Η πρώτη ελιά και συκιά στον κόσμο ευρέθη στην Αθήνα

Η πρώτη ελιά και συκιά στον κόσμο ευρέθη στην Αθήνα - Η δεύτερη ήμερος ελιά φύτρωσε στην αρχαία Ακαδημία - Την Μορία Ελαία προστατεύει ο Μόριος Ζευς - Το ιερό δένδρο της Αθηνάς, αστρολογικά ανήκει στον Δία, απαγορευόταν να κόβεται για χρήση εμπορίου, ή καύση- του Όμ. Ερμείδη

Του Όμηρου Ερμείδη

Ο ιατρός Γαληνός εις το έργο του «Περί τροφής δυνάμεως» εις το κεφάλαιο κζ’, εις το Β’ βιβλίο, λέγει: «Περί ελαίων», Πολύ μικρή θρεπτική δύναμη έχουν κι αυτές, και κυρίως οι πολύ ώριμες. Οι άνθρωποι αυτές τις τρώνε κυρίως με ψωμί, χωρίς ψωμί δε τις λεγόμενες της άρμης και τις κολυμπάδες, για την καλύτερη κυκλοφορία της κοιλιάς, πριν από το φαγητό. Οι πολύ ώριμες είναι λιπαρές, ενώ αυτές εδώ είναι στυφές, γι' αυτό δυναμώνουν το στομάχι κι ανοίγουν την όρεξη. Μάλιστα κατάλληλες γι' αυτό είναι εκείνες που διατηρούνται στο ξύδι και τις φτιάχνουν με πολλούς τρόπους οι έμπειραι στην τέχνη της μαγειρικής - μια τέχνη που έχω την αξίωση να μην την αγνοεί τελείως ο γιατρός, γιατί, από εξ ίσου υγιεινά πράγματα, καλύτερο για την πέψη είναι το πιο ευχάριστο.

[εκδ. C. G. Kuhn, Hildesheim Ι965, τ.6 μετάφραση].

Από ελιά ήτο το στεφάνι που κρεμούσαν προς πόρτες, στην αρχαία Ελλάδα κατά την διάρκεια των Χελιδονισμάτων και προς τις Καλένδες, προς τιμή προς Αθηνάς [ή από δάφνη προς τιμή του Απόλλωνος].

Η ελιά ήτο ιερό δένδρο της Αθηνάς αλλά όπως μας πληροφορεί ο Ησύχιος αστρολογικά ανήκει εις τον Δία, όπως επίσης ήτο ιερό και το λάδι.

Tο δε λάδι το θεωρούσαν ιερό και όσοι ανακηρύσσονταν βασιλιάδες ή ιερείς ονομάζονταν «κεχρισμένοι», γιατί η δοκιμασία της ανακηρύξεως περιλάμβανε επάλειψη με λάδι.

 Η αγριελιά ή κότινος ήτο σύμβολο δόξας και επαίνου. Με αγριελιά και όχι ελιά στεφανώνοντο οι νικητές. Την αγριελιά επήγαν εις την Ολυμπία οι Ιδαίοι Δάκτυλοι της Κρήτης, ιδρυτές των Ολυμπιακών αγώνων, ένας εξ αυτών ονομάζετο Ιδαίος Δάκτυλος Ηρακλής. Ουδεμία σχέση με τον γνωστό Ηρακλή.

Σύμφωνα με τον μύθο που μας παραδίδει ο Πλίνιος, η Ιώ, μεταμορφωμένη σε αγελάδα, είχε δεθεί σε μια γέρικη ελιά πλησίον του Άργους.

Ο Παυσανίας είδε εις την Τροιζήνα μια αγριελιά που ελέγετο πως είχε φυτρώσει από το ρόπαλο του Ηρακλέους. Τα τρυφερά κλαδιά της ελιάς ονομάζοντο θαλλία ή θαλία ή θάλλος

(Θεόφραστος, Περί φυτών αιτιών, Ε, 1,4)

 Όταν οι θεοί αποφάσισαν κατά την παράδοση να κτίσουν πόλεις εις την Ελλάδα, εις τις οποίες θα είχε έκαστος από αυτούς και τις τιμές του, τότε ο Ποσειδώνας έπληξε με την τρίαινα του εις το μέσον της Ακροπόλεως και αναπήδησε η πηγή η ονομασθείσα Ερεχθηΐς. Η Αθηνά η οποία ήθελε να γίνει πολιούχος της πόλεως, φύτευσε εις τον ίδιο βράχο την «Μορία ελαία», εις τον Πανδρόσειο ναό του Ερεχθείου, και ιδίως εις το ιερό, όπου υπήρχε άγαλμα του Μορίου Διός. Αυτή υπήρξε κατά την ελληνική παράδοση, η πρώτη ελαία, από τα σπέρματα της οποίας προήλθαν πολλές άλλες, οι οποίες κατά την αρχαιότητα κάλυπταν τον ιερό βράχο. Το ιερό δέντρο της Αθηνάς έγραψε τη δική του ιστορία στην Αθήνα. Λέγεται πως το 480 π.Χ. όταν κατέκτησαν οι Πέρσες την Ακρόπολη, έκαψαν την ιερή ελιά της Αθήνας προς μεγάλη θλίψη των Αθηναίων που το θεώρησαν κακό σημάδι. Όμως η θλίψη μετατράπηκε σε αισιοδοξία όταν την άλλη μέρα κιόλας ο ξερός και καμένος κορμός είχε βλαστήσει και πάλι. Ένα καινούργιο δροσερό βλαστάρι ύψους δυο πήχεων αποτελούσε πια το καινούργιο ιερό δέντρο της Αθήνας. Μέχρι και τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια οι Αθηναίοι έδειχναν με καμάρι το ιερό δέντρο και πίστευαν πως απ` αυτό είχε ξεκινήσει η ελαιοκαλλιέργεια και απ’ αυτό κατάγονται όλα τα δέντρα ελιάς που υπήρχαν στον κόσμο.

Κατά τον Παυσανία εξ άλλου η δεύτερη ήμερος ελαία φύτρωσε εις την αρχαία Ακαδημία, εξ αυτής προήλθε ο περίφημος ελαιώνας των Αθηνών. Η ελιά επροστατεύετο δια νόμου, απαγορεύετο να κόβετε για χρήση εμπορίου, ή καύση. Περί της αθηναϊκής καταγωγής της αποφαίνεται ο Σοφοκλής εις τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ» εις τους στίχους 695-706 όπου λέγει:

ἔστιν δ᾽ οἷον ἐγὼ γᾶς Ἀσίας οὐκ ἐπακούω	695
οὐδ᾽ ἐν τᾷ μεγάλᾳ Δωρίδι νάσῳ Πέλοπος πώποτε βλαστὸν
φύτευμ᾽ ἀχείρωτον αὐτόποιον,
ἐγχέων φόβημα δαΐων,
ὃ τᾷδε θάλλει μέγιστα χώρᾳ,	700
γλαυκᾶς παιδοτρόφου φύλλον ἐλαίας·
τὸ μέν τις οὐ νεαρὸς οὐδὲ γήρᾳ
συνναίων ἁλιώσει χερὶ πέρσας· ὁ γὰρ αἰὲν ὁρῶν κύκλος
λεύσσει νιν μορίου Διὸς	705
χἀ γλαυκῶπις Ἀθάνα.

Δηλαδή:

«θάλλει δε εις την χώραν ταύτην η γλαυκή παιδοτρόφος ελαία, φύτευμα γηγενές, αχειροποίητον, αντικείμενον φόβου των πολεμίων όπλων, το οποίον ουδέποτε έως τώρα ήκουσα να εβλάστησεν εις την Ασίαν, ουδ’ εις την μεγάλην δωρικήν νήσον του Πέλοπος τα ο δένδρο τούτο ουδείς άρχων, ούτε γέρων, ούτε νέος θα καταστρέψει, διότι ο πάντοτε βλέπων οφθαλμός του Μορίου Διός και η γλαυκώπις Αθηνά το προστατεύουν».

Ο Κλαύδιος Αιλιανός βασιζόμενος εις το χωρίον του Ηροδότου, αναφέρει εις την «Ποικίλη Ιστορία» του τα εξής: «Εν Αθήναις ευρεθήναι λέγουσιν πρώτον την ελαίαν και την συκήν».

Ο Ηρόδοτος αναφέρει την ελαία εις το 8,55: «νηός, εν τω ελαίη τε και θάλασσα ένι».

Ο Σοφοκλής εις το έργο του «Οιδίππους επί Κολωνώ» εις το 701: γλαυκᾶς παιδοτρόφου φύλλον ἐλαίας.

Ο Όμηρος εις το έργο του «Οδύσσεια» εις το λ, και εις τον στίχο 590: «ἐλαίαι τηλεθόωσαι».

Τέλος αναφέρεται και από τον Διοσκουρίδη εις το 1,137.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…

ΠΗΓΗ: Ομ. Ερμείδη "Η χλωρίδα μέσα από την μυθολογία και την λαογραφία". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.1.2020.

arxeion-politismou.gr