Η Συνθήκη της Λωζάνης υπεγράφη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Έθετε τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας και τους όρους της ανταλλαγής των πληθυσμών και των εδαφικών προσαρτήσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας

24 Ιουλίου 1923. Στη Λωζάνη της Ελβετίας ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Ισμέτ Ινονού, υπέγραψαν Συνθήκη Ειρήνης, μετά από 7,5 μήνες διαπραγματεύσεων. Ήταν το τέλος της Μεγάλης Ιδέας. 

Η προηγούμενη Συνθήκη, αυτή των Σεβρών δεν αναγνωρίστηκε από τη νέα κυβέρνηση της Τουρκίας που μετά τη μικρασιατική καταστροφή κατήργησε το Σουλτανάτο, τερματίζοντας έτσι 623 χρόνια οθωμανικού κράτους. 
Η Συνθήκη της Λωζάνης αποτελούταν από 143 άρθρα και πέρα από την Ελλάδα και την Τουρκία, αφορούσε και τα υπόλοιπα κράτη που συμμετείχαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και είχαν ενδιαφέρον όχι μόνο για την Κωνσταντινούπολη, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου. 

Η Συνθήκη της Λωζάνης, στην ουσία, καθόρισε τα ελληνοτουρκικά σύνορα. Μέχρι σήμερα, ο ποταμός Έβρος είναι το χερσαίο σύνορο μεταξύ των δύο χωρών ενώ κάθε νησί, νησίδα και βραχονησίδα που βρίσκεται πέρα από τρία μίλια από τις μικρασιατικές ακτές ανήκουν στην Ελλάδα. Με εξαίρεση την Ίμβρο και την Τένεδο. 

Τα νέα σύνορα της Τουρκίας και ο καταμερισμός των εδαφών 

Με την υπογραφή της συνθήκης της ειρήνης, η Τουρκία παραιτήθηκε από όλες τις διεκδικήσεις για τις παλιές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκτός των συνόρων της. 
Ανέκτησε την Ανατολική Θράκη και τη Σμύρνη, τα νησιά του Αιγαίου, Ίμβρο και Τένεδο και ένα κομμάτι γης κατά μήκος των συνόρων με τη Συρία. Μέρος των τουρκικών εδαφών έγινε και η Διεθνοποιημένη Ζώνη των Στενών, η οποία όμως έμεινε αποστρατικοποιημένη. 
Στο άρθρο 23, τέλος, η Τουρκία αναγκάστηκε να παραιτηθεί από το δικαίωμα κυριαρχίας στα εδάφη της Κύπρου, που πέρασαν στη βρετανική διοίκηση. Η ελληνική πλευρά, υποχρεώθηκε να πληρώσει διαφορετικά για τις πολεμικές επανορθώσεις, καθώς δεν υπήρχαν αρκετά χρήματα. 
Παραχώρησε την Ίμβρο και την Τένεδο, μόνο με τον όρο ότι η διοίκησή τους από τους Τούρκους θα ήταν ευνοϊκή προς του Έλληνες. Επιπλέον, η επέκταση των τουρκικών εδαφών της Ανατολικής Θράκης έγινε πέρα από τα όρια της συμφωνίας. 
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχασε την ιδιότητα του Εθνάρχη και το Πατριαρχείο τέθηκε υπό ειδικό διεθνές νομικό καθεστώς. 

              Η ελληνική αντιπροσωπεία στη Λωζάνη της Ελβετίας 

Ανταλλαγή πληθυσμών με κριτήριο τη θρησκευτική πίστη 
Με ξεχωριστή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποφασίστηκε η ανταλλαγή πληθυσμών από τις δύο χώρες. 
Το κριτήριο ήταν η θρησκευτική πίστη. 
Κατά την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η θρησκεία είχε μεγαλύτερη βαρύτητα σε σχέση με την εθνικότητα. 
Έτσι λοιπόν, στο άρθρο 2β της Συνθήκης, χρησιμοποιήθηκε ο όρος «μουσουλμάνοι» και όχι «Τούρκοι». 

Ενάμιση εκατομμύριο χριστιανοί εκτοπίστηκαν από την Τουρκία και πεντακόσιες χιλιάδες μουσουλμάνοι εγκατέλειψαν την Ελλάδα. Έλληνες του Πόντου, αλλά και τουρκόφωνοι Έλληνες (Πόντιοι και Καραμανλήδες), καθώς και ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι (Βαλαάδες της Δυτικής Μακεδονίας) ήταν μεταξύ των ανταλλάξιμων πληθυσμών. 
Στην Ελλάδα πέρασε επίσης και αριθμός Αρμενίων και Συροχαλδαίων. Εξαιρέθηκαν μόνο οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης, των Πριγκηπονήσων, της δυτικής Θράκης, της Ίμβρου και της Τενέδου. 
Όλοι έχασαν την υπηκοότητά τους και η ανταλλαγή ήταν υποχρεωτική. Τόσο οι πρόσφυγες χριστιανοί όσο και οι πρόσφυγες μουσουλμάνοι, κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών, ήρθαν αντιμέτωποι με ένα εχθρικό κλίμα καχυποψίας και χλεύης στις νέες πατρίδες τους.

mixanitouxronou.gr