Του Γιώργου Λεκάκη
Δύο αρχαίοι ασημένιοι στατήρες από την αρχαία ελληνική πόλη της Μαλλού της Κιλικίας…
Από καιρό έλεγαν οι νομισματολόγοι ότι είναι ο ίδιος τύπος…
Αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι σαφώς ίδιοι…
Ο άλλος δεξιά, είναι περίπου μια γενιά αργότερα, 390 π.Χ.: τα πτερά, τα πόδια και τα υφάσματα του «αγγέλου» είναι πιο φυσικά.
Η μορφή περιγράφεται συνήθως ως πτερωτή αρσενική θεότητα, που κρατάει τον δίσκο του ήλιου (αριστερά οκτάκτινος) στο ηλιακο πλέγμα.
Αλλά αν κοιτάξετε αυτά τα δύο νομίσματα, είναι απολύτως σαφές ότι οι λεπτομέρειες είναι πολύ διαφορετικές: Ενώ και οι δύο είναι αγενείς/αγένειοι, ο «άγγελος» στα αριστερά είναι πλήρως ντυμένος και έχει προεξέχοντα στήθη - είναι σαφώς θηλυκό! Ο «αγγελος» δεξιά έχει έναν κορμί γυμνό από την μέση και πάνω - είναι σαφώς αρσενικός!
Γιατί η Μάλλος έκοψε στατήρες που φέρουν βασικά τον ίδιο τύπο πτερωτής θεότητας που τρέχει και κρατά έναν ηλιακό δίσκο, αλλά και με ανδρικές και θηλυκές παραλλαγές;
Οι σύγχρονοι νομισματολόγοι / καταλογογράφοι έχουν αναγνωρίσει στην πτερωτή μορφή τον Κρόνο!
Αυτά τα νομίσματα, είναι ο πρόδρομος της αντίληψης ότι οι άγγελοι δεν έχουν φύλο, όπως αντέγραψαν αργότερα οι χριστιανοί εκκλησιαστικοί πατέρες/συγγραφείς…
Θυμίζω ότι η Μαλλός Κιλικίας, ήταν αποικία της πόλεως Μάλλα της Ανατ. Κρήτης – νυν Μάλλες Ιεράπετρας Λασυθίου. Την ίδρυσε ο ήρωας Μάλλος[1]. Η αρχαία πόλις ευρισκετο ανάμεσα των σημερινών χωριών Μάλλες και Χριστός. Άγνωστη στα κείμενα των αρχαίων συγγραφέων. Αλλά ερέθη επιγραφή, πιθανώς του 3ου αιώνα π.Χ., η οποία περιέχει το κείμενο μιας συμφωνίας μεταξύ της Μάλλας και της Λύττου. Η κυριότερη θεότητα που λάτρευαν οι Μαλλαίοι[2] ήταν ο Ζεύς Μοννίτιος / Μονηίτιος, ο οποίος ελατρεύετο και στην Λύττο και στην Ιεράπυτνα (> Ιεράπετρα). Στην Μάλλα γινόταν και μια εορτή ονομαζόμενη Υπέρβοια[3]. Η συνθήκη συμμαχίας των 30 κρητικών πόλεων με τον Ευμένη Β΄ της Περγάμου αναφέρει και τους Μαλλαίους. Η Μάλλα της Κρήτης σαν ανεξάρτητη και αυτόνομη πόλη, είχε κόψει ιδικά της νομίσματα. Από το ένα μέρος είχαν κεφαλή του Διός κι από το άλλο αετό (σύμβολο του Διός) με τα αρχικά ΜΑΛ. Στην θέση Ανατολικό και Αγία Παρασκευή Ιεράπετρας ευρέθησαν το 1955 αρχαία αγγεία και λύχνοι ρωμαϊκών χρόνων.
Η Μαλλός της Πεδινής Κιλικίας, ήταν αποικία της Μάλλας Κρήτης. Έκειτο στα ανατολικά της Ταρσού, επί του Πυράμου[4] ποταμού. Επανεκτίσθη, έλεγαν, από τα δυο παιδιά της Μαντούς (θυγατρός του Τειρεσία και της Ξάνθης, περίφημος Θηβαία[5] μάντισσα[6], η οποία υπανδρεύθη τον Κρητικό Ράκιο): Μόψο[7] και Αμφίλοχο, καθώς αυτοί κατήλθαν από την Τροία. Σε αυτήν υπήρχε και επίσημο μαντείο του Μόψου και του Αμφιλόχου[8]. Ο Αμφίλοχος θέλησε να επανέλθει και να παραμείνει οριστικώς στο Άργος. Εξεχώρησε τα κυριαρχικά του δικαιώματα επί της Μαλλού στον Μόψο, υπό του οποίου όμως εκδιώχθη κακώς. Όταν δε απεφάσισε να επανέλθει στην Μαλλό, ανεπτύχθη μεταξύ τους, τόσο μίσος, ώστε σε μονομαχία αλληλοεφονεύθησαν! Οι Μαλλώτες τους έθαψαν μακράν αλλήλων, ώστε από τον τάφο του ενός να μη φαίνεται ο τάφος του άλλου, διότι, επίστευαν, πως θα συνεχίσουν να σφάζονται και νεκροί!
Ο Μέγας Αλέξανδρος, άφησε στον Φιλώτα το ιππικό του, οπως το οδηγήσει δια του Αληίου πεδίου κατά της Ισσού, και στάθμευσε στην Μαλλό με το πεζικό του και την βασιλική ίλη. Έθυσε στην Μαγαρσαία Αθηνά και πρόσφερε θυσία εναγισμού επί του τάφου του Αμφιλόχου, επειδή καταγόταν από το Άργος! Αμφότεροι οι τάφοι σώζονταν επί Στράβωνος[9].
Η πόλις εχρησιμοποιήθη υπό του Αντιγόνου προς καταμαερισμό των στρατευμάτων του «προς παραχειμασίαν, μετά την δύσιν του Ωρίωνος». Εκυριεύθη όμως υπό του Πτολεμαίου, ο οποίος λαφυροπώλησε τους παραμείναντες.
Η πόλις εχρησιμοποιήθη και υπό του Πομπηίου, κατά τον Μιθριδατικό πόλεμο, προς εγκατάσταση πειρατών που «όχι υπό μοχθηρίας, αλλά από απορία» έφτασαν εκεί.[10]
Τέλος, αναφέρεται κατακλυσμός περί την πόλι, και των κτημάτων των κατοίκων της, τεχνουργηθείς υπό του βασιλέως της Καππαδοκίας, Αριαράθου του Φιλαδέλφου! (Η τεχνητή πρόκληση κατακλυσμών ήταν γνωστή στην αρχαιότητα) Όμως οι Μαλλώται τον υποχρέωσαν σε αποζημίωση!
Η πόλις άκμασε και κατά την (κακώς λεγομένη) ελληνιστική περίοδο.
Από αυτήν καταγόταν ο περίφημος γραμματικός Κράτης.
Επίvειόv της η Μάγασσα, ή Μαργησία, ή Μίλλος[11] – νυν υψίπεδο του ακρωτηρίου Karadash / Καραντάς / Καραδάς-μπουρνού[12].
Και τα δυο νομίσματα δημοπρατούνται από την 21η NOMOS στην Ζυρίχη, για 5.750 ελβετικά φράγκα, και θα χαθούν από προσώπου γης…
ΠΗΓΗ: NOMOS. Γ. Λεκάκης «Η άγνωστη Μικρά Ασία». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 11.11.2020.
[1] Βλ. Στέφ. Βυζ.
[2] Ίσως τα Μάλλια / Μάλια της Κρήτης, η Μάλλοια της θεσσαλικής Περαιβίας στον ποταμό Τιταρήσιο και οι Μαλλοί (ή Μαλοί), έθνος της Ινδίας - νυν Μουλτάν - ισχυρό και μάχιμο, που με δυσκολία κατάφερε ο Μ. Αλέξανδρος να υποτάξει, δεν είναι εντελώς άσχετοι με αυτούς – βλ. Αρρ. Αν. 6/6.1.
[3] Την εόρταζαν στην Κρήτη και στην Ιεράπυτνα και στην Πριανσό.
[4] Νυν Γιαϊχούν-τσάι.
[5] Την οποία τιμούσαν ιδιαιτέρως στην Θήβα Βοιωτίας, όπου κι έδειχναν μάλιστα μια πέτρα, στην οποία συνήθιζε να κάθεται και, να μαντεύει (βλ. Παυσ. 9/10.3).
Εξ αυτής η πόλις Μαλόεις της Μυτιλήνης και το μαντείο του Μαλόεντα Απόλλωνα. Από ένα «χρυσό της μήλο», ή τον γιο της, Μήλο, ο οποίος επίσης ποιητικά μπορεί να αναφέρεται το «χρυσό της μήλο».
[6] Προέβλεψε τον όλεθρο του ελληνικού στόλου κοντά στον Καφηρέα!
[7] Υιός του Κρητικού Ρακίου ή του Απόλλωνος.
[8] Βλ. Πτολεμ. Ε,η,4, Σκύλ. Καρυανδ. 102.
[9] Βλ. ΙΔ', 675, 676.
[10] Αππιαν. Μιθριδ. Πόλ. 96.
[11] Βλ. Ίεροκλή.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου