Αφγανιστάν: Πού βρίσκεται ο Χρυσός του Μεγαλέξανδρου;

  Πρόκειται για μία από τις πέντε πιο σημαντικές συλλογές χρυσών τεχνουργημάτων στον κόσμο, η τύχη της οποίας εξακολουθεί να αποτελεί μυστήριο. Κάποιοι λένε ότι βρίσκεται κάπου στο εξωτερικό κρυμμένος, άλλοι πιστεύουν ότι τον ελέγχουν οι Ταλιμπάν – κάτι που εκείνοι δεν διαψεύδουν 

«Δεν μπορώ να σας πω πού είναι, ούτε να κάνω κάποιο σχόλιο. Πρόκειται περί ενός ευαίσθητου ζητήματος», εξήγησε ο Μοχαμάντ Φαχίμ Ραχίμι, ο διευθυντής του Εθνικού Μουσείου του Αφγανιστάν, στην Μπάρμπαρα Σκιαβούλι. Σε ανταπόκρισή της από την Καμπούλ που δημοσιεύτηκε στη La Repubblica, η ανεξάρτητη ιταλίδα πολεμική ανταποκρίτρια επισημαίνει κατ’ αρχάς πως το πού βρίσκεται ο περίφημος Θησαυρός της Βακτριανής, μία από τις πέντε πιο σημαντικές συλλογές χρυσών τεχνουργημάτων στον κόσμο, ταυτισμένη σε μεγάλο βαθμό με το πέρασμα των Μακεδόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου από την περιοχή, εξακολουθεί να αποτελεί μυστήριο. 

Κάποιοι λένε ότι βρίσκεται κάπου στο εξωτερικό κρυμμένος, άλλοι πιστεύουν ότι τον ελέγχουν οι Ταλιμπάν, ενώ δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να χωρίστηκε σε τμήματα και να μοιράστηκε σε διαφορετικές τοποθεσίες. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η αξία του Θησαυρού της Βακτριανής είναι ανεκτίμητη και αυτό τον καθιστά άκρως δελεαστικό για τους αρχαιοκάπηλους και ιδιαίτερα πολύτιμο για τους Ταλιμπάν. 

Μετά την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν το 2001 και την πτώση του καθεστώτος των Ταλιμπάν, ο θησαυρός θεωρούνταν χαμένος, αλλά εντοπίστηκε το 2003 στο θησαυροφυλάκιο της Κεντρικής Τράπεζας του Αφγανιστάν. Η ιταλίδα ανταποκρίτρια αναφέρει στο ρεπορτάζ της ότι ο τότε πρόεδρος της χώρας Χαμίντ Καρζάι χρειάστηκε να προβεί στην έκδοση προεδρικού διατάγματος, ούτως ώστε να παραβιαστεί το θησαυροφυλάκιο και να έρθουν στο φως εξαιρετικά περίτεχνα χρυσά κτερίσματα και κοσμήματα – περιδέραια με πολύτιμους λίθους, ζώνες, μετάλλια, στέμματα. 

Ενα ακόμη αντικείμενο από τον Θησαυρό: χρυσή κούπα ελληνικού τύπου με 32 ακτινώσεις που βρέθηκε σε τάφο πολέμαρχου, σύμβολο βασιλικής ισχύος στους Σκύθες, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο 

Πρόκειται για τα ευρήματα της περιοχής του Τιλιά Τεπέ στο Βόρειο Αφγανιστάν –εκεί όπου έφτασαν οι Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου και άκμασε για περίπου δύο αιώνες το ελληνιστικό βασίλειο της Βακτριανής– τα οποία ανακάλυψε ο Βίκτωρ Σαρηγιαννίδης. Ο γεννημένος στην Τασκένδη έλληνας αρχαιολόγος (1929-2013) εντόπισε το 1978 νεκρόπολη σε τύμβο με έξι «βασιλικούς» τάφους που εμπεριείχαν περί τα 20.000 χρυσά τεχνουργήματα, τα οποία ανάγονται ανάμεσα στον 1ο αι. π.Χ. και στον 1ο αι. μ.Χ.. 

Μέρος του Θησαυρού της Βακτριανής άρχισε να περιοδεύει ανά τον κόσμο το 2006 και να εκτίθεται, αρχικά στο Παρίσι και στη συνέχεια σε Ουάσινγκτον, Νέα Υόρκη, Οτάβα, Λονδίνο, Τορίνο, Αμστερνταμ, Πεκίνο και άλλες πόλεις ανά την υφήλιο. Τελευταία φορά εκτέθηκε στο Χονγκ Κονγκ από τον Νοέμβριο του 2019 έως τον Φεβρουάριο του 2020. Η περιοδεύουσα έκθεση απέφερε στο Αφγανιστάν 4,5 εκατομμύρια δολάρια. 

«Η νύχτα της 15ης Αυγούστου, τότε που οι Ταλιμπάν εισήλθαν στην Καμπούλ, ήταν η χειρότερη της ζωής μου», είπε στην Μπάρμπαρα Σκιαβούλι ο Μοχαμάντ Φαχίμ Ραχίμι, δείχνοντάς της τη σφραγισμένη πόρτα του μουσείου του. «Επί δύο ημέρες τρέμαμε τις λεηλασίες, φοβόμασταν πως θα χάνονταν όλα, όπως συνέβη τη δεκαετία του ’90, όταν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου (1992-1996) λαφυραγωγήθηκε το 70% των τεχνουργημάτων του, καταλήγοντας, στη συνέχεια, σε δημοπρασίες, σε μουσεία, σε ιδιωτικές συλλογές», σημείωσε. 

Το Εθνικό Μουσείο στην Καμπούλ: λεηλατημένο στα χρόνια της πρώτης διακυβέρνησης από τους Ταλιμπάν, αναστηλώθηκε και ανακαινίστηκε με κονδύλια της ελληνικής κυβέρνησης το 2003, επί υπουργού Πολιτισμού Βαγγέλη Βενιζέλου και πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη 

Ανέφερε επίσης ότι για την προστασία του μουσείου και των πολύτιμων συλλογών του διαπραγματεύτηκε ο ίδιος προσωπικά με τους Ταλιμπάν. Και σήμερα, που ούτε εκείνος μπορεί να εισέλθει στο γραφείο του, δηλώνει ότι δεν πρόκειται να κάνει ρούπι από το κτίριο που αποτελεί τη ζωή του. «Θα μπορούσα να φύγω, αλλά βρίσκομαι εδώ. Καθήκον μου είναι να προστατέψω την πολιτιστική κληρονομιά αυτής της χώρας. Αν και δεν θα είμαι πλέον διευθυντής, θα αποδεχτώ να κάνω οτιδήποτε για να παραμείνω εδώ. Αυτό το μέρος, ό,τι αντιπροσωπεύει, είναι σημαντικό, όχι μόνο για το Αφγανιστάν, αλλά για την Ιστορία του κόσμου. Υπήρξαμε ένα σταυροδρόμι, υπάρχουν ευρήματα από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ακόμη και βουδιστικά μοναστήρια, υπάρχουν 5.000 αρχαιολογικοί χώροι που δεν έχουν ανασκαφεί, είμαστε σαν την Ιταλία, όπου σκάβεις, κάτι βρίσκεις». 

Για να έρθουν, όμως, στο φως όλοι αυτοί οι αρχαιολογικοί θησαυροί που είναι θαμμένοι στην επικράτεια του Αφγανιστάν, αλλά και για να διατηρηθούν όλοι όσοι έχουν ήδη ανακαλυφθεί, θα πρέπει πρώτα οι Ταλιμπάν να διευρύνουν σημαντικά τους ορίζοντές τους. Υπενθυμίζεται ότι υπό την κυριαρχία τους, από το 1996, λεηλατήθηκαν μουσεία και βιβλιοθήκες, ενώ το 2001, μερικούς μήνες πριν από την εισβολή των Αμερικανών, οι σκληροπυρηνικοί ισλαμιστές ανατίναξαν και τους γιγάντιους Βούδες του Μπαμιγιάν, δύο μνημειώδη αγάλματα που λαξεύτηκαν τον 6ο αιώνα στους βράχους της κοιλάδας Μπαμιγιάν. 

Οσον αφορά τον θησαυρό της Βακτριανής, «είναι ασφαλής», διαβεβαίωσε την Μπάρμπαρα Σκιαβούλι ο Αχμαντουλάχ Γουασίκ, νούμερο δύο της Επιτροπής Πολιτισμού της κυβέρνησης των Ταλιμπάν. «Το μουσείο παραμένει κλειστό για την προστασία του. Δεν γνωρίζουμε ακόμα πότε, αλλά θα ανοίξει εκ νέου. Ο θησαυρός βρίσκεται στην Καμπούλ σε τοποθεσία που γνωρίζει μόνον η κυβέρνηση», εξήγησε.  Οταν, όμως, η ιταλίδα δημοσιογράφος τον ρώτησε εάν θα μπορούσε να δει τον θησαυρό, της επισήμανε αυστηρά πως «δεν γίνεται, το θέμα δεν σας αφορά, είναι ζήτημα του Αφγανιστάν». 

Ωστόσο ο Αχμαντουλάχ Γουασίκ θέλησε να υπογραμμίσει πως, όπως για κάθε έθνος στον κόσμο, έτσι και για το Αφγανιστάν ο πολιτισμός είναι ιδιαίτερα σημαντικός. «Ενα έθνος δίχως πολιτισμό είναι ένα έθνος δίχως ταυτότητα», ανέφερε χαρακτηριστικά, σημειώνοντας πως οι νέο ηγεμόνες της χώρας δεν σκοπεύουν να προβούν σε καταστροφές μνημείων. Δυσανασχέτησε, όμως, όταν τον ρώτησε η συνομιλήτριά του για τη μη επιστροφή των μαθητριών Λυκείου και των φοιτητριών στα μαθήματά τους. «Θα επιστρέψουν όταν είναι ασφαλές για αυτές, τα πάντα πρέπει να γίνουν με τον κατάλληλο τρόπο και σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο», είπε. 

Ο Γουασίκ μιλάει σπαστά αγγλικά. Τα έμαθε στη διαβόητη πρώην αμερικανική φυλακή του Μπαγκράμ όπου εγκλείστηκε για μία διετία, ως εκπρόσωπος των Ταλιμπάν στην περιφέρεια Ζαμπούλ ,και διευθυντής ενός προπαγανδιστικού ραδιοφωνικού σταθμού. Υποβλήθηκε σε βασανιστήρια για τα οποία δεν θέλησε να μιλήσει. Αλλά αποκάλυψε πως όποτε μπορούσε, έγραφε ποιήματα για την ελευθερία, για την πατρίδα του και κατά των Αμερικανών. 

Ερωτηθείς για το iPhone που κρατούσε στο χέρι του, σημείωσε ότι απλά «το τηλέφωνο είναι σαν το μαχαίρι: μπορείς να κόψεις την τροφή ή να σκοτώσεις έναν άνθρωπο. Γιατί να μην χρησιμοποιούμε iPhone; Εχουμε καλές σχέσεις με τους Αμερικάνους, εμείς το μόνο που θέλαμε ήταν να μην ελέγχουν τη χώρα μας, αλλά είναι ευπρόσδεκτοι εδώ». 

Πηγή: Protagon.gr