα για τις τράπεζες. Το θέμα όμως είναι αν υπάρχει όφελος και για ποιόν.

Πωλήσεις Κόκκινων Δανείων
Μέχρι τον Απρίλιο 2019 είχαν πουληθεί περί τα €20 δις κόκκινων δανείων και εκτιμάται ότι θα φτάσουν τα €50 δισ. έως το 2021. Οι εταιρείες που θα τα διαχειρίζονται απασχολούν περίπου 2.000 άτομα, αλλά ο αριθμός τους αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια. Οι δουλειές πάνε καλά….. Η τιμή πώλησης των κόκκινων δανείων (χωρίς εξασφάλιση) είναι στο 3% για τα καταναλωτικά και 25-35% για τα στεγαστικά με εξασφάλιση σε ακίνητα αναλόγως την ποιότητά τους. Άρα δεν είναι και μεγάλο το χρηματικό όφελος για τις τράπεζες.

Πλειστηριασμοί
Στα πλαίσια της μείωσης των κόκκινων δανείων έχουν σχεδιαστεί πλειστηριασμοί απαιτήσεων €11,5 δις που αντιστοιχούν σε 130.000 ιδιοκτησίες στα επόμενα τρία χρόνια. Ο στόχος είναι να εισπραχθούν €1,5 δις από 10.000 πλειστηριασμούς το 2018 και 40.000 κατ΄έτος μεταξύ 2019-2021 για τα υπόλοιπα 10 δις. Αυτό σημαίνει μέση αξία πλειστηριαζόμενων ακινήτων τα €150.000 και €83.000 για τα επόμενα χρόνια. Σημειώνεται ότι με τον διάδοχο του Νόμου Κατσέλη μειώθηκε και το όριο της υπαγωγής στην προστασία από τα €180.000 μέγιστη αξία ακινήτου στα €130.000 (οφειλές). Ενδιαφέρον αν είχε προσχεδιαστεί.

Το φαινόμενο των πλειστηριασμών δεν είναι νέο. Έχουν γίνει ήδη πάνω από 160.000 από το ξέσπασμα της κρίσης το 2010. Πλέον όμως φαίνεται ότι ή η κοινωνία έχει εξαντληθεί ή βαίνουμε σε περιπτώσεις αναξιοπαθούντων οπότε οι αντιδράσεις θα είναι μεγαλύτερες εξού και η θέσπιση των απρόσωπων ηλεκτρονικών πλειστηριασμών εκ αποστάσεως. Από το Φεβρουάριο του 2018 που επιτράπηκαν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί έχουν γίνει 21.000. Τελευταία λέγεται ότι έχουν επιβραδυνθεί λόγω εκλογών.

Κακοπληρωτές: Ποιοι είναι;
Οι δανειολήπτες με υποχρεώσεις σε καθυστέρηση (δηλ. των κόκκινων δανείων) υπολογίζονται σε 1,2 εκατομμύρια, δηλαδή ένας στους πέντε εάν μιλάμε με βάση τον ενεργό πληθυσμό. Δεν είναι περίεργο αυτό το μεγάλο νούμερο;  Δηλαδή ή είναι στραβός ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε…  Ποιοι είναι όμως αυτοί;…Σύμφωνα με μελέτη της Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας της ΓΣΕΕ (ΕΕΚΕ: Το προφίλ του υπερχρεωμένου δανειολήπτη):

Το 62% είναι σε παραγωγική ηλικία 40-59 ετών.
Το 71% έχουν μόνο μία κύρια κατοικία χωρίς επιπλέον πάγια.
Το 74% της κύριας κατοικίας δεν ξεπερνά τις €100.000 σε αντικειμενική αξία.
Το μέσο ετήσιο εισόδημα των οφειλετών το 2008, ήταν €28.418 ευρώ και το 2017 έχει πέσει στα μόλις €7.956 δηλ 70% μείωση!!!
Οι ίδιες οι τράπεζες θεωρούν ότι οι €14 δις κόκκινων δανείων αντιστοιχούν σε δανειολήπτες κάτω από τα όρια της φτώχειας ή με χαμηλά εισοδήματα και μη συνεργάσιμοι. Πόσο αλήθεια πρέπει να είναι συνεργάσιμος κάποιος με κουτσουρεμένα χαμηλά εισοδήματα; Όταν οι μισοί και πλέον έχουν μεγάλη μείωση εισοδήματος και ανέχεια μάλλον στραβά αρμενίζεις…

Αλλά από όλους τους κακοπληρωτές ότι κάποιοι απλά δεν θέλουν να πληρώσουν και προσπαθούν με διάφορες τακτικές να διαφύγουν. Αυτοί είναι οι λεγόμενοι στρατηγικοί κακοπληρωτές, όπως τους αποκαλούν και οι τράπεζες υπολογίζουν σε 300.000 (περίπου 30% των κακοπληρωτών). Ποιο είναι όμως αυτοί; Μπορεί να είναι στρατηγικοί κακοπληρωτές αυτοί που αντί να πληρώνουν το δάνειό τους προτιμούν να αγοράζουν φαγητό για την οικογένειά τους ή θέρμανση για το σπίτι ή να μορφώνουν τα παιδιά τους με το μειωμένο εισόδημα; Και ποιες από τις δαπάνες είναι περιττές και ποιες αναγκαίες και ποιος το καθορίζει αυτό και με ποια κριτήρια; Ή μήπως το 30% των στρατηγικών κακοπληρωτών είναι απατεώνες με λεφτά στα offshore;  Αλλά ας δούμε πως “κοκκίνησαν” τα δάνεια και τι συμβαίνει γενικότερα..

Μείωση εισοδημάτων
Το μέσο διαθέσιμο εισόδημα έχει πέσει κατά 23% μεταξύ 2009 και 2016 από $24.600 σε $18.900 ενώ το ΑΕΠ/κεφαλή κατά 15% (σε πραγματικές τιμές). Η μείωση των μέσων ονομαστικών και πραγματικών μισθών για την περίοδο 2009 – 2016 ανέρχεται συνολικά σε 18,9% και 22,5% αντίστοιχα, κατά τον ΣΕΒ. Ίσως να είναι και μεγαλύτερη στην πραγματικότητα.

Η Eurobank μάλιστα έχει υπολογίσει ότι η μείωση στο εργατικό κόστος και στα άλλα έξοδα παραγωγής έχει μειώσει την πραγματική συναλλαγματική αξία στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές, κατά 20% σε σχέση με πριν την κρίση. Δηλαδή μια καλυμμένη υποτίμηση!

Τιμές ακινήτων και AirBnb
Λόγω της κρίσης υπάρχει μείωση της τιμής των ακινήτων. H μείωση αυτή υπολογίζεται σε 41% μεταξύ 2008-2015 από την PWC. Υπολογίζεται ότι έχουν χαθεί €2 τρις από την αξία των Ελληνικών ακινήτων σε σχέση με το 2008. Με βάση την αύξηση του πληθυσμού και την μεταβολή του αποθέματος κατοικιών προβλέπεται από την PwC ότι η αγορά θα επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα μετά από 35 χρόνια … Αύξηση της προσφοράς μέσω των πλειστηριασμών θα επιταχύνει τις υποτιμητικές τάσεις. Σε ανάλογη περίπτωση στην Αμερική μετά την κρίση του 2008 υπήρξε μια ανακωχή των κατασχέσεων-πλειστηριασμών μέχρι να υπάρξει κάποια ανάκαμψη.

Βέβαια τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αναθέρμανση στις τουριστικές περιοχές λόγω της αγοράς σπιτιών για χρήση ως καταλύματα μέσα από ηλεκτρονικές πλατφόρμες όπως η AirBnb αλλά και από πωλήσεις χρυσής βίζας. Αν και αυτό δίνει μια ανάσα στην κτηματαγορά και έσοδα για τις τράπεζες ανεβάζει το κόστος ενοικίων τεχνητά ενώ δεν έχει προσδιοριστεί το κατά πόσο επιβαρύνει τις υποδομές με την αλλαγή λειτουργίας των γειτονιών αυτός ο αυτορρυθμιζόμενος υποκλάδος της τουριστικής αγοράς που δρα εκτός κανονισμών, άναρχα.

Επίλογος: Το Επιλεκτικό Grexit
Τι έγινε λοιπόν με την κρίση; Τα εισοδήματα πέσαν σε επίπεδα πριν το Ευρώ ενώ τα δάνεια μείναν στα ίδια ύψη. Δηλαδή ένα Επιλεκτικό Grexit, ένα Grexit για τους δανειολήπτες μόνο. Οι όποιες ζημιές για τις τράπεζες καλύφθηκαν από τους φορολογούμενους, τα λεφτά αυτά χάθηκαν και δεν θα επιστραφούν ενώ δεν υπήρξε αναπροσαρμογή για αυτούς που έχουν δάνεια είτε σε καθυστέρηση είτε όχι και κατά πάσα πιθανότατα μειώθηκαν τα εισοδήματά τους. Παράλληλα δημιουργούνται ανθηρές συνθήκες να «επενδύσουν» και να κερδίσουν τα fund κοράκια. Ίσως τελικά κάποιος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει και πιο σκληρούς όρους από Επιλεκτικό Grexit για να χαρακτηρίσει την όλη κατάσταση….

odosdrachmis.gr