ΤΥΜΒΟΣ ΚΑΣΤΑ: Το χρονικό της μεγάλης ανασκαφής (φωτο)

 

Tο χρονικό της ανασκαφής στο λόφο Καστά από την ημέρα που έσκασε η είδηση για το ταφικό μνημείο μέχρι τη στιγμή της αποκάλυψης του νεκρού μέσα σε αυτό

της Σοφίας Παπαμαυρουδή

Μπορεί οι ανασκαφικές διαδικασίες στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης να έχουν φτάσει στο τέλος, ωστόσο το ενδιαφέρον ολόκληρης της υφηλίου παραμένει αμείωτο, εν αναμονή των πρώτο στοιχείων που θα ρίξουν φως στην ταυτότητα του νεκρού. Η Voria.gr παρουσιάζει μια σύντομη περιγραφή του χρονικού της ανασκαφής στο λόφο Καστά από την ημέρα που έσκασε η είδηση για την αποκάλυψη ενός μεγαλιώδους ταφικού  μνημείου μέχρι και τη στιγμή της αποκάλυψης του νεκρού μέσα σε αυτό.

8 Αυγούστου 2014: Η Αμφίπολη έρχεται στο φως της δημοσιότητας

Στα μέσα του 1950 και έως την δεκαετία του 1970 είχαν γίνει ανασκαφές πάνω στην επιφάνεια του τύμβου Καστά στην περιοχή της αρχαίας Αμφίπολης και στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα από τον αρχαιολόγο Δημήτρη Λαζαρίδη, ο οποίος ανακάλυψε ένα σύνολο από λιτούς τάφους που χρονολογούνται από την εποχή του Σιδήρου.

Ο χώρος άρχισε να ανασκάπτεται περιμετρικά ξανά το 2012 από την αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη και αναδείχθηκε στο ευρύ κοινό στις 8 Αύγουστου 2014, το χρονικό σημείο όπου έγιναν και οι αποκαλύψεις των πρώτων ευρημάτων στην νότια πλευρά του τύμβου όπου και βρίσκεται το ταφικό μνημείο των ανασκαφών που είναι σε εξέλιξη.

Η είδηση της αποκάλυψης ενός σημαντικού αρχαιολογικού τάφου , ο οποίος ενδέχεται να είναι ασύλητος συναρπάζει το Πανελλήνιο του οποίου το ενδιαφέρον σκαφάλωσε στα ύψη από τη μιά στιγμή στην άλλη.

Σύμφωνα με την υπεύθυνη της ανασκαφής και προϊσταμένη της ΚΗ' Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Κατερίνα Περιστέρη, αποκαλύπτεται ένας μοναδικός μαρμάρινος ταφικός περίβολος στον κόσμο, καθώς έχει περίμετρο 497 μέτρων και η έκταση του αντιστοιχεί σε περίπου 20 στρέμματα.

Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή και συνεργάτη της κ. Περιστέρη, ο Λέοντας της Αμφίπολης, με ύψος 5,20 μέτρων αποδεικνύεται πως ήταν στην κορυφή του ταφικού μνημείου.

Ο ταφικός περίβολος χρονολογείται γύρω στο 325 – 300 π.Χ. και φέρεται να έχει την υπογραφή του φημισμένου της εποχής εκείνης, αρχιτέκτονα, Δεινοκράτη, που σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία ήταν και στενός φίλος του Μ. Αλεξάνδρου.

12 Αυγούστου 2014: Στην Αμφίπολη ο πρωθυπουργός

Τέσσερις μέρες μετά την αποκάλυψη για τα ευρήματα στην Αμφίπολη, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς ξεναγείται στον λόφο Καστά, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Γεωργία και τον υπουργό Πολιτισμού Κώστα Τασούλα.

Ανασκαφείς έχουν εντοπίσει από το εσωτερικό του μνημείου στο υπέρθυρο της πύλης του τάφου δύο αντικριστές σφίγγες- φύλακες. Ακέφαλες με κομμένα τα φτερά και με ίχνη κόκκινου χρώματος στα πόδια, ζυγίζουν 1,5 τόνο η κάθε μία.

 «Είναι βέβαιο ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα εξαιρετικά σημαντικό εύρημα. Η γη της Μακεδονίας μας εξακολουθεί να μας συγκινεί και να μας εκπλήσσει αποκαλύπτοντας από τα σπλάχνα της μοναδικούς θησαυρούς, που συνθέτουν, υφαίνουν όλοι μαζί αυτό το μοναδικό μωσαϊκό της ελληνικής μας Ιστορίας, για το οποίο όλοι οι Έλληνες είναι πολύ υπερήφανοι», δηλώνει ο πρωθυπουργός.

13 Αυγούστου 2014: Παγκόσμιο ενδιαφέρον για το μυστήριο της Αμφίπολης



Εκτενή ρεπορτάζ για την εξαιρετικά σημαντική αρχαιολογική ανασκαφή στην Αρχαία Αμφίπολη και την επίσκεψη του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στον χώρο φιλοξενούνται στα Μέσα Ενημέρωσης σε Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρώπη.

Τα ρεπορτάζ κάνουν λόγο για σημαντική ανακάλυψη και εντυπωσιακά ευρήματα και παραθέτουν τις σχετικές δηλώσεις του κ. Σαμαρά.

«Είμαστε πολύ χαρούμενοι γιατί αυτή τη στιγμή είμαστε εσωτερικά του περιβόλου, μπροστά σε έναν τάφο καταπληκτικό» δηλώνει η υπεύθυνη της ανασκαφής Κατερίνα Περιστέρη.

20 Αυγούστου 2014: Αποκαλύφθηκαν πλήρως οι Σφίγγες της Αμφίπολης - Λέοντας και Σφίγγες από τον ίδιο καλλιτέχνη



Αποκαλύπτονται πλήρως οι Σφίγγες, με την αφαίρεση των έντεκα λίθων από τον τοίχο σφράγισης. Το ύψος των αγαλμάτων, που είναι κατασκευασμένα από μάρμαρο Θάσου, είναι 1,45 μ., ενώ το συνολικό ύψος με τις κεφαλές υπολογίζεται ότι θα έφτανε τα δύο μέτρα περίπου. Στους κορμούς, τους, που είναι δουλεμένοι με ψιλό ντισιλίδικο, αποτυπώνεται η πλαστικότητα και η λεπτοδουλειά των γλυπτών της τελευταίας εικοσιπενταετίας του 4 π.Χ αιώνα.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών βρέθηκαν τμήματα των πτερών των Σφιγγών, που ήταν ένθετα στους κορμούς- και τα οποία επιτρέπουν την πλήρη αποκατάστασή τους.

Βρέθηκε, επίσης, τμήμα από τη ράχη του αγάλματος του Λέοντος της Αμφίπολης. Τόσο οι Σφίγγες, όσο και ο Λέων φαίνεται να προέρχονται από το ίδιο εργαστήριο.

25 Αυγούστου 2014: Αποκαλύφθηκε o προθάλαμος του μνημείου



Αποκαλύπτεται σχεδόν ολόκληρη η πρόσοψη του ταφικού μνημείου, που αποτελεί μία εξαιρετικά πρωτότυπη σύνθεση  για την  αντίστοιχη αρχιτεκτονική του τύπου  του μακεδονικού τάφου, του τελευταίου τετάρτου του 4 π.Χ αιώνα. Επίσης, με την συνέχιση της αφαίρεσης των χωμάτων, στο εσωτερικό του προθαλάμου, εμφανίστηκε κάτω από το μαρμάρινο ιωνικό επιστύλιο, ένθετη μαρμάρινη επένδυση, από ορθοστάτες, καθ όλο το μήκος των πλευρικών τοίχων. Σε απόσταση 6μ. από  το άνοιγμα της εισόδου αποκαλύφθηκε το άνω μέρος μαρμάρινου διαφραγματικού τοίχου, ελλειπούς κατά τμήμα του αριστερού μέρους του. Πίσω από αυτόν διακρίνονται δύο ακόμη χώροι.

2 Σεπτεμβρίου 2014:  Θωρακίζουν τον τύμβο της Αμφίπολης από την κακοκαιρία

Συνεχίζονται εντατικά από τη διεπιστημονική ομάδα, οι τεχνικές εργασίες θωράκισης του ταφικού μνημείου στην Αμφίπολη και του αμέσως περιβάλλοντος χώρου, για να αποφευχθούν επιπτώσεις από τις όποιες καιρικές συνθήκες. Σχεδιάζοντα προσωρινά μέτρα αντιστήριξης και υποστήλωσης του δεύτερου διαφραγματος, ιδιαιτέρως προς τη δυτική πλευρά, ώστε να καταστεί δυνατή και ασφαλής η προσπέλαση και οι εργασίες αποχωμάτωσης και υποστήριξης της θόλου του δευτέρου θαλάμου.

7 Σεπτεμβρίου 2014: Αποκαλύφθηκαν δύο Καρυάτιδες

Συνεχίζει να μαγεύει ο τάφος της Αμφίπολης, καθώς, με την αφαίρεση των αμμωδών χωμάτων, στο χώρο μπροστά από τον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο, αποκαλύφθηκαν κάτω από το μαρμάρινο επιστύλιο, ανάμεσα στις, επίσης, μαρμάρινες παραστάδες, δύο εξαιρετικής τέχνης καρυάτιδες, από θασίτικο μάρμαρο συμφυείς με πεσσό, διατομής 0,20Χ0,60 μ.

Η μοναδικότητα και πολυπολιτισμικότητα του τάφου συγκλονίζουν την υφήλιο και τα σενάρια για τον ένοικο του αρχίζουν!

9 Σεπτεμβρίου 2014: Η πρώτη αναπαράσταση του τάφου

Δέος προκαλεί η πρώτη αξονομετρική σχεδιαστική αναπαράσταση του ταφικού μνημείου, που παρουσιάζεται από τον αρχιτέκτονα του Υπουργείου Πολιτισμού κ. Μιχάλη Λεφαντζή με τους δύο διαφραγματικούς τοίχους επί των οποίων φέρονται, στον μεν πρώτο οι Σφίγγες, στο δε δεύτερο οι Καρυάτιδες.

11 Σεπτεμβρίου 2014: Αποκαλύφθηκαν ολόσωμες οι Καρυάτιδες

Έρχονται στο φως οι χειριδωτοί χιτώνες των δύο Καρυάτιδων μετά την αφαίρεση του πρώτου δομού του τοίχου σφράγισης. Οι Καρυάτιδες, από την εξωτερική πλευρά, φαίνεται ότι ανασηκώνουν ελαφρά τον χιτώνα τους, με το αντίστοιχο χέρι τους. Τμήματα του προσώπου και της πόλου της ανατολικής καρυάτιδας, εντοπίστηκαν κατά την ανασκαφή και αποδόθηκαν στο γλυπτό.

Τα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας διαπίστωσαν ότι οι εσωτερικοί βραχίονες των Καρυάτιδων δεν στήριζαν το επιστύλιο, καθώς δεν παρατηρούνται σύνδεσμοι μολυβδοχόησης, ούτε επεξεργασία της κάτω επιφάνειας του επιστυλίου, ώστε να δικαιολογείται η άποψη της στήριξης.

12 Σεπτεμβρίου 2014: Στον τρίτο θάλαμο οι αρχαιολόγοι – Οργισμένη απάντηση Περιστέρη στους αρχαιολόγους

Στον τρίτο χώρο του τύμβου Καστά, πίσω από τις πανέμορφες Καρυάτιδες, βρίσκονται πλέον οι αρχαιολόγοι.

Μετά από την αφαίρεση του αμμώδους χώματος εμφανίστηκε το ανώτερο τμήμα του τρίτου διαφραγματικού τοίχου, που αποτελεί και την πρώτη εικόνα από τον επόμενο θάλαμο του τάφου, ενώ, υπάρχουν ενδείξεις πως το τρίτο δωμάτιο βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο.

Το χώμα μέσα στον τρίτο θάλαμο φτάνει τα 5 μέτρα ύψος.

«Πριν προβείτε σε ανακοινώσεις που αφορούν την ανασκαφική έρευνα στον τύμβο της Αμφίπολης, να φροντίζετε να επικοινωνείτε προηγουμένως μαζί μου», το μήνυμα της προϊσταμένης της ΚΗ ΕΚΠΑ προς τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων που καταγγέλλει επικοινωνιακή εκμετάλλευση της Αμφίπολης και άσκηση πίεσης στην αρχαιολογική έρευνα.

13 Σεπτεμβρίου 2014: Εντοπίστηκε τέταρτος τοίχος

Ανακοινώνεται ότι οι ανασκαφείς του τάφου Καστά στην Αμφίπολη μπήκαν στον τρίτο κατά σειρά θάλαμο και είδαν τον τέταρτο τοίχο, σε απόσταση περίπου 4,5μ από τον τρίτο.

Οι προσπάθειες για αντιστηρίξεις στον θάλαμο και αποχωματώσεις έχουν ξεκινήσει, αφού προηγήθηκε μια μακρά σύσκεψη της διεπιστημονικής ομάδας.

2 Οκτωβρίου 2014: Μαρμάρινη δίφυλλη θύρα και καρφιά στον τρίτο θάλαμο



Νέα ευρήματα δίνει η ανασκαφή στον λόφο Καστά της Αμφίπολης στην ανασκαφική ομάδα της κ. Περιστέρη, τα οποία ενισχύουν τη θέση της αρχαιολόγου πως πρόκειται για τάφο και μάλιστα μακεδονικό. Στις νέες αποκαλύψεις συμπεριλαμβάνονται χάλκινα και σιδερένια καρφιά. Ο τρίτος θάλαμος φαίνεται να είναι βαθύτερος με πιθανή σκάλα ή ράμπα.

12 Οκτωβρίου: Eκπληκτικό ψηφιδωτό δάπεδο αποκαλύφθηκε στο λόφο Καστά



Στο φως ήρθε, το μεγαλύτερο τμήμα του εκπληκτικού ψηφιδωτού δαπέδου που καλύπτει όλη την επιφάνεια του δεύτερου χώρου του τύμβου στην Αμφίπολη.
 
Το ψηφιδωτό αποκαλύφθηκε κατά την αφαίρεση μέρους της επίχωσης. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, καλύπτει όλη την επιφάνεια του χώρου δηλαδή 4,5μ. πλάτος επί 3 μ. μήκος. Είναι κατασκευασμένο από μικρά βότσαλα, λευκού, μαύρου, γκριζωπού, μπλε, κόκκινου και κίτρινου χρώματος.

Η κεντρική παράσταση απεικονίζει άρμα σε κίνηση, που σύρεται από δύο λευκά άλογα, το οποίο οδηγεί γενειοφόρος άνδρας, με στεφάνι δάφνης στο κεφάλι. Μπροστά από το άρμα απεικονίζεται ο θεός Ερμής ως ψυχοπομπός, ο οποίος φορά πέτασο, μανδύα, φτερωτά σανδάλια και κρατά κηρύκειο.

Την επόμενη μέρα η η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη κάνει λόγο για ομοιότητες του ψηφιδωτού της Αμφίπολης με την «Αρπαγή της Περσεφόνης» στις Αιγές.

16 Οκτωβρίου 2014: Η Περσεφόνη το τρίτο πρόσωπο στο ψηφιδωτό



Αποκαλύφθηκε το τρίτο πρόσωπο που βρίσκεται πλάι στο γενειοφόρο άντρα στο ψηφιδωτό στο τάφο της Αμφίπολης. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που έγιναν από την ΚΗ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων το πρόσωπο αυτό είναι η Περσεφόνη, η οποία φορά λευκό χιτώνα που συγκρατείται στο ύψος του στήθους με μία λευκή ταινία και έχει μία τραγική μορφή.

Όπως αναφέρει η ανακοίνωση, είναι εκπληκτική η παράσταση όχι μόνον για τον χρωματικό της πλούτο, αλλά και για την τέλεια εκτέλεση του σχεδίου.

20 Οκτωβρίου 2014: Βρέθηκε το κεφάλι της Σφίγγας



Την κεφαλή της μίας από τις δύο Σφίγγες που κοσμούσαν την είσοδο του εντυπωσιακού τάφου της Αμφίπολης φέρνει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στον λόφο Καστά.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, το μαρμάρινο κεφάλι της Σφίγγας εντοπίστηκε σε βάθος 0,15μ. από την επιφάνεια του κατωφλίου. Είναι ακέραιο με ελάχιστη θραύση στη μύτη, έχει ύψος 0,60 μ. και ταυτίζεται και αποδίδεται στον κορμό της ανατολικής Σφίγγας, όπου ήταν ένθετο.

28 Οκτωβρίου 2014: Για πρώτη φορά βίντεο μέσα από τον τύμβο της Αμφίπολης
 

Το υπουργείο Πολιτισμού έδωσε στη δημοσιότητα, για πρώτη φορα βίντεο, διαρκείας δύο λεπτών και 10 δευτερολέπτωων, από την αποκάλυψη του ψηφιδωτού, στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης.

29 Οκτωβρίου 2014: Σε τοίχο έπεσε η ανασκαφή



Σε τοίχο έπεσαν οι ανασκαφείς στην Αμφίπολη, καθώς δεν υπάρχει πορτάκι στον τρίτο θάλαμο που να οδηγεί σε άλλο χώρο. Στους τρεις θαλάμους που έχουν ανασκαφεί ]δεν έχει ανευρεθεί αρχαίος νεκρός, ούτε ταφικός θάλαμος.

Σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των ανασκαφών, η κ.Περιστέρη διευκρίνισε ότι «δεν υπάρχει άλλος θάλαμος» και πρόσθεσε: «Αυτό που λέγαμε για 4ο θάλαμο δεν ήταν αποδεδειγμένο. Είχαμε πει ότι η ανασκαφική έρευνα θα δείξει αν υπάρχει ή δεν υπάρχει. Είχε γίνει μία γεωλογική τομή και υπήρχαν σκέψεις ότι ίσως ήταν κάποια μικρή πόρτα, κάποιο άνοιγμα. Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Ήταν ένας δόμος που έχει πέσει. Δουλεύουμε στον 3ο θάλαμο και περιμένουμε να δούμε τι θα μας δείξει».

31 Οκτωβρίου 2014: Αποκαλύφθηκε τεχνητό όρυγμα



Νέα συγκλονιστικά ευρήματα μετά την απομάκρυνση των χωμάτων από τον τέταρτο χώρο στο λόφο Καστά. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε η ύπαρξη δαπέδου σφράγισης από πώρινους λίθους και η ύπαρξη τεχνητού ορύγματος επί του φυσικού σχιστολιθικού εδάφους, επιφάνειας, 4Χ2,10μ., το οποίο είναι επιχωμένο με ιλυώδη άμμο. Επιπλέον, εντοπίστηκε το δεύτερο μαρμάρινο θυρόφυλλο σε καλή κατάσταση διατήρησης, πεσμένο μέσα στο όρυγμα, διαστάσεων, 2Χ0,90Χ0,15μ. και βάρους περίπου έναμισυ τόνο. Ανακοινώνεται ότι θα ξεκινήσει η διερεύνηση των γύρω εδαφών με μη ανασκαφικό τρόπο, προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχουν άλλα θαμμένα μνημεία.
 
Στη διαδικασία αυτή θα εμπλακεί και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το οποίο θα πραγματοποιήσει γεωμαγνητική – γεωφυσική διασκόπηση σε διάφορα σημεία του λόφου Καστά.

12 Νοεμβρίου 2014: Βρέθηκε ο νεκρός στην Αμφίπολη



Την πιο εντυπωσιακή αποκάλυψη επιφύλασσε για το τέλος η ανασκαφή στον τύμβο Καστά. Η ομάδα ανασκαφής της Κατερίνας Περιστέρη έφερε στο φως μεγάλο τάφο με φέρετρο μέσα στο οποίο βρέθηκε αν και διασκορπισμένος εξαιτίας της τυμβωρυχίας σχεδόν ακέραιος ο σκελετός νεκρού.

Ο μεγάλος τάφος εντοπίστηκε στο όρυγμα του τρίτου θαλάμου σε βάθος 1,60 μέτρα, και είναι κατασκευασμένος από πωρόλιθο.

Συγκεκριμένα, αποκαλύφθηκε μεγάλος κιβωτιόσχημος τάφος με διάσπαρτα, σιδερένια και χάλκινα καρφιά, καθώς και οστέινα και γυάλινα διακοσμητικά στοιχεία φερέτρου, μέσα και έξω από τον οποίο εντοπίσθηκαν οστά.

Οι εξωτερικές διαστάσεις του τάφου είναι μήκους 3,23μ., πλάτους 1,56μ. και σωζόμενου ύψους 1 μ. Ωστόσο, βρέθηκαν, κατά την ανασκαφή, ορθοστάτες από την ανωδομή του τάφου, που μας επιτρέπουν να θεωρήσουμε ότι το ύψος του έφτανε τουλάχιστον στο 1,80μ.