ΚΡΗΤΕΣ - ΒΥΖΑΝΤΙΟ.

Το πρωινό της 29ης Μαΐου 1453 ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος συμμετέχει στην τελευταία λειτουργία της Αγίας Σοφίας. Έχει ήδη ενημερωθεί για το ρήγμα στην πύλη του Ρωμανού και πριν αναχωρήσει για την τελευταία μάχη της ζωής του, δίνει εντολή να μεταφερθούν τα ιερά κειμήλια του ναού στον πύργο του Λέοντα τον οποίο υπερασπίζονται οι Κρήτες ναύτες με απαράμιλλη γενναιότητα.

Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας ο Σουλτάνος, ο οποίος έχει μπει θριαμβευτής στην πόλη, ενημερώνετε ότι στον πύργο του Λέοντα, τον οποίο υπερασπίζονται μαχητές από την Κρήτη, διεξάγετε ακόμη σφοδρή μάχη με μεγάλες απώλειες.

Τότε στέλνει άγημα με λευκή σημαία, να μεταφέρει μήνυμα στους Κρητικούς, ότι σε ένδειξη σεβασμού για την ανδρεία τους, αν σταματήσουν την μάχη, μπορούν ν’ αποχωρήσουν με τα καράβια τους και τ’ άρματά τους χωρίς να τους πειράξει κανείς.
Έτσι οι εναπομείναντες 170 ηρωικοί Κρητικοί ναύτες με τους τραυματίες τους εξέρχονται από τον πύργο τους και επιβιβάζονται στα πλοία τους με τα κειμήλια που τους εμπιστεύτηκε ο Αυτοκράτορας.

Όταν το πλοίο των 170 επιζώντων ηρώων Κρητικών φθάνει στη Σούδα και μεταφέρει τα θλιβερά νέα της άλωσης, της Κωνσταντινούπολης πέφτει μεγάλο πένθος σε όλη την Κρήτη.
Οι άντρες σε ένδειξη πένθους για την καταστροφή φορούν μαύρα πουκάμισα και βάζουν κρόσσια στα κεφαλομάντηλα τα οποία συμβολίζουν τα δάκρυα.

Με εξαίρεση την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά η οποία εναποτίθεται στην εκκλησία της Ευαγγελίστριας στο Φρε Αποκορώνου, τα υπόλοιπα κειμήλια που έφεραν οι Κρήτες υπερασπιστές του Βυζαντίου, κρύβονται και φυλάσσονται, με σκοπό πάλι με χρόνια με καιρούς, να επιστραφούν εκεί που ανήκουν
Κείμενο
Γιώργος Φραγκάκης
Λαογράφος- Χοροδιδάσκαλος,

Μύθοι και Θρύλοι της Κρήτης