Το άγνωστο «Σινικό Τείχος» της Θράκης, στην Μαύρη Θάλασσα, σε μια περιοχή με 7.500 χρόνια ιστορίας!

Του Γιώργου Λεκάκη

Κι όμως, ναι, η αρχαία Θράκη έχει ένα «Σινικό Τείχος»…

Το "ΣΙΝΙΚΟ ΤΕΙΧΟΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ".

Είναι το σήμερα λεγόμενο «Φρούριο του Προβατώνα» / κάστρο Ovech…

Η καστροπολιτεία του Προβατώνος.

Είναι ένα πέτρινο φρούριο, που βρίσκεται ανατολικά της πόλης Προβατώνος, 53 χλμ. δυτικά της Βάρνας, 410 χλμ. ανατολικά της Σόφιας.

Η πόλις του Προβατώνος, από το τείχος, το βράδυ...

Η Προβατών[1] είναι μια πόλη (13.000 κατ.) στην ΒΑ. Βουλγαρία, τμήμα της επαρχίας Βάρνας, που ευρίσκεται σε ένα βαθύ καρστικό φαράγγι (το Φαράγγι του Προβατώνος), κατά μήκος του ομωνύμου ποταμού (Provadiya), κοντά στην βουλγαρική ακτή της Μαύρης Θάλασσας / Θρακικού Πόντου.

Γνωστή πόλη για τα αλμυρά μεταλλικά (ιαματικά)[2] νερά της.

Το μεγαλύτερο ορυχείο αλατιού ευρίσκεται στα νότια του Προβατώνος.

Είναι το μεγαλύτερο ορυχείο αλατιού (τουλάχιστον) στην Βουλγαρία.

Πιστεύεται ότι είναι σχεδόν ανεξάντλητο!

Βάθους έως 3.900 μ.!

Αξιοποιείται εδώ και περίπου 7.500 χρόνια![3]

Γύρω-γύρω υπάρχουν συνολικά 70 χλμ. σπηλιές!

Πολλές απ’ αυτές έγιναν σπηλαιομονάστηρα.

Στην περιοχή υπάρχουν και βραχογραφίες, σε διάφορες γλώσσες και γραφές, ίσως και αλφάβητα, που ακόμη δεν έχουν εξερευνηθεί!

Το παλαιότερο γνωστό όνομά της είναι το βυζαντινό όνομα Προβατών / Προβάτ(ι) / Πρόβατ(ο) > Provat[4], προφανώς από την μεγάλη εκτροφή προβάτων της περιοχής.

Οι ανασκαφές ξεκίνησαν μόλις το 2005.

Αποκάλυψαν μια πόλη, που χρονολογείται στο 4700-4200 π.Χ.

Στα αρχαία χρόνια ήταν ο τόπος εμπορίας αλατιού – εξ ου και στο όνομά της Solnitsata / Αλυκή, στα ρωμαϊκά χρόνια (salt < άλας).

Στα αρχαία χρόνια εδώ υπήρχε τελωνείο.

Μάλιστα, κατά το BBC[5], και όπως διαφημίζεται τοπικά, είναι «η αρχαιότερη προϊστορική πόλη της Ευρώπης», αν και φυσικά αυτό δεν είναι αλήθεια…

Κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα, η πόλη ήταν βασικό κέντρο της Α΄ Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας, με ένα σημαντικό μοναστήρι[6], όπου στις 23.4.897, ιδρύθηκε μια σημαντική Λογοτεχνική Σχολή (του Preslav)[7].

Το «Σινικό Τείχος»

Όμως, το σημαντικότερο αξιοθέατό της είναι το φρούριο, το οποίο αναφέρεται με διαφορετικά ονόματα στα διάφορα ιστορικά χρονικά.

Το φρούριο-ακρόπολη εσώκλειε μια καστροπολιτεία, κατά τα δικά μας πρότυπα της Μονεμβασιάς, αλλά κ.ά. περιοχών.

Πρωτοκατοικήθηκε και πρωτοχρησιμοποιήθηκε αρχικώς από τους Θράκες.
Να θυμίσω ότι και οι Σινες και οι Πεκίνοι, ήταν θρακικές φυλές...

Αρχαίοι τάφοι Θρακών.
Λένε του 5ου αι. π.Χ. Αλλά μάλλον είναι αρχαιότεροι...

Τα πρώτα ιστορικά ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας στην περιοχή ανάγονται στον 5ο αιώνα π.Χ., όταν αυτά τα εδάφη κατοικούνταν από τους Θράκες. Κληρονομιά του πολιτισμού τους, είναι οι περίπου 30 διατηρημένοι τάφοι που βρίσκονται στα Ταμπούρια[8].

Μετά χρησιμοποιήθηκε από Ρωμαίους στρατιώτες και είτα Βυζαντινούς, όταν εμφανίζονται και σλάβοι (που εγκαταστάθηκαν εδώ τον 6ο – 7ο αιώνα.

Η αρχαιολογική έρευνα έδειξε ότι το φρούριο χρησιμοποιήθηκε σε περιόδους από τον 3ο αιώνα έως τις πρώτες δεκαετίες του 7ου αιώνα.

Τον 5ο αιώνα, είχε την βασική σημερινή του μορφή, κτίσμα από τους Βυζαντινούς, ως μέρος οχυρωματικού συστήματος, κατά της εισβολής βόρειων φυλών. 

Εν συνεχεία συνέχισε από τον 10ο-11ο αιώνα έως το τέλος του 17ου αιώνα, να χρησιμοποιείται και να επισκευάζεταις συνέχεια για τον ίδιο λόγο.

Τα «χρυσά χρόνια» του κάστρου του Προβατώνος ήταν στην περίοδο 12ου-14ου αιώνα, όταν το φρούριο ήταν στρατιωτικό, θρησκευτικό, οικονομικό και διοικητικό κέντρο της περιοχής. 

Στην Β΄ Βουλγαρική Αυτοκρατορία (12ος-14ος αιώνα) η πόλη ήταν ήδη ένα ακμαίο κέντρο τεχνών και εμπορίου, με εγκατάσταση εμπόρων από το Ντουμπρόβνικ, την Αρμενία και άλλα μακρινά εδάφη. 

Σχετίζεται με την βασιλεία του τσάρου Ιβάιλο (1277 - 1280), ο οποίος νίκησε εδώ έναν ισχυρό βυζαντινό στρατό 10.000 ανδρών το 1279, την σταυροφορία του Αμαδέου Δ΄, τον κόμη της Σαβοΐας (1366), κλπ.

Από τους Οθωμανούς κατελήφθη το 1388 μετά από μακρά και αιματηρή πολιορκία…

Σχετίζεται και με την σταυροφορία του Βλάδισλαβ Βαρντσένικ (1444).

Τον 17ο-18ο αιώνα, η Προβατών ήταν εμπορικό κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τότε κατοικήθηκε από πολλούς εβραίους και εμπόρους της Ραγκούσας (Ραγκούσους / Ραγκούσηδες / Ραγούσους / Ραγούσηδες / Ragusan, από την αρχαία ελληνική Επίδαυρο της Αδριατικής, νυν Ντουμπρόβνικ Κροατίας).

Κατά την διάρκεια του Ρωσοτουρκικού Πολέμου (1828-1829) η πόλις κατεστράφη εντελώς... και άργησε να ξανακτιστεί…

Από τον Προβατώνα Ανατολικής Ρωμυλίας Θράκης, λοιπόν, και τα γύρω ακμαία χωριά του, Έλληνες πρόσφυγες ήλθαν μετά το 1922 (με την ανταλλαγή πληθυσμών) στην περιοχή του Έβρου, και ίδρυσαν το χωριό Προβατώνας[9], το οποίο ευρίσκεται σήμερα στην κεντρική εθνική οδό, μεταξύ Τυχερού και Λευκίμμης (45 χλμ. από την Αλεξανδρούπολη).

Σήμερα

Το φρούριο έχει τρεις εισόδους:

-Ο ανατολικός τρόπος πρόσβασης διατηρήθηκε στην αρχική του μορφή, με σκάλες λαξευμένες στον βράχο.

Έχει εύκολη πρόσβαση για επισκέπτες που έχουν ίδιο μέσον μεταφοράς.

-Η δυτική είσοδος είναι προσβάσιμη από την πόλη, μέσω της αρχικής σπειροειδούς σκάλας 111 σκαλοπατιών.

-Η βόρεια είσοδος είναι η κύρια είσοδος του φρουρίου. Με μία γέφυρα μήκους 150 μ. Συνδέει το προπύργιο με το παρακείμενο ταμπούρι (Tabiite Plateau).

Στο φρούριο οι επισκέπτες μπορούν επίσης να δουν το ομιλούν φρέαρ (βάθους 79 μ.), την εκκλησία του επισκόπου (στην Β΄ Βουλγαρική Αυτοκρατορία ήταν η έδρα ενός μητροπολίτη, κατά τον 14ο αιώνα), την φυλακή του ιππότη, τον πύργο με το Μονοπάτι του Διαβόλου και τα ίχνη-σημάδια-τρύπες των φαρών (αλόγων), κλπ.

Το φρούριο είναι ανοικτό και επισκέψιμο όλον τον χρόνο.

Υπάρχει και ξεναγός / ξεναγοί από το Μουσείο Ιστορίας της Provadia επίσης διαθέσιμος /-οι  όλον τον χρόνο στο φρούριο, ενημερωτικό υλικό, αναμνηστικά, πωλητήριο, κλπ.

ΠΗΓΕΣ:

Genov Nikolay "Provadiya – the forgotten paradise near the sea", 10.8.2003.

Λεκάκης Γ. "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 27.10.2018.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Βουλγ. овца, ovtsa = πρόβατο. Η πόλις λέγεται Provadia (βουλγ.), Provanto (Ιταλικά) ή Pravadı (τουρκικά).

[2] Το αλατούχο μεταλλικό νερό της Προβατώνος, θεωρείται παρόμοιο στην σύνθεση με αυτό του Κάρλοβι Βάρι!

[3] Και βιομηχανικά, με έκπλυση, από την δεκαετία του 1960. Μερικά από τα σπήλαια της περιοχής εχρησιμοποιήθησαν ως πλυντήρια για έκπλυση του ορυκτού άλατος.

[4] Οι Βούλγαροι το ανέφεραν ως Οβέχ / Οβέτς / Ovech, ενώ οι Τούρκοι το ονόμασαν Τας χισάρ / Tash hisar (δηλ. Πέτρινο Φρούριο).

[5] "Europe's oldest prehistoric town unearthed in Bulgaria", BBC News. 31.10.2012.

[6] Στο χωριό που σήμερα λέγεται Ράβνα, με την διάσημη Μονή της Ravna του 9ου-10ου αιώνα. Επίσης μια σημαντική εκκλησία κοντά, του 16ου-17ου αιώνα είναι στο κοντινό χωριό Δόβραινα / Dobrina.

[7] Γι’ αυτό και ονομάσθηκε «εργαστήριο γλωσσών» από τον Umberto Eco!

[8] νυν Tabiyi.

[9] Το παλαιό όνομα του χωριού ήταν Κουίνγερε (= προβατώνας).

arxeion-politismou.gr