Όλα δείχνουν ότι την ημέρα της φθινοπωρινής ισημερίας λάμβανε χώρα η τελευταία μέρα των Ελευσινίων Μυστηρίων, που ήταν μία εννιαήμερη γιορτή προς τιμή της Δήμητρας και της Περσεφόνης.
Η γιορτή κράταγε εννέα μέρες διότι τόσες μέρες αναζητούσε παντού, με πυρσούς, η Δήμητρα την Περσεφόνη, που την είχε απαγάγει ο Πλούτωνας.
Σύμφωνα με τον μύθο, η Περσεφόνη βρισκόταν, μαζί με τις Ωκεανίδες, στο Νύσιο κάμπο και μάζευε λουλούδια.
Τότε η θεά της γης εμφάνισε μπροστά στα πόδια της έναν νάρκισσο, τόσο όμορφο, που οι θεοί και οι άνθρωποι σάστισαν, καθώς από τη ρίζα του φύτρωναν εκατό λουλούδια, ενώ η ωραία του μυρωδιά γέμιζε ολάκερη την πλάση.
Η Περσεφόνη έσκυψε να τον κόψει, και τότε ξάφνου άνοιξε η γη και βγήκε μέσα από αυτήν ο Πλούτωνας πάνω στο άρμα του και απήγαγε την Περσεφόνη.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι μερικοί επιχείρησαν να εξηγήσουν την ιστορία αυτή ως εξής: Η Περσεφόνη ήταν κόρη του Ερεχθέα, ο οποίος και τη θυσίασε. Κάτι παρόμοιο έλεγαν και οι Φοίνικες. Αυτοί πίστευαν ότι η Περσεφόνη θυσιάστηκε από τον πατέρα της τον Κρόνο. Τις φωνές της Περσεφόνης τις άκουσαν η Δήμητρα και η Εκάτη, ενώ όλο το συμβάν το είδε ο ήλιος.
Λέγεται σε ένα αρχαίο κείμενο ότι η Δήμητρα σαν γεράκι ξεκίνησε να αναζητά την κόρη της. Αλλά μάταια.
Στο τέλος κάποιας μέρας συνάντησε την Εκάτη, και μαζί αυτές οι δύο πήγαν στον ήλιο, ο οποίος, αν και στην αρχή δεν ήθελε να ανακατευτεί, εν τέλει, επειδή τη λυπήθηκε, της είπε ότι την κόρη της την είχε απαγάγει ο Πλούτωνας.
Κατά τον Απολλόδωρο, όμως, το γεγονός αυτό το έμαθε από τους κατοίκους της Ερμιόνης. Πάντως σαν έμαθε αυτό το γεγονός, η θεά εξοργίστηκε με τους θεούς και εγκατέλειψε τον Όλυμπο και άρχισε να περιπλανιέται πάνω στη γη.
Κάποια μέρα, έχοντας μορφή γριάς, έφθασε και στην Ελευσίνα, όπου και κάθισε κάτω από μία ελιά, η οποία έριχνε τον ίσκιο της στο παρθένιο πηγάδι. Εκεί τη βρήκαν οι κόρες του Κελεού, που τότε βασίλευε στην Ελευσίνα, και η ίδια η θεά ζήτησε από αυτές να την οδηγήσουν στο ανάκτορο, όπου αργότερα ανέλαβε την ανατροφή του μικρού γιού του Κελεού και της Μετάνειρας. «Επειδή ήθελε [η Δήμητρα] να καταστήσει το παιδί αθάνατο», γράφει ο Απολλόδωρος στη ‘‘Βιβλιοθήκη’’, «έβαζε το βρέφος τη νύκτα στη φωτιά και του αφαιρούσε τη θνητή του σάρκα. Επειδή μέρα με τη μέρα ο Δημοφώντας [αυτό ήταν το όνομα του παιδιού] μεγάλωνε περίεργα, η Μετάνειρα παρακολούθησε τη Δήμητρα κρυφά. Και όταν αντιλήφθηκε ότι η θεά είχε κρυμμένο το παιδί μέσα στη φωτιά, άρχισε να φωνάζει.
Εξαιτίας αυτού, το μεν παιδί κάηκε στη φωτιά, η δε θεά αποκάλυψε ποια ήταν». Στη συνέχεια, η Δήμητρα ζήτησε από τους Ελευσίνιους να την κατασκευάσουν έναν ναό• και μόλις ήταν έτοιμος, κλείστηκε μέσα σε αυτόν με αποτέλεσμα να μην φυτρώνει τίποτα επάνω στη γη και το ανθρώπινο είδος να κινδυνεύει με αφανισμό. Μπροστά σε αυτόν τον κίνδυνο, ο Δίας έστειλε την Ίριδα στη Δήμητρα, αλλά εκείνη δεν άλλαξε γνώμη.
Τότε ο Δίας έστειλε τον Ερμή στον Πλούτωνα και τον έπεισε να δώσει πίσω στην Περσεφόνη. Όμως προτού την αφήσει να φύγει, της έδωσε να φάει σπόρους ροδιού, για να τη δέσει μαζί του.
Ίσως να υπονοείται ένα είδος γάμου ανάμεσα στον Πλούτωνα και στην Περσεφόνη. Το αποτέλεσμα αυτού του δεσίματος, ήταν να περνάει η Περσεφόνη το 1/3 του έτους μαζί με τον Πλούτωνα και τα 2/3 μαζί με τη Δήμητρα. Επιστρέφοντας η Περσεφόνη στη μητέρα της, η γη βλάστησε και τα σπαρτά ήταν έτοιμα για θέρισμα. Λίγο πριν φύγει από την Ελευσίνα, [η Δήμητρα] θέσπισε τα λεγόμενα Ελευσίνια Μυστήρια, των οποίων τις ιεροπραξίες δεν πρέπει κανένας να τις ερευνά, να τις παρεμβαίνει και να τις κοινοποιεί.
Όπως αναφέραμε, επειδή η αναζήτηση της Δήμητρας κράτησε εννέα μέρες, τόσες μέρες διαρκούσαν και τα Ελευσίνια Μυστήρια, που ήταν γνωστά και ως τα Μεγάλα Ελευσίνια, καθώς γίνονταν και τα λεγόμενα Μικρά Ελευσίνια στην Άργα, στις όχθες του Κηφισσού, κατά τον μήνα Ανθεστηρίωνα.
Αυτά τα Μικρά Ελευσίνια ήταν αφιερωμένα στην Περσεφόνη και τελούνταν σε έναν ναό, που υπήρχε στην Άγρα, σε απόσταση περίπου τρία στάδια από την Αθήνα, και σύμφωνα με τον Δίωνα τον Χρυσόστομο, αυτός ο ναός παρίστανε το σύμπαν.
Ήταν τελετές προπαρασκευαστικές και περιλάμβαναν ιεροπραξίες ιλαστήριες και καθαρτήριες καθώς και διδασκαλία που είχε σχέση με τα Μεγάλα Ελευσίνια.
Όσοι μυούνταν στα Μικρά, έχοντας πια αποκτήσει τον τίτλο του Μύστη, αφού περνούσαν πέντε ενιαυτοί, μυούνταν και στα Μεγάλα και γίνονταν Επόπτες.
Όπως είδαμε στην πιο πάνω ιστορία, τα Ελευσίνια Μυστήρια τα ίδρυσε η ίδια η Δήμητρα, όμως υπάρχουν και παραδόσεις που θέλουν να τα ιδρύουν είτε ο Ερεχθέας, είτε ο Εύμολπος είτε ο Μουσαίος.
Σε γενικές γραμμές, οι εννέα μέρες των Μεγάλων Ελευσινίων έχουν ως εξής:
1η μέρα [14η Βοηδρομιώνος]: είναι η ημέρα της συγκέντρωσης των υποψηφίων Μυστών προς μύηση.
2η μέρα [15η Βοηδρομιώνος]: με το παράγγελμα του κήρυκα ‘‘μύστες στη θάλασσα’’, αυτοί πήγαινα στο Φάληρο όπου έμπαιναν στη θάλασσα και λούζονταν και καθαρίζονταν. Μάλιστα κάθε μύστης έφερνε μαζί του ένα γουρούνι, που υποτίθεται ότι έπαιρνε τις ανθρώπινες αδυναμίες που είχε το κάθε άτομο.
3η μέρα [16η Βοηδρομιώνος]: οι Μύστες νήστευαν και έπιναν τον κυκεώνα. Έτρωγαν ελαφρά κατά το βράδυ. Επίσης την ίδια μέρα θυσίαζαν ένα μπαρμπούνι και πρόσφεραν άρτο από το Ράριο πεδίο.
4η μέρα [17η Βοηδρομιώνος]: ήταν μία πένθιμη μέρα, κατά την οποία γινόταν η πομπή του ιερού καλαθιού εν μέσω ψαλμωδιών. «Ακολουθούσαν γυναίκες, καλούμενες κιστοφόροι», γράφει ο Αθ. Σταγειρίτης στο ‘‘Ωγυγία ή Αρχαιολογία’’, «βαστάζοντας κίστες και κάνιστρα, στα οποία είχαν σουσάμι, μαλλί προβάτου, αλάτι, όφεις, καρπούς ροδιάς, καλούνια, κισσό, μήκωνες και πόππανα. Όλα αυτά ήσαν σύμβολα ευφορίας».
5η μέρα [18η Βοηδρομιώνος]: ήταν η λεγόμενη μέρα της λαμπαδηφορίας, όπου οι Μύστες, μιμούμενοι τη Δήμητρα, κράταγαν αναμμένους πυρσούς, και εισέρχονταν στον εν Ελευσίνι ναό της Δήμητρας στην Ακρόπολη των Αθηνών. Εκεί μέσα ο ένας έδινε στον άλλον τον αναμμένο του πυρσό, με την πεποίθηση ότι η φλόγα του τους εξαγνίζει.
6η μέρα [19η Βοηδρομιώνος]: εκείνη την ημέρα, που ήταν στο τέλος της Οπώρας, γινόταν η πομπή του ξόανου του Ιάκχου, που ήταν γιος της Δήμητρας. Το άγαλμα αυτό μεταφερόταν από τον Κεραμεικό στην Ελευσίνα μέσω της Ιεράς Οδού, υπ’ο τις κραυγές ‘‘Ίακχε’’. Η πομπή δεν πήγαινε μια και έξω στην Ελευσίνα, αλλά έκανε στάσεις. Μία στάση ήταν σε έναν τόπο όπου υπήρχε μία συκιά, που θεωρείτο ιερή. Επίσης, όταν η πομπή πέρναγε από τη γέφυρα του ελευσίνιου Κηφισού ποταμού, οι κάτοικοι της Ελευσίνας βωμολοχούσαν εναντίων των Μυστών. Φθάνοντας στην Ελευσίνα, οι Μύστες έμπαιναν στον ναό της Δήμητρας. Η μύηση στα Μεγάλα Ελευσίνια γινόταν τη νύκτα της έκτης προς έβδομης μέρα, και σύμφωνα με τον Allen εκείνη την ιερή ή μυστική νύκτα εορταζόταν το μεσουράνημα του Σειρίου τα μεσάνυκτα. Λέγεται ότι οι ιερείς οδηγούσαν τους Μύστες σε σκοτεινά δωμάτια, που θύμιζαν κάτι από Άδη, και παρέμεναν σε αυτά για τρείς ώρες. Αφού περνούσαν οι τρεις ώρες, άνοιγαν τις θύρες και οι Μύστες βρίσκονταν σε φωτεινά δωμάτια, όπου αντίκριζαν το άγαλμα της θεάς. Τότε χριζόταν Επόπτης.
7η μέρα [20η Βοηδρομιώνος]: γίνονταν αγώνες.
8η μέρα [21η Βοηδρομιώνος]: η μέρα ονομαζόταν Επιδαύρια και ήταν αφιερωμένη στον θεό Ασκληπιό, που άργησε να πάει στην Αθήνα και έτσι δεν πρόλαβε να μυηθεί. Όμως οι Αθηναίοι του έδωσαν μία δεύτερη ευκαιρία. Για αυτό εκείνη την ημέρα μυούνταν όσοι δεν είχαν προλάβει να μυηθούν.
9η μέρα [22η Βοηδρομιώνος]: είναι η τελευταία μέρα των Ελευσινίων Μυστηρίων, και η μέρα αυτή ονομαζόταν Πλημοχόαι, μιας και έβαζαν κρασί σε δύο μικρά ποτήρια, όπου το ένα ήταν προς την ανατολή και το άλλο προς τη δύση. Στη συνέχεια τα τσούγκριζαν με δύναμη, ώστε να σπάσουν και να χυθεί το κρασί που περιείχαν στο έδαφος, πραγματοποιώντας έτσι μία σπονδή. Ήταν μία μέρα αφιερωμένοι στους νεκρούς, ενώ την ίδια μέρα επέστρεφαν οι Επόπτες πλέον από την Ελευσίνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου