Αρχαιολογική ανακάλυψη: Βρεφικό νεκροταφείο στα τείχη της Θεσσαλονίκης

 

Δεκάδες βρέφη και παιδιά, θύματα ενδεχομένως του μεγάλου λοιμού του 5ου αιώνα, έφερε στο φως ανασκαφή στα τείχη της Θεσσαλονίκης.

Πάνω από 200 ταφές, το 90% αυτών εγχυτρισμούς (θαμμένα μέσα σε αγγεία) σε πυκνή διάταξη, αντίκρισαν οι αρχαιολόγοι στην οδό Κάστρων όπου έσκαβαν για την ανάπλαση και την ανάδειξη του προτειχίσματος στην καρδιά σχεδόν της πόλης. Προφανώς πρόκειται για ένα τμήμα του χριστιανικού κοιμητηρίου του Ανατολικού νεκροταφείου,  που ήταν αφιερωμένο αποκλειστικά για βρέφη και παιδιά στους παλαιοχριστιανικούς χρόνους (τέλη 4ου, 5ου, και 6ου αιώνα).

Η εικόνα που αντικρίσαμε ήταν καθηλωτική, περιγράφει στην «Κ» η αρχαιολόγος της Εφορείας Πόλης Θεσσαλονίκης Αικατερίνη Κούσουλα. Σε αντίθεση με την οργανωμένη διάταξη των τάφων που παρατηρούμε στα κατώτερα στρώματα όπου εντοπίστηκαν 21 κεραμοσκεπείς παιδικές ταφές και ένας κιβωτιόσχημος παιδικός τάφος, οι εγχυτρισμοί με τα δεκάδες αγγεία σχεδόν στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο στα ανώτερα στρώματα, υποδηλώνουν την αυξημένη παιδική θνησιμότητα και την επείγουσα ανάγκη ενταφιασμού σε έναν περιορισμένο χώρο. Οι πυκνές ταφές, εξηγεί η κ. Κούσουλα είναι πιθανόν να συνδέονται με την θανατηφόρα επιδημία  της πανώλης που έπληξε την αυτοκρατορία του Ιουστινιανού τη διετία 451-452 αποδεκατίζοντας το ένα τέταρτο του πληθυσμού στην Κωνσταντινούπολη και  στις παραθαλάσσιες πόλεις της ανατολικής μεσογείου. 

Βρέφη και παιδιά ήταν θαμμένα σε 212 ταφές. Αναπτύσσονται εκατέρωθεν του νότιου πύργου του προτειχίσματος το οποίο λειτουργούσε ως περίβολος ή σημείο αναφοράς για παιδικό κοιμητήριο. «Η ταφική συνήθεια εγχυτρισμού για βρέφη υπάρχει από την προϊστορική περίοδο», επισημαίνει η κ. Κούσουλα. Η διαφορά στις ταφές της θεσσαλονίκης είναι ότι τα βρεφικά σώματα συνόδευε  μια ψηφίδα ή ένα κομμάτι από δάπεδο με ψηφίδες τα οποία θεωρούμε ότι πιθανόν αποκολλούσαν από ερειπωμένα ιερά ή μαρτύρια. Δεν είναι σίγουρο ότι τα αγγεία προορίζονταν αποκλειστικά για τους ενταφιασμούς ή είχαν προγενέστερη λειτουργική χρήση και χρησιμοποιήθηκαν μετά τον ξαφνικό θάνατο των παιδιών. 

Η συγκινητική αποκάλυψη στον καιρό μιας σύγχρονης θανατηφόρας πανδημία αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η μελέτη του ανασκαφικού υλικού αναμένεται να προσθέσει πολύτιμες πληροφορίες για την άγνωστη αυτή πτυχή της Θεσσαλονίκης . Αποκαλύφθηκε χάρη στην ανάπλαση και την ανάδειξη τμήματος της οδού Κάστρων ανατολικά των ρωμαϊκών-βυζαντινών ανατολικών τειχών και του προτειχίσματος με μελέτη του Δήμου και χρηματοδότηση του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. 

Το εύρημα ανακοινώθηκε στο 33ο συνέδριο για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη.

Γ. Μυρτσιώτη 

Πηγή: kathimerini.gr