Το Ομοίωμα και το Αξίωμα του Διός

 

ΖΕΥΣ

Το ομοίωμα του Διός το έπλασαν κατά την ανθρώπινη μορφή, διότι νους ήταν σύμφωνα και μ΄αυτόν δημιουργούσε, ολοκληρώνοντας τα πάντα δια σπερματικών λόγων. Τον εμφανίζουν να κάθεται, υπαινισσόμενοι την σταθερότητα της δυνάμεως του. Έχει γυμνό το πάνω μέρος σώματος καθότι είναι φανερός στα νοερά και ουράνια μέρη του κόσμου, ενώ τα πρόσθια και κάτω μέρη είναι σκεπασμένα, καθότι είναι αφανής και απόκρυφος στα κάτω μέρη του κόσμου. Στο αριστερό χέρι έχει σκήπτρο, καθόσον στην αριστερή πλευρά εδρεύει  και λειτουργεί το πιο ηγεμονικό και νοερό σπλάχνο όλων των μερών του σώματος αφού βασιλεύς του κόσμου είναι ο δημιουργικός Νους. Στο δεξιό χέρι φέρει είτε αετό, καθότι προΐσταται των θεών του αέρος όπως ο αετός που είναι μεταρσιωτικό πτηνό, είτε, άγαλμα νίκης, διότι αυτός ενίκησε τα πάντα. (Πορφυρίου, Περί Αγαλμάτων 4)

————————–————————–—————

Η νοητική διακόσμιση των Θεών (ο νοητικός Κόσμος των θεών, ο Κόσμος των νοητικών Θεών), οριοθετείται εκ των άνω από τον βασιλέα των όλων θείων γενών που έχει την πατρικη υπεροχή σε όλους τους νοητικούς θεούς,
“τον οποίο Φάνη”,
κατά τον Ορφέα (απ. Νο.127),
“πρωτογέννητο τον λένε οι μακάριοι Θεοί
στον ψηλό Όλυμπο”,
και προχωρεί μέσα από τις τρείς Νύχτες και τις ουράνιες υποστάσεις στην Τιτανική γενιά, την πρώτη που διαχώρισε τον εαυτό της από τους πατέρες και άλλαξε τη διαιρετική προστασία των πάντων με την συνεκτική βασιλεία. Εμφανίζεται λοιπόν όλο το γένος το δημιουργικό των Θεών από όλα τα προαναφερθέντα αρχικά και βασιλικά αίτια, απευθείας από τον ένα καθηγεμόνα των Τιτανικών διακόσμων, και μπροστά από τους άλλους δημιουργούς ο Ζευς, αφού κλήρωσε το ενιαίο κράτος της σύνολης δημιουργικής σειράς και αφού έφτιαξε και έδωσε υπόσταση σε όλα τα αφανή και εμφανή, νοητικός ο ίδιος κατά την τάξη, προάγοντας όμως τα γένη και τα είδη των όντων στην αισθητή διακόσμιση (διάκοσμο), πλήρης από τους υπέρ αυτόν θεούς και παραχωρώντας ο ίδιος σε όλους τους εγκόσμιους που προέρχονται από αυτόν την πρόοδο στο είναι.

Για τούτο και ο Ορφέας παραδίδει ότι αυτός δημιούργησε σύμπασα την ουράνια γενιά και δημιούργησε τον ήλιο και την σελήνη και τους άλλους αστρώους θεούς, κι ότι επίσης δημιούργησε τα στοιχεία της υποσελήνιας περιοχής και διευθέτησε τα είδη, τα οποία προηγουμένως βρίσκονταν σε αταξία, ότι έδωσε υπόσταση σε σειρές (γενεαλογίες) θεών περί όλον τον Κόσμο, εξαρτημένες από εκείνον, και θέσπισε για όλους τους εγκόσμιους θεούς τις κατά την αξία τους παροχές από την πρόνοια του σύμπαντος.

Ο Όμηρος, επίσης, έρχεται μετά τον Ορφέα και τον εξυμνεί ως “πατέρα” γενικά “θεών και ανδρών”, και “ηγεμόνα“, “βασιλέα” και ”ύπατο των ανωτέρων” (<ὕπατον κρειόντων>[1]), λέγοντας ότι περί αυτόν συνάγεται όλο το πλήθος των εγκόσμιων θεών, μένει σε αυτόν και τελειοποιείται υπό αυτόν. Πράγματι, όλοι επιστρέφουν προς αυτόν δια της Θέμιδας.
“Και ο Ζευς διέταξε τη Θέμιδα να καλέσει σε συνέλευση
τους θεούς
… κι εκείνη σε όλα τα μέρη
Πήγε και πρόσταξε να πάνε στου Διός το δώμα”.
Συγκεντρώνονται λοιπόν όλοι στη μια και μόνη του Διός βούληση και γίνονται Διός ενδόν (έρχονται μέσα στον Δία), όπως λέει το ποίημα, και ενδόν κατά τις δύο συστοιχίες τους χωρίζει και τους οδηγεί στην πρόνοια των κατώτερων, ενώ “κλείστηκε” ο ίδιος “στον εαυτό του με τον συνηθισμένο του τρόπο”, κατά τον “Τίμαιο, 42.e”.
“Έτσι μίλησε ο Κρονίδης, και πόλεμο σήκωσε
ασίγαστο” λέγει ο Όμηρος (Υ’ σ. 31).
Εκείνος βέβαια είναι χωριστός και εξηρημένος (υπερβατικός) αφ όλων των εγκόσμιων. Έτσι, ακόμα και οι πλέον καθολικοί και ηγεμονικοί από τους άλλους θεούς, αν και τρόπο τινά θεωρούνται ισάξιοι του Διός λόγω του ότι προήλθαν από τα ίδια αίτια, τον αποκαλούν πατέρα. Πραγματικά, ακόμα και ο Ποσειδώνας και η Ήρα με την προσααγόρευση αυτή τον επευφημούν. Ωστόσο η Ήρα προσπαθεί να δικαιωθεί απέναντί του ως θεά ίδια τάξεως :
“Στ’ αλήθεια κι εγώ θεός είμαι, το γένος μου κρατάει απ’
όπου και το δικό σου
κι εμένα σεβαστότατη με γέννησε ο Κρόνος” λέγει η ομηρική Ήρα.
Αλλά και ο Ποσειδώνας :
“Τρείς αδερφοί είμαστε, εκ του Κρόνου, που η Ρέα
τους έτεκε,
ο Ζεύς και εγώ, τρίτος ο Άδης” λέγει ο ομηρικός Ποσειδών.
Παρά ταύτα, και οι δύο τον αποκαλούν Πατέρα. Το αίτιο, τώρα, καθότι προέλαβε τη μια και αδιαίρετη αιτία της σύνολης δημιουργίας, υπάρχει πριν από την Κρόνια τριάδα, αποτελώντας συνεκτικό για τους τρεις Πατέρες, και περιέχει πλήρως τη ζωογονία της Ήρας. Εξ ου και με την εμψύχωση εκείνης, αυτός μαζί με τους άλλους έδωσε υπόσταση στο σύμπαν και στις ψυχές. Είναι λογικό λοιπόν να λέμε ότι και ο μέγιστος δημιουργός του “Τίμαιου”είναι ο Δίας. Αυτός άλλωστε δημιουργεί και τους εγκόσμιους Νόες και τις ψυχές. Πραγματικά, αυτός είναι που διακοσμεί τα σώματα με τα σχήματα και τους αριθμούς και τους εμβάλει τη μια ένωση και φιλία ως ακατάλυτο δεσμό.

Τέτοιες εξάλλου είναι και οι συμβουλές που δίνει η Νύχτα στον Δία σχετικά με τη δημιουργία του σύμπαντος, όπως λέει ο Ορφέας (απ. Νο.122):
“Δεσμό ισχυρό στα πάντα να απλώσεις”.
Ο δεσμός αφορά τα εγκόσμια, ο πιο κοντινός είναι αυτός που αποτελεί μια αναλογία, ο πιο τέλειος συνδέεται με τον Νου και την ψυχή. Για αυτό και ο “Τίμαιος” ονομάζει “δεσμά” τη μέσω της αναλογίας σύνδεση των στοιχείων και την ακατάλυτη ένωση από τη ζωή. “Τα ζωντανά όντα γεννήθηκαν αφού δέθηκαν με έμψυχα δεσμά” λέγεται στον “Τίμαιο, 38.e”. Ακόμα πιο σεβαστός δεσμός είναι αυτός που προέρχεται από τη δημιουργική βούληση. “Γιατί με τη δίκη βούληση διαθέτετε δεσμό πολύ μεγαλύτερο και στερεότερο από εκείνους” λέγει. Αυτή λοιπόν τη σύλληψη του μέγιστου Διός”, “σαν από σταθερά πιασμένο παλαμάρι”, ¨ότι είναι δημιουργός και πατέρας του σύμπαντος αυτού, ότι είναι Νους αμέθεκτος και τέλειος και ότι πληροί τα πάντα με όλα τα άλλα αγαθά και κυρίως με τη ζωή, ας το θεωρήσουμε όπως ο Σωκράτης ότι αποκαλύπτει μέσα από τα ονόματα τη μυστική αλήθεια για τον θεό αυτό».
(Πρόκλος, στα «σχόλια εις τον Κρατύλο του Πλάτωνος εκλογαί χρήσιμοι, 99.1 – 99.83)

Ηλίας Σταματιάδης

hellenictheology.gr