Πού βρίσκεται το ψηλότερο χωριό των Βαλκανίων με την ιστορική ονομασία «Santa Maria de Praitoria». Οι κάτοικοι του χωριού αναφέρονται σε ένα θρυλικό δημοτικό τραγούδι και ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους

Σε υψόμετρο 1.600 μέτρων βρίσκεται το ψηλότερο χωριό των Βαλκανίων. Είναι γνωστό και ως «Κυρά του Σμόλικα», καθώς είναι χτισμένο στις ανατολικές πλαγιές του ομώνυμου βουνού, κάτω από το δάσος Κιουρίστα. 

Το χωριό απέχει 48 χιλιόμετρα από τα Γρεβενά και περιβάλλεται από πλούσια βλάστηση και τρεχούμενα νερά. 
Σε ιστορικούς χάρτες αναφέρεται ως «Santa Maria de Praitoria» και λέγεται ότι οι πρώτοι κάτοικοι προέρχονταν από τη Θεσσαλία. Η πιο πιθανή προέλευση του ονόματος του είναι από τη βλάχικη λέξη «Στα Μαρίνα» που σημαίνει Αγία Μαρίνα. 
Το όνομά του σήμερα είναι, Σαμαρίνα. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη βοσκή ζώων και υπολογίζεται ότι στην περιοχή βόσκουν περισσότερα από 80.000 πρόβατα και βοοειδή. 
Τον χειμώνα οι βοσκοί μέσω των δύσβατων μονοπατιών της Πίνδου έφταναν με τα κοπάδια τους στον κάμπο της Θεσσαλίας και την Άνοιξη επέστρεφαν στο χωριό τους. 

Το εσωτερικό της εκκλησίας είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες Σαμαριναίων αγιογράφων 

Στο χωριό υπάρχουν ακόμα τα «μαντάνια» που χρησίμευαν στην επεξεργασία των μάλλινων υφασμάτων και λειτουργούσαν με τη βοήθεια του νερού. Υπάρχουν ακόμη και οι  «ντριστέλες», τα υδροτριβεία που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες του χωριού για να πλένουν τα υφάσματα και τις κουβέρτες. Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει η εκκλησία της Παναγίας, η οποία είναι η μεγαλύτερη βασιλική της Πίνδου και χτίστηκε το 1818. Είναι ιδιαίτερης ομορφιάς, καθώς μέσα στο ιερό της είναι ριζωμένο ένα αιωνόβιο πεύκο, το οποίο προεξέχει πάνω από το κτίριο. Σε όλο το χωριό υπάρχουν πέτρινες βρύσες, με κρύα νερά, που φέρουν διάφορα ονόματα ενώ οι επισκέπτες της περιοχής μπορούν να κάνουν πεζοπορία στη «Δρακόλιμνη» του Σμόλικα, στην Κοιλάδα του Διαβόλου και να δουν από κοντά τον μεγάλο καταρράκτη του Σμόλικα. 

Η Δρακόλιμνη του Σμόλικα βρίσκεται σε υψόμετρο 2.200 μέτρων 

«Τα παιδιά της Σαμαρίνας» 
Οι κάτοικοι της Σαμαρίνας έχουν πολεμήσει γενναία απέναντι σε όλους τους εχθρούς που αντιμετώπισε η χώρα,τους δύο τελευταίους αιώνες. 
Το θάρρος τους απομνημονεύεται και στο δημοτικό τραγούδι «Τα παιδιά της Σαμαρίνας», οι στίχοι του οποίου λέγεται πως ήταν τα τελευταία λόγια που ξεστόμισε ο λαβωμένος Μίχος Φλώρος λίγο πριν πεθάνει στην πολιορκία του Μεσολογγίου. 
Ο Φλώρος ήταν αρχηγός των 120 Σαμαρινιωτών, που πολέμησαν τον Απρίλιο του 1826 μαζί με τη φρουρά των Μακεδόνων, στην πολιορκία του Μεσολογγίου, εκ των οποίων διασώθηκαν μόνο 33. 

«Εσείς μωρέ παιδιά κλεφτόπουλα 
παιδιά της Σαμαρίνας 
μωρέ παιδιά καημένα 
παιδιά της Σαμαρίνας 
κι ας είστε λερωμένα» 

Το 1854 οι Σαμαρινιώτες ξεσηκώθηκαν εναντίον του Μεχμέτ- αγά των Γρεβενών, μετρώντας 88 απώλειες. 
Αλλά και στον πόλεμο του ’40 δεν ήταν αμέτοχοι. Όταν η επίλεκτη Τρίτη Μεραρχία Αλπινιστών του ιταλικού στρατού, «Τζούλια» επιχείρησε να διεισδύσει στην Πίνδο τον Νοέμβριο του ’40,  οι ντόπιοι τους σταμάτησαν με μια μικρή στρατιωτική ομάδα που είχαν στελεχώσει μαζί με κατοίκους των χωριών της Πίνδου. 
Οι Ιταλοί αποκρούστηκαν στο ύψωμα «Αννίτσα» και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν προς την Κόνιτσα. 
Σήμερα, την ηρωική τους μάχη θυμίζει ένα μνημείο που έχει στηθεί σε υψόμετρο 1.728 μέτρων.

mixanitouxronou.gr