Η σύγχρονη ποίηση ξεκίνησε από τους Έλληνες πολύ νωρίτερα από ό,τι έλεγαν μέχρι σήμερα οι φιλόλογοι!
Του Γιώργου Λεκάκη
Ένα αρχαίο ελληνικό ποίημα, δείχνει ότι η σύγχρονη ποίηση ξεκίνησε πολύ ενωρίτερα από ό,τι έλεγαν έως τώρα οι επιστήμονες…
Νέα έρευνα σε ένα λίγο γνωστό κείμενο, γραμμένο στα αρχαία ελληνικά, δείχνει ότι η «μετρημένη ποίηση», ο πρόγονος όλης της σύγχρονης ποίησης και της στιχουργικής, του τραγουδιού, ήταν ήδη σε χρήση τον 2ο μΧ αιώνα, δηλ. 300 χρόνια ενωρίτερα από ό,τι έλεγαν οι φιλόλογοι. Στην συντομότερη εκδοχή του, το ανώνυμο τετράστιχο ποίημα γράφει «λένε ό,τι τους αρέσει. Ας το πουν! Δεν με νοιάζει!». Άλλες εκδόσεις επεκτείνονται με το «Συνέχισε να μ’ αγαπάς! Σου κάνει καλό»!...
Στη γραπτή του μορφή (που δείχνει κάποια μικρή παραλλαγή), το ποίημα γράφει:
Λέγουσιν: Λένε
ἃ θέλουσιν: ό,τι θέλουν,
λεγέτωσαν: Ας το πουν
οὐ μέλι μοι: δεν με μέλλει (δεν με νοιάζει)
σὺ φίλι με: Εσύ, αγάπα με (φίλα με)
συνφέρι σοι: Σε συμφέρει (σου κάνει καλό)[1]…
..............................
ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη:
Εκατοντάδες τα σημερινά λαϊκά τραγούδια των Ελλήνων με τους παραπάνω στίχους, ή παραλλαγές τους: "Λένε για μένα", "Άσ' τους να λένε", "Άσε τον παλιόκοσμο να λέει", "Δεν με νοιάζει", "Αγάπα με", "Φίλα με", κλπ. κλπ.
Άριστη απόδειξις της συνέχειας του αυτού και ιδίου λαού....
........................................................
Το ποίημα είναι εγγεγραμμένο σε καμεόλιθο, σε ένα μενταγιόν γυάλινης πάστας και βρέθηκε σε μια σαρκοφάγο στον λαιμό μιας νεκρής νεαρής γυναίκας στην νυν έκταση της Ουγγαρίας!
 | ||
Οι αρχαιολόγοι βρήκαν το πιο όμορφο και καλύτερα διατηρημένο δείγμα αυτού του ελληνικού λαϊκού στίχου, στον λαιμό μιας νεαρής γυναίκας, θαμμένης σε σαρκοφάγο στην νυν... Ουγγαρία! Το κόσμημα ευρίσκεται τώρα στο Μουσείο Aquincum της Βουδαπέστης. Φωτ.: Péter Komjáthy / BHM Aquincum Museum and Archaeological Park. Ο στίχος έγινε δημοφιλής σε ολόκληρην την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και επιβίωσε επειδή, προφανώς επειδή μοιράστηκε προφορικά, βρέθηκε γραμμένος σε 20 πολύτιμους λίθους, έως και την αρχαία ελληνική πόλη Καρθαγένη (Καρταχένα) της Ισπανίας! Με άλλα, λόγια ήταν ένα διεθνές... σουξέ!
|
Συγκρίνοντας όλα τα γνωστά παραδείγματα για πρώτη φορά, ο καθηγητής του Cambridge, Tim Whitmarsh (Σχολή Κλασσικών) παρατήρησε ότι το ποίημα χρησιμοποιούσε μια διαφορετική μορφή μετρικής από αυτήν που συνήθως συναντάται στην αρχαία ελληνική ποίηση. Εκτός από τα σημάδια των μακρών και βραχέων (σύντομων) συλλαβών που χαρακτηρίζουν τον παραδοσιακό «μετρικό» στίχο, αυτό το κείμενο χρησιμοποίησε τονισμένες και μη τονισμένες συλλαβές.
Μέχρι τώρα, η «τονισμένη ποίηση» αυτού του είδους ήταν άγνωστη πριν από τον 5ο μΧ αιώνα, όταν άρχισε να χρησιμοποιείται σε βυζαντινούς χριστιανικούς ύμνους.
Ο καθηγητής Whitmarsh λέει: «Δεν χρειάζονταν ειδικοί ποιητές για να δημιουργήσουν αυτό το είδος μουσικής γλώσσας. Η λέξη είναι πολύ απλή. Οπότε αυτή ήταν σαφώς μια εκδημοκρατισμένη μορφή λογοτεχνίας! Έχουμε μια συναρπαστική ματιά σε μια μορφή προφορικής “ποπ[2] κουλτούρας” που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του κλασσικού πολιτισμού».
Η νέα μελέτη, λέει επίσης ότι αυτό το ποίημα θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει έναν «δεσμό που λείπει» μεταξύ του χαμένου κόσμου της αρχαίας ελληνικής προφορικής ποίησης και τραγουδιού (που ήταν εξαπλωμένα σε όλη την Μεσόγειο – και όχι μόνο) και των πιο σύγχρονων μορφών που γνωρίζουμε σήμερα.
Το απαράμιλλο ποίημα, αποτελείται από γραμμές 4 συλλαβών, με έντονη προφορά στην πρώτη και ασθενέστερη στην τρίτη. Αυτό του επιτρέπει να θεωρηθεί πρόγονος μέτρων πολλών ποπ και ροκ τραγουδιών, όπως το "Johnny B. Goode" του Chuck Berry.
Ο Whitmarsh λέει: «Γνωρίζαμε από καιρό ότι υπήρχε λαϊκή ποίηση στα αρχαία ελληνικά, αλλά πολλά από αυτά που σώζονται παίρνουν παρόμοια μορφή με την παραδοσιακή υψηλή ποιητική των Ελλήνων. Αυτό το ποίημα, από την άλλη πλευρά, επισημαίνει μια ξεχωριστή και ακμάζουσα κουλτούρα, κυρίως προφορική, η οποία ευτυχώς για εμάς σε αυτήν την περίπτωση βρήκε τον δρόμο της χαραγμένη σε μια σειρά από πολύτιμους λίθους».
Ερωτηθείς γιατί η ανακάλυψη αυτή δεν είχε γίνει στο παρελθόν, ο κ. Whitmarsh λέει: «Αυτά τα αντικείμενα έχουν μελετηθεί μεμονωμένα. Οι πολύτιμοι λίθοι μελετώνται από ένα σύνολο μελετητών, οι επιγραφές τους από ένα άλλο. Δεν έχουν μελετηθεί σοβαρά στο παρελθόν ως λογοτεχνία. Οι άνθρωποι που βλέπουν αυτά τα κομμάτια δεν αναζητούν συνήθως αλλαγές στα μετρικά μοτίβα».
Ο Whitmarsh ελπίζει ότι οι μελετητές της μεσαιωνικής περιόδου θα είναι ευχαριστημένοι: «Επιβεβαιώνει αυτό που υποψιάζονταν ορισμένοι μελετητές του Μεσαίωνα, ότι η κυρίαρχη μορφή του βυζαντινού στίχου αναπτύχθηκε από τις αλλαγές που συνέβησαν στην ελληνική κλασσική αρχαιότητα».
Οι πολύτιμοι λίθοι στους οποίους ήταν γραμμένο το ποίημα ήταν γενικά αχάτης, όνυχας ή σαρδόνυχας, όλες οι ποικιλίες χαλκηδονίου, κλπ.
Ο κ. Whitmarsh πιστεύει ότι αυτά τα γραπτά «αξεσουάρ» αγοράζονταν κυρίως από άτομα της μεσαίας τάξεις την ρωμαϊκή εποχή. Υποστηρίζει ότι η διανομή των πολύτιμων αυτών λίθων από την Ισπανία στην Μεσοποταμία ρίχνει νέο φως σε μια αναδυόμενη κουλτούρα.
ΠΗΓΗ: The Cambridge Classical Journal, «‘I don’t care’: text shows modernpoetry began much earlier than believed - Academic finds that lines widely reproduced in the eastern Roman empire are ‘stressed’ in a way that laid the foundations for what we recognise as poetry», The Guardian 8.9.2021. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 9.9.2021.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου