Ποιος σκότωσε τον Όμηρο – και γιατί;

Θα έπρεπε να διερευνήσουμε το γιατί και το πώς μια μικρούλα, φτωχή χώρα στα νότια Βαλκάνια διέφερε τόσο ριζικά από το γενικό πολιτισμό που μοιράζονταν οι πλουσιότεροι γείτονες της από την άλλη πλευρά της θάλασσας, πώς και γιατί οι αρχές της εξακολουθούν να ασκούν τόσο βαθιά επίδραση ακόμη και τώρα που μιλάμε.

Όταν οι φαραώ συνέχιζαν να καταναγκάζουν μαζικά τα εργατικά χέρια για την κατασκευή των δικών τους πολυτελών τάφων, όταν ο Μεγάλος Βασιλιάς της Περσίας έχτιζε ανάκτορα για τον εαυτό του και ναούς για τους θεούς, όπου δεν μπορούσαν να πατήσουν οι κοινοί άνθρωποι, οι Έλληνες κατασκεύαζαν γυμναστήρια, θέατρα, δικαστήρια, δημόσια ναυπηγεία, αγορές και χώρους συνάθροισης για τους ταπεινούς πολίτες τους. 

Αυτή είναι μια διαφορετική πραγματικότητα και μπορεί[ να αξιολογηθεί με απόλυτα κριτήρια. Δεν υπήρξε Πυραμίδα του Περικλή, Μεγάλο Ανάκτορο του Επαμεινώνδα ή μούμια του Αριστείδη. Η Γκίζα και η Περσέπολη εξακολουθούν να είναι ωραίες και να αποτελούν μνημεία του ευφυούς συνδυασμού ανθρώπινου και υλικού κεφαλαίου, αλλά αποτελούν επίσης μαρτυρίες  του πώς και γιατί  χρησιμοποιήθηκαν αυτά τα εργατικά χέρια και οι θησαυροί – και για ποιους . Για ακόμα μια φορά, τίνος οι αρχές «καταρρέουν»;

Την ίδια χονδρικά εποχή που ο Κλεισθένης και οι διάδοχοι του οργάνωναν ξανά την Αθήνα σε έννομη δημοκρατία οικοδομημένη σε εκκλησίες του δήμου, συνελεύσεις και αξιωματούχους εκλεγόμενους από πολίτες και κλήρους, κληρονομικοί  πρίγκιπες και ιερείς κυβερνούσαν τους Κέλτες, τους Πέρσες (των οποίων ο «Μέγας» βασιλιάς μπορούσε «να κάνει ότι ήθελε»), τους Σκύθες, τους Εβραίους, και τους Αιγυπτίους. Δεν υπήρχε Επίγειος Θεός Θεμιστοκλής ούτε Κύριος Σόλων. Ενώ οι Έλληνες αγρότες τελειοποιούσαν ένα σύστημα μαζικής μάχης στις τάξεις των οπλιτών για να σώσουν τη γη και τη συναινετική πόλιν τους, οι Καρχηδόνιοι εξακολουθούσαν να προτιμούν μισθοφόρους, ενώ μια τάξη επαγγελματιών στρατιωτικών κυριαρχούσε από καιρό στην Περσία και στην Αίγυπτο. 

Ο Μιλτιάδη«, εκλεγμένος από τον αθηναϊκό λαό για να τον διοικήσει στον Μαραθώνα εξαιτίας της αποδεδειγμένης ικανότητας του στην ηγεσία, νίκησε ένα περσικό στρατό που είχε επικεφαλής τους γιους, τους γαμπρούς και τους ανεψιούς του Δαρείου – ως επί το πλείστον ανίκανους και φοβισμένους εμπίστους του Μεγάλου Βασιλιά, διορισμένους σε διοικητικές θέσεις, προγόνους των παρατρεχάμενων του Σαντάμ και της θεοκρατικής φρουράς του Ιράν. Ο Λεωνίδας πεθαίνει με τους άντρες του στην πρώτη γραμμή στις Θερμοπύλες, ενώ από ψηλά τον παρακολουθούσε ο βασιλιάς Ξέρξης που είχε θρονιαστεί στο βουνό. 

Στη Σαλαμίνα, ενώ ο Θεμιστοκλής κινάει για τη θάλασσα, ο Ξέρξης άλλη μια φορά τραβάει για το βουνό και μετά πίσω στο χαρέμι του. Ναι, είναι «απλώς διαφορετικά έθιμα», αλλά όλοι οι στρατιώτες , σε όλες τις εποχές, σε όλους τους τόπους, εκτιμούν ένα στρατηγό που μοιάζει, πολεμάει και σκέφτεται σαν κι αυτούς – που πολεμάει μπροστά από τους άντρες του, αντί να κάθεται θρονιασμένος στα μετόπισθεν.  

Ενώ οι Πέρσες προσκυνούσαν το βασιλιά πέφτοντας κατά γης στα πόδια του, ο Αριστοφάνης έκανε Αθηναίους πολιτικούς ηγέτες όπως ο Κλέων να μοιάζουν με συμφεροντολόγους μπούφους και θρησκευτικούς μάντεις να μοιάζουν με απλού; εμπόρου; χρησμών που διαλαλούν τα ψεύτικα εμπορεύματά τους. Ενώ ο Αισχύλος μπορούσε να υμνεί την εμφάνιση μιας δημοκρατικής μορφής δίκης με κριτές πολίτες ισότιμους του κατηγορούμενου στην Αθήνα, η δικαιοσύνη στην Αίγυπτο καθοριζόταν πάντα ως «ότι αγαπάει ο φαραώ».

Η μελέτη της αρχαίας Μεσογείου μας θυμίζει ότι, ενώ οι Έλληνες συναγωνίζονταν για τιμές στην πόλη μέσω δημοσίων αξιωμάτων, «λειτουργιών» και ομαδικών θυσιών στη μάχη, οι Κέλτες και οι Σκύθες έκαναν συλλογή από κρανία των εχθρών τους για να τα χρησιμοποιήσουν ως κύπελλα. Ο Ευριπίδης αμφισβήτησε την ίδια την ιδέα ενός θεϊκού και λογικού κόσμου κατά τη διάρκεια θρησκευτικών εορτών που χρηματοδοτούσε το δημόσιο οι Καρχηδόνιοι ιερείς εμπλέκονταν σε βίαιους θεολογικούς καβγάδες και ο Φαραώ αναγορευόταν θεός από την παιδική του ηλικία. 

Ο Ξενοφάνης και ο Πλάτων έφτασαν στο σημείο να απορρίψουν την παράδοση περί ανθρωπόμορφων θεών· οι Αιγύπτιοι συνέχιζαν να λατρεύουν θεούς με τη μορφή λιονταριών, βοδιών, κριαριών, λύκων, σκύλων, γάτων, κροκοδείλων, φιδιών, βατράχων και ακριδών, για να μην αναφέρουμε διάφορες ιβι-, φιδο-, γατο- και λιονταρο-κέφαλες θεότητες με ανθρώπινα σώματα. 

Σύμφωνοι, οι Έλληνες εξακολουθούσαν να σφάζουν «βάρβαρα» τα κατοικίδια ζώα τους κατά τις λατρείες τους· όμως οι δεντρολάτρες δρυΐδες έπαιρναν οιωνούς από τους σπασμού; ανθρώπινων θυμάτων που το αίμα τους τιναζόταν προς όλες τις κατευθύνσεις ενώ μαχαιρώνονταν δεμένα σε πασσάλους, και οι Καρχηδόνιοι έκαιγαν παιδιά ζωντανά σε τελετουργικά ολοκαυτώματα. 

Δεν επαινούμε τους Έλληνες αποικοδομώντας άλλους πολιτισμούς, ωστόσο είναι πια καιρός να αντιληφθούν οι κλασικιστές  και τα αμερικανικά πανεπιστήμια ότι υπάρχουν πραγματικές διαφορές μεταξύ Δύσης και μη Δύσης, ότι θεωρούμε δεδομένες αυτές τις διαφορές κάθε μέρα της ζωής μας – και ότι διαφορές σαν κι αυτές γεννήθηκαν με τους Έλληνες. Εμείς, ως κλασικιστές, είτε μας αρέσει είτε όχι, πρέπει πάντα να λέμε την ενοχλητική αλήθεια και να αποφεύγουμε το εύκολο ψέμα· πρέπει να πληροφορούμε τους μαθητές μας για την αλήθεια και να ξεχνάμε τις συνέπειες στην καριέρα μας.

Ναι, οι Έλληνες έμαθαν να γράφουν προσαρμόζοντας ένα ανατολικό αλφάβητο στις ανάγκες τους. Ωστόσο, οι Έλληνες της πόλεως πολύ σύντομα μετέτρεψαν το νέο – και πλέον αφάνταστα βελτιωμένο – εργαλείο τους σε δυναμική λυρική ποίηση, δράμα και ιστορία στα χέρια του ατόμου – όχι του κράτους, όχι του Θεού – που έθετε ερωτήματα, ερμήνευε και αμφισβητούσε. 

Οι Αχαιμενίδες και οι φαραώ, με το ελάχιστο επιτελείο τους γραφέων και ιερέων, χρησιμοποίησαν τις χιλιετίες της γραφής και ανάγνωσης για να παραγάγουν από καθέδρας διακηρύξεις και βασιλικά αρχεία σχετικά με το τι έκαναν οι μεγάλοι άντρες . Ο Ηρόδοτο; και ο Θουκυδίδης έγραψαν ιστορία – ελεύθερη έρευνα των γεγονότων· κάτι που οι εγγράμματοι της Εγγύς Ανατολής και της Παλαιάς Διαθήκης δεν έκαναν.

 Ποιος Σκότωσε τον Όμηρο – Συγγραφέας:    ΧΑΝΣΟΝ ΝΤΕΗΒΙΝΤ & ΧΙΘ ΤΖΩΝ

by Αντικλείδι, antikleidi.com