Ο Αθηναίος φιλόσοφος Πλάτωνας στο θαυμάσιο έργο του “Συμπόσιο”, στο οποίο διαπραγματεύεται το τεράστιο θέμα του έρωτα, διαμέσου του Αριστοφάνη αναφέρει ότι τα πολύ παλιά χρόνια ο άνθρωπος ήταν διπλός, έχοντας τρία γένη: αρσενικός- αρσενικό, θηλυκό- θηλυκό και αρσενικό- θηλυκό, που ονομαζόταν «ανδρόγυνο». Το σώμα του ανθρώπου ήταν στρογγυλό και είχε τέσσερα χέρια και τέσσερα πόδια, δυο κεφάλια που κοίταζαν σε αντίθετες κατευθύνσεις και δύο γεννητικά όργανα. Αυτά τα ανθρώπινα πλάσματα είχαν μεγάλη δύναμη κι όταν την αντιλήφθηκαν έγιναν αλαζόνες και θέλησαν να τα βάλουν με τους θεούς και να ανέβουν στον Όλυμπο. Ο Δίας στη συνέλευση των θεών αποφάσισε να τους αποδυναμώσει. Γι’ αυτό τους έκοψε στη μέση κι έβαλε τον γιο του Απόλλωνα να συρράψει τα μισά και να κάνει τους νέους ανθρώπους. Έτσι το κάθε νέο άτομο- το ημίτομο- είχε τη μισή δύναμη από προηγούμενα.
Ας δούμε την διήγηση του Αριστοφάνη, όπως την παρουσιάζει ο Πλάτωνας:
[[ Τον παλιότερο καιρό η ανθρώπινη φύση δεν ήταν όμοια με τη σημερινή, αλλά διαφορετική. Όταν δηλαδή πρωτοφάνηκαν στη γη τα φύλα των ανθρώπων ήταν τρία, όχι δύο ( όπως τώρα, αρσενικό και θηλυκό ), αλλά εκτός απ’ αυτά υπήρχε κι ένα τρίτο, που μέσα του είχε τα δυο άλλα ενωμένα· σήμερα κρατούμε τ’ όνομά του, το ίδιο όμως χάθηκε· τότε λοιπόν υπήρχε και φύλο με ξεχωριστή μορφή και όνομα, το αρσενικοθήλυκο, που το συναποτελούσαν και τα δυο, και το αρσενικό και το θηλυκό· τώρα απόμεινε μόνο το όνομα, που το τυλίγει η ντροπή. Που λες το παρουσιαστικό του κάθε τέτοιου αμθρ’ωπου ήταν στρογγυλό· η ράχη σχημάτιζε περιφέρεια, το ίδιο και η μέση· χέρια τέσσερα, σκέλη όσα και τα χέρια και δυο πρόσωπα πάνω σε σβέρκο κυλινδρικό, το ‘να ολόιδιο με τα’ άλλο· πάνω απ’ αυτά τα δυο πρόσωπα, που το καθένα τους αντίκριζε το αντίθετο σημείο του ορίζοντα, είχε ένα κεφάλι με τέσσερα αυτιά· είχε δυο γεννητικά όργανα κι όλα τα υπόλοιπα ανάλογα και όπως θα μπορούσε κανείς να τα φανταστεί σύμφωνα με τα παραπάνω. Μπορούσε να μετακινείται και όρθιο, προς όποια διεύθυνση ήθελε, όπως κι σήμερα· όποτε όμως του ερχόταν να τρέξει γρήγορα- έχετε δει σαλτιμπάγκους να στριφογυρίζουν και να κάνουν ακροβατικά με τα πόδια όρθια επάνω; Έτσι ακριβώς, μια και τότε είχε οχτώ άκρα, στηριζόταν σ’ αυτά και μετακινιόταν σαν τροχός.
Τώρα, ποιος ο λόγος που τα ανθρώπινα φύλα ήταν τρία και τέτοιας λογής; Επειδή στην αρχή το αρσενικό ήταν βλαστάρι του ήλιου, το θηλυκό της γης κι εκείνο που τα ‘χε ενωμένα μέσα του και τα δυο ήταν της σελήνης, γιατί και η σελήνη έχει πάρει κι απ’ τα δυο αυτά ουράνια σώματα· κι έτσι το παρουσιαστικό και τα βάδισμά τους ήταν κυκλικά, έπρεπε να μοιάζουν τα γονικά τους. Έτσι είχαν φοβερή δύναμη και ρώμη, τόσο που τα μυαλά τους πήραν αέρα και τα έβαλαν με ,τους θεούς· και τα όσα λέει ο Όμηρος για τον Εφιάλτη και τον Ώτο- που βάλθηκαν δηλαδή να σκαρφαλώσουν στον ουρανό για να πέσουν πάνω στους θεούς- τα λέει για κείνους. Τότε ο Δίας και οι άλλοι θεοί συσκέπτoνταν πώς να τα βγάλουν πέρα μ’ αυτούς και λύση δεν έβρισκαν· γιατί δεν τους καλοφαινόταν ούτε να τους σκοτώσουν κεραυνολώντας τους- όπως πρωτύτερα τους Γίγαντες- να τους αφανίσουν από το πρόσωπο της γης (γιατί τότε ποιος θα τους πρόσφερε λατρεία και θυσίες;) ούτε να τους αφήσουν στ’ αθεόφοβα καμώματά τους.
Τέλος ο Δίας βρήκε τη λύση- κούρασε το μυαλό του- και είπε: «Μου φαίνεται ότι έχω τον τρόπο, ώστε να τα ‘χουμε και τα δυο, και να υπάρχουν οι άνθρωποι και να σταματήσουν τα αθεόφοβα καμώματά τους: να χάσουν την μεγάλη δύναμη που έχουν. Δηλαδή τώρα, είπε, θα κόψω τον καθένα στα δυο κι έτσι θα γίνουν και λιγότερο δυνατοί, αλλά και πιο χρήσιμοι για μας, αφού θα είναι περισσότεροι· θα βαδίζουν όρθιοι, πάνω σε δυο πόδια. Αν όμως και πάλι δείχνονται αθεόφοβοι και δε θελήσουν να μας αφήσουν να κλείσουμε μάτι, είπε, θα τους κόψω στα δυο κι άλλη μια φορά, έτσι που να βαδίζουν πάνω σ’ ένα πόδι, σα να παίζουν κουτσό.» Μ’ αυτά τα λόγια πήρε κι έκοβε τους ανθρώπους στα δυο, να, όπως κάνουν εκείνοι που σχίζουν στα δυο τ’ αυγά με αλογότριχα. Καθέναν που έκοβε, παράγγελνε στον Απόλλωνα να του γυρίζει το πρόσωπο προς την αντίθετη μεριά, και τον λαιμό- τον μισό πια- προς το μέρος που έγινε το σχίσιμο, γι να βλέπει ο άνθρωπος το πάθημά του κι έτσι να μάθει να φέρεται πιο προσεχτικά· κατόπι του παράγγειλε να σουλουπώσει και τα’ άλλα αχνάρια της εγχείρησης. Με τη σειρά του ο Απόλλων και στο πρόσωπο έδινε αντίθετη κατεύθυνση και τραβούσε το δέρμα απ’ όλες τις μεριές προς το μέρος που σήμερα λέμε κοιλιά- ολόιδια όπως κάνουμε στα πουγγιά με τις σούφρες- δένοντας γερά τις άκριες γύρω από ένα μοναδικό κόμπο, στη μέση της κοιλιάς, αυτόν δα που τον ονομάζουμε αφαλό. Και τις περισσότερες ζάρες που έμεναν τις εξαφάνισε ισιώνοντάς τες· ακόμα συμμάζευε τα στήθια χρησιμοποιώντας ένα όργανο όμοιο μ’ αυτό που έχουν οι τσαγκάρηδες για να ισιάξουν τις ζάρες του δέρματος γύρω από το καλοπόδι· απ’ αυτές άφησε κάνα δυο, εκεί γύρω από την κοιλιά και τον αφαλό, για να μας θυμίζουν την παλιά δοκιμασία μας.]]
( Πλάτωνας, “Συμπόσιον”, 189d- 191a )
Ένας ιδιαίτερος ψυχισμός κατείχε αυτά τα διπλά όντα. Όταν χωρίστηκαν καταλήφθηκε κάθε μισό- κάθε ημίτομο- από επιθυμία να συναντήσει το άλλο του μισό. Έτρεχε να το συναντήσει κι όταν το έβρισκε τα δυο ημίτομα αγκαλιάζονταν και παραμελούσαν οποιαδήποτε φροντίδα για να επιζήσουν. Κι όταν το ένα πέθαινε, το άλλο μισό επιζητούσε να συναντήσει κάποιο άλλο συμπλήρωμά του. Μέχρι τότε ο τρόπος πολλαπλασιασμού δεν ήταν αυτός που γνωρίζουμε. Ο Δίας σκέφτηκε κι έφερε τα γεννητικά όργανα των νέων ατόμων- μισών στο μπροστινό μέρος. Από την επιθυμία να βρίσκουν το άλλο τους μισό, γεννήθηκε ο έρωτας αρσενικού- θηλυκού, το αγκάλιασμα οδήγησε στο ερωτικό σμίξιμο και όταν χόρτασαν τον έρωτα φρόντισαν να ασχολούνται και με τα άλλα θέματα ζωής, οπότε έπαψαν να πεθαίνουν από ασιτία και δημιούργησαν νέους απογόνους. Έτσι ο έρωτας έγινε έμφυτος στην ανθρώπινη φύση και ο καθένας άνθρωπος αναζητά το κομμάτι που του λείπει.
. Και πάλι ανατρέχουμε στον Πλάτωνα:
[[ Που λες, από την ώρα που η ανθρώπινη φύση σχίστηκε σε δυο κομμάτια, το καθένα απ’ αυτά ποθώντας το άλλο – τον μισό του εαυτό του – έτρεχε να το συναντήσει· και τύλιγαν τα χέρια τους το ένα γύρω στο άλλο και σφιχταγκαλιάζονταν λαχταρώντας να γίνουν ένα, κι έτσι πέθαιναν από την πείνα και γενικά από την απραξία, αφού σαν έστρεγαν να καταπιαστούν νε τίποτε, όσο ήταν χωρισμένα το ΄να από το άλλο. Και κάθε φορά που το ένα τους πέθαινε και έμενε στη ζωή το άλλο μισό, αυτό που έμενε άρχιζε να ψάχνει κάποιο άλλο· κι όταν συναντούσε είτε το μισό από ένα ολόκληρο θηλυκό – αυτό δηλαδή που τώρα το λέμε γυναίκα – είτε το μισό από ένα ολόκληρο αρσενικό, το σφιχταγκάλιαζε· το αποτέλεσμα ήταν να πεθαίνουν με τον τρόπο που είπα. Ο Δίας τότε τους σπλαχνίστηκε και σοφίζεται άλλο τέχνασμα: παίρνει τα γεννητικά τους όργανα από την πρώτη τους θέση και τα φέρνει μπροστά ( γιατί στην προηγούμενη κατάσταση και αυτά τα είχαν οι άνθρωποι από την έξω μεριά και πιάναν γκάστρι και γεννούσαν όχι με το σμίξιμό τους, αλλά στο χώμα, όπως τα τζιτζίκια )· που λες, τους άλλαξε τη θέση και τα έφερε μπροστά, έτσι που να πιάνεται στην κοιλιά το έμβρυο περνώντας από το αρσενικό στο θηλυκό. Ο Δίας τα ‘κανε αυτά ώστε από τη μια, αν άντρας συναντούσε γυναίκα, με το σφιχταγκάλιασμα να γεννοβολήσουν και να μη χαθεί η ράτσα, από την άλλη, αν αρσενικός συναντούσε αρσενικό, να τους ερχόταν μπούκωμα από το αγκάλιασμα, να σταματούσαν για κάποιαν ώρα, να γύριζαν στις δουλειές τους και να καταπιάνονταν με τις υπόλοιπες ανάγκες της ζωής.
Έτσι ρίζωσε ο έρωτας στον άνθρωπο από τη μακρινή εκείνη εποχή και μ’ αυτόν ξαναβρίσκει την ενότητά της η πρώτη μας φύση· κι αυτός κάνει ό,τι μπορεί, για να σχηματίσει από τα δύο ένα και να φέρει τη γιατριά στην ανθρώπινη φύση. Από τα παραπάνω βγαίνει ότι ο καθένας μας είναι το μισό απ’ ολόκληρο άνθρωπο, αφού είναι κομμένος όπως η γλώσσα ( το ψάρι ) – το ένα από τα δυο κομμάτια της πρώτης του φύσης· γι’ αυτό δεν κουράζεται ποτέ ο κάθε άνθρωπος ν’ αποζητά το άλλο μισό του. ]] ( Πλάτωνας, “Συμπόσιον”, 191a- 191d )
Πιθανόν απομεινάδι του πλατωνικού μύθου για τον διπλό άνθρωπο να είναι η Γιουγκική θεωρία περί anima και animus, δηλαδή πως σε κάθε άνδρα σήμερα υπάρχει και ένα θηλυκό στοιχείο, το anima, ενώ σε κάθε γυναίκα υπάρχει και ένα ανδρικό στοιχείο, το animus.
Δημήτριος Μάρκου προς Αποσυμβολισμός ελληνικής μυθολογίας
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου