Νικέλιο. Η Ελλάδα μοναδικός παραγωγός σιδηρονικελίου στην Ευρώπη και από τους μεγαλύτερους στον κόσμο.

 

ΝΙΚΕΛΙΟ:  Η Ελλάδα μοναδικός παραγωγός σιδηρονικελίου στην Ευρώπη και από τους μεγαλύτερους στον κόσμο.

Η Ελλάδα είναι ο μοναδικός παραγωγός σιδηρονικελίου στην Ευρώπη και ένας από τους μεγαλύτερους παγκοσμίως. 

To 2007 η τιμή του Νικελίου έφθασε 53.000 $ ανά τόνο. Ο οραματιστής, ευπατρίδης, βιομήχανος Πρόδρομος Μποδοσάκης κατάφερε -μεταξύ άλλων γιγαντιαίων βιομηχανιών- να στήσει και την ΛΑΡΚΟ. 

Ωστόσο, η μετέπειτα κρατικοποίηση της και η εγκληματική αδιαφορία των κυβερνώντων άφησαν στην τύχη της αυτήν την στρατηγικής σημασίας βαρειά βιομηχανία. 

Οι μνημονιακές κυβερνήσεις προχώρησαν στην μεταβιβασή της στο ΤΑΙΠΕΔ με σκοπό βέβαια να ''σπάσει'' σε κομμάτια και να ξεπουληθεί είτε σε πολυεθνικές είτε στα μεγάλα κράτη της Ε.Ε. (Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία κλπ) μαζί βέβαια με τα εξορυκτικά δικαιώματα στα εκατοντάδες εκατομμύρια αποθέματα μεταλλεύματος, που υπάρχουν στην πατρίδα μας και είναι περιουσία όλων μας. 

Παρακάτω παρουσιάζουμε το μέταλλο Νικέλιο, την γεωγραφική του εξάπλωση, τα αποθέματα, παραγωγή κλπ. Από την μελέτη του θέματος συνάγονται και οι προοπτικές που θα υπήρχαν αν είχαμε κυβερνώντες εμπνευσμένους και φιλοπάτριδες. 

***

Από το 1900 δυνατή η Μεταλλουργική βιομηχανία Νικελίου

Ήδη από το 1947 ο Δημήτρης Μπάστης έγραφε στην μελέτη του: ''Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα'' ό,τι το νικέλιο -όπως είναι πλέον πασίγνωστο- είναι μεγάλης αξίας για την κατασκευή μηχανουργικών ειδών και την παραγωγή κραμάτων σιδερομεταλλουργίας. Για παράδειγμα ο νικελιοχάλυβας (κράμα χάλυβα και νικελίου) ή αλλιώς ανοξείδωτος χάλυβας, όπως το λέμε σήμερα, συνδυάζει την ανθεκτικότητα και την ελαστικότητα. Ο νεάργυρος (κράμα νικελίου, ψευδαργύρου και χαλκού) χρησιμοποιείται για την επινικέλωση του σίδερου, την γαλβανοπλαστική κ.α. 

Πετλανδίτης, (Ni,Fe)S  (φώτο)

Από τα έτη 1936-38 η εξόρυξη μεταλλεύματος νικελίου ήδη ήταν σε πολύ μεγάλες ποσότητες. Γύρω στους 40.000-50.000 τόνους τον χρόνο. Τα κοιτάσματα νικελίου, ήταν γνωστό από τότε, ό,τι υπάρχουν σε σημαντικές ποσότητες σε περιοχές του υπεδάφους μας και όχι μόνον στις τότε γνωστές.

Το κύριο ζητούμενο -σημείωνε το 1947- ο Δημήτρης Μπάτσης είναι να υπάρξει συστηματική και εντατική εξόρυξη και το κυριότερο να υπάρξει μεταλλουργική κατεργασία του νικελίου και τουλάχιστον φρυκτική επεξεργασία, που θα έχει σαν αποτέλεσμα την βελτίωση της τιμής του προϊόντος. Η μεταλλουργική αξιοποίηση του νικελίου ήταν απόλυτα εφικτή στην Ελλάδα στα πλαίσια πάντα ενός ευρύτερου προγράμματος ενεργειακής και βιομηχανικής ανάπτυξης της χώρας μας.

Η εθνική ζημία που λάμβανε χώρα τότε -και όπως φαίνεται και τις επόμενες δεκαετίες που ακολούθησαν- ήταν ότι μια πολύτιμη μεταλλευτική ύλη της χώρας μας εξαντλείτο αναντικατάστατα για ασήμαντα ποσά, χωρίς να επιτυγχάνεται προστιθέμενη αξία από την κατασκευή μεταλλουργικών ειδών και με πώληση της στο εξωτερικό ως φθηνή πρώτη ύλη.
Με απλά λόγια: η πολύτιμη πρώτη ύλη, ακατέργαστη έφευγε στο εξωτερικό όπου μετατρεπόταν σε πανάκριβα προϊόντα τα οποία αγόραζε και η πατρίδα μας.

Η έλλειψη καθετοποιημένης παραγωγής και επεξεργασίας κατόπιν, σε εγχώριες βιομηχανίες με την κατασκευή όσων προϊόντων είχαν ως πρώτη ύλη το νικέλιο (σιδηρονικέλιο, σιδηρονικελιούχος χάλυβας κλπ) και η κάλυψη των αναγκών της εγχώριας αγοράς και του εξωτερικού είναι το ζητούμενο. 

Ήδη από το 1910 στην Λάρυμνα, η μεταλλευτική εταιρεία ''Λοκρίς'' είχε ανακαλύψει και εκμεταλλευόταν τα νικελιούχα μεταλλεύματα της περιοχής. Μέχρι το 1918 εξόρυξε 86.000 τόνους μετάλλευμα. 

***

Γενικά στοιχεία - Μεταλλογένεση - Παραγένεση
 

Το νικέλιο συναντούμε μέσα σε σιδηρομεταλλεύματα της ζώνης της Ανατολικής Ελλάδας. Τα μεταλλεύματα αυτά είναι γνωστά ως κοκκώδη σιδερομεταλλεύματα, λατερικά σιδηρονικελιούχα μεταλλεύματα κ.α. Υπάρχει, ανά περιοχή, διαφοροποίηση στην περιεκτικότητα τους, δηλαδή στην χημική τους σύσταση.

Τα κοιτάσματα αυτά έχουν, κατά κανόνα, μορφή στρώματος και σπανιότερα φακοειδή, πάχους 6-15 μέτρων. Αποτελούνται κυρίως από αιματίτη, υδροαιματίτη, κλαστικούς κόκκους χρωμίτη και βωξιτικά ορυκτά. Το μετάλλευμα των κοιτασμάτων της Ευβοίας και της Πάρνηθας περιέχει σε μεγάλη αναλογία (25-40%) πυριτολιθικά τεμαχίδια με μορφή χαλαζία, χαλκηδονίου και οπαλίου.

Στο κοίτασμα του Αγίου Ιωάννου της Λάρυμνας η περιεκτικότητα σε Ni αυξάνει από την οροφή προς το δάπεδο του κοιτάσματος και περιέχει, σε μικρή αναλογία, πυριτικά ορυκτά του νικελίου.

Γεωγραφική Εξάπλωση - αποθέματα

Τα σιδηρονικελιούχα μεταλλεύματα αναπτύσσονται μέσα στην ζώνη της ανατολικής Ελλάδας και απαντούν, κυρίως, στην Σκύρο, στην Κεντρική Εύβοια, στην Πάρνηθα, στη Βοιωτία - Λοκρίδα, στην Καστοριά και στην Έδεσσα.

Τα μεγαλύτερα αποθέματα του μεταλλεύματος πρέπει να βρίσκονται στην Εύβοια, τη Βοιωτία, την Λοκρίδα, όπου και υπάρχουν κέντρα εκμεταλλεύσεώς τους.

Όλα τα αποθέματα μαζί ξεπερνούν τα 500 εκατ. τόνους με πολλές πιθανότητες να προσεγγίζουν τα ένα δισεκατ. τόνους. Τα εκμεταλλεύσιμης ποιότητας υπολογίζονται γύρω στους 300 εκατομ. τόνους.

Συστηματική αξιοποίηση (αναφερόμαστε για το 1979) των σιδηρονικελιούχων μεταλλευμάτων της χώρας μας γίνεται σε δυο βασικά κέντρα εκμεταλλεύσεως. Στο ένα με υπόγεια εκμετάλλευση κοντά στον Άγιο Ιωάννη Λάρυμνας και το άλλο σε επιφανειακή εκμετάλλευση στην κεντρική Εύβοια, απ' όπου το μετάλλευμα μεταφέρεται για πυρομεταλλουργική επεξεργασία στις εγκαταστάσεις της Λάρυμνας.

Από την επιφανειακή εκμετάλλευση στην Εύβοια παράγονται (1979) κάθε χρόνο 1.700.000 τόνοι μετάλλευμα ενώ από την υπόγεια στον Άγιο Ιωάννη 400.000 τόνοι. Όλη η ποσότητα αυτή δίνει, κατά την μεταλλουργική επεξεργασία, 17.000 τόνους μεταλλικό νικέλιο.

Προσπάθεια γι' αξιοποίηση νικελιούχων σιδηρομεταλλευμάτων έγινε και στην κεντρική Εύβοια, κοντά στο χωριό Αγία Τριάδα. 

Γενικά στην Ελλάδα έχουν περιγραφεί περισσότερες από 110 εμφανίσεις Fe-Ni-ούχων μεταλλευμάτων που προέρχονται από λατερική αποσάθρωση οφιολιθικών πετρωμάτων και περιέχουν Cr και Co. Υπάρχουν εκτεταμένα λατερικά Fe-Ni-ούχα κοιτάσματα με σημαντικότερα εκείνα της Εύβοιας, Αγίου Ιωάννη Βοιωτίας, Λοκρίδος Φθιώτιδος, Μεσοποταμιάς και Ιεροπηγής Καστοριάς. Επιπλέον εμφανίσείς τους αναφέρονται στην Κοζάνη, Πέλλα (Βρυτά, Νησί και Φλαμουριά), Πάρνηθα, Σκύρο και Μυτιλήνη.  

Εγκαταστάσεις της βαρειάς βιομηχανίας ΛΑΡΚΟ στην Λάρυμνα της Φθιώτιδος

Παραγωγή Νικελίου στην Ελλάδα

Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται η παραγωγή Νικελίου σε μετάλλευμα (περιεχόμενο νικέλιο σε χιλιάδες τόνους). Προσέξτε την συνεχή αύξηση από το 1966-1976, επίσης ό,τι η Ελλάδα είναι η κύρια παραγωγός χώρα αυτού του πολύτιμου μετάλλου.

Χώρες             1966      1969     1971    1973      1975      1976 

Φινλανδία           2,9       3,6        3,5         5,8        5,7          6,4
Ελλάδα                0,1      5,6      10,6       13,9       14,8       16,4
Νορβηγία            -            -          0,5         0,6         0,4         0,4     

Ευρώπη (σύνολο)   3,0       9,2      14,6       20,3       20,9        23,2 

Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται η Μεταλλουργική παραγωγή νικελίου (δηλαδή η παραγωγή σε χιλιάδες τόνους πρωτογενούς νικελίου και νικελίου περιεχομένου σε σιδηρονικέλιο, οξείδια νικελίου σε φρύγματα και κράματα μονέλ παραγόμενα απ' ευθείας από μεταλλεύματα). [στη συνολική παραγωγή της Ευρώπης εμφανίζεται το άθροισμα παραγωγής νικελίου και άλλων χωρών, που δεν παρουσιάζουμε παρακάτω] 

Χώρες             1966      1967    1969     1971    1973    1974      1975      1976 

Γαλλία                12,8     12,7        9,6        9,9     10,4       9,5      10,9        11,8
Αγγλία                37,5      38,6      29,7      38,7    36,8     35,7      38,8         36
Νορβηγία           32,2      28,2      35,6       41,8    42,7      43,2     37,1        32,7
Ελλάδα                0,1        2,5         5,6      10,6    13,9      15,1     14,8         16,5

Ευρώπη (σύνολο)    85,9    85,3        85,0    105,1   109,6    110,0   108,1     104,6 

***

Ιδιότητες - Χρήσεις

Το νικέλιο παρουσιάζει υψηλό σημείο τήξεως (1455 βαθμούς Κελσίου), δεν οξειδώνεται στην ατμόσφαιρα, διαλύεται δύσκολα στα οξέα -εκτός από το νιτρικό στο οποίο διαλύεται εύκολα- δεν επηρρεάζεται από τα αλκάλια, κι όταν ακόμα αυτά είναι πυκνά, κι αναμιγνύεται εύκολα με πολλά μέταλλα, σχηματίζοντας μαζί τους ειδικά κράματα, που βρίσκουν πάρα πολλές εφαρμογές.

Το νικέλιο, στον δυτικό κόσμο π.χ. για το 1974 χρησιμοποιήθηκε: σε ποσοστό 41% για κράματα ανοξείδωτου χάλυβα, 16% για επινικελώσεις, 12% για κράματα υψηλής περιεκτικότητας σε Ni, 10% για χαλυβοκράμματα κατασκευών.

Τα παραπάνω κράματα χρησιμοποιούνται ανάλογα στις βιομηχανίες χημικών προϊόντων, αυτοκινήτων, οικιακών συσκευών και επίπλων, από την βιομηχανία αεροπλάνων, από βιομηχανίες ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών ειδών, για την κατασκευή τουρμπίνων, σωληνών ελαίου και φωταερίου, γεωργικών μηχανημάτων, πορσελάνης, στην υαλουργία, στους καταλύτες, στις μπαταρίες κ.α.

Παραγωγή - Εμπορία

Το νικέλιο, που παράγεται στην Ελλάδα, καταναλώνεται, κυρίως, στην Ευρώπη, όπου ένα ποσοστό, 50-70% περίπου, απορροφιέται από την Κοινή Αγορά και 20-30% από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Ενδεικτικά: το 1974 η παραγωγή νικελίου ανήλθε σε 550.000 τόνους περίπου και καταναλώθηκε όλη. 

Η παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα καταναλώνει τα 2/3 της παγκόσμιας παραγωγής Νικελίου. Το 2003 η παγκόσμια παραγωγή Νικελίου ξεπέρασε τους 1.400.000 τόνους. Πρώτη σε παραγωγή νικελίου ήταν η Ρωσία με 23%, η Αυστραλία με 15%, ο Καναδάς με 12%, η Ινδονησία με 10%, η Ν. Καληδονία με 8%. Στο λοιπό 22% περιλαμβάνεται και η Ελλάδα, η Κίνα, η Βραζιλία και λοιπές χώρες.  

ράβδοι ανοξείδωτου χάλυβα

Η ΛΑΡΚΟ
 

Ο μοναδικός φορέας αξιοποίησης των σιδηρονικελιούχων μεταλλευμάτων της Ελλάδας και ο μοναδικός παραγωγός σιδηρονικελίου στην Ευρώπη, είναι η εταιρία «ΓΜΜΑΕ ΛΑΡΚΟ». Η ΛΑΡΚΟ, μια από τις μεγαλύτερες μεταλλουργικές βιομηχανίες της χώρας και από τις μεγαλύτερες του είδους στην Ευρώπη, παραμένει ο μοναδικός παραγωγός νικελίου στην Ε.Ε. από εγχώρια μεταλλεύματα. Δραστηριοποιείται σε επτά νομούς της χώρα μας και απασχολεί άμεσα 1200 εργαζομένους και έμμεσα 1500. Η παραγωγή σιδηρονικελίου το 2003 ανήλθε στους 18.000 τόνους. Η παραγωγή νικελιούχου σιδηρομεταλλεύματος από τα μεταλλεία Εύβοιας ήταν 1.660.000 τόνοι, από τα μεταλλεία Αγίου Ιωάννη 635.000 τόνοι και από τα μεταλλεία Καστοριάς 337.000 τόνοι.

Το σύνολο της παραγωγής της, που αντιστοιχεί περίπου στο 2% της παγκόσμιας παραγωγής, εξήχθη με την μορφή κράματος σιδηρονικελίου στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες ανοξείδωτου χάλυβα. Η μονάδα βρίσκεται ως γνωστό στη Λάρυμνα της Φθιώτιδος.

Μέχρι το 2003 η ΛΑΡΚΟ υλοποίησε επένδυση ύψους 44 εκατ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των ηλεκτρικών καμινιών της μεταλλουργίας και την κατασκευή εγκαταστάσεων αξιοποίησης των απαερίων. Στόχος της επένδυσης ήταν η μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος κατά 15%. Το 2004 η προγραμματισμένη παραγωγή 19.000 τόνων σιδηρονικελίου είχε καλυφθεί με ετήσια συμβόλαια πώλησης.

Εμπορική τιμή Νικελίου

Το 2004 η μέση διεθνής τιμή του Νικελίου (καθαρότητας 99,8%) ήταν 13.900 ευρώ / t. 
To 2007 η τιμή του Νικελίου έφθασε 53.000 $ ανά τόνο.
Το 2013 η τιμή κατήλθε στα 13.000 $ ανά τόνο.  

Οικονομικά στοιχεία συμβολής της ΛΑΡΚΟ στην εθνική οικονομία (2010)

Ο καθαρά εξαγωγικός χαρακτήρας της δραστηριότητας της ΛΑΡΚΟ αποφέρει τα τελευταία χρόνια καθαρή ετήσια συναλλαγματική εισροή που κυμαίνεται από 150 έως 830 εκατ. €, ανάλογα με το ύψος της παραγωγής της εταιρίας σε νικέλιο, την τιμή του νικελίου στη διεθνή αγορά και την ισοτιμία € :USD (μέση τιμή LME Μαΐου 2007: 52.142,62 $ USD / t Ni, 1€ = 1,3USD). 

Η εισροή αυτή αποτελεί το 1,6-12,2% των Ελληνικών εξαγωγών και το 0,12-3,1% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (οι πωλήσεις νικελίου, εξαγωγές και Α.Ε.Π. κυμαίνονται κάθε έτος).

Σημειώνουμε -για να κατανοήσουμε την στρατηγική σημασία της ΛΑΡΚΟ- πως το 1989 οι εξαγωγές νικελίου έφθασαν στο ύψος ρεκόρ για την τα ελληνικά δεδομένα των 30 δισεκ.δραχμών. Ήταν η δεκαετία του 1980 οπότε και οι εξαγωγές νικελίου αποτελούσαν το 29.2% του συνόλου της αξίας των εξαγωγών των μεταλλευτικών-μεταλλουργικών προϊόντων.

Το ξεπούλημα της εθνικής περιουσίας

Δυστυχώς, οι κυβερνώντες, που ενέπλεξαν την χώρα στο αδιέξοδο τούνελ των Μνημονίων και της υποθήκευσης της εθνικής περιουσίας μας με το περιβόητο PSI και την ανταλλαγή των ελληνικών ομολόγων που πέρασαν στο Αγγλικό δίκαιο ώστε κάθε δικαστική ενέργεια να καταλήγει υπέρ των δανειστών, μεταβίβασαν -2012- την μοναδική αυτή βιομηχανία μας υψίστου στρατηγικής σημασίας στο ΤΑΙΠΕΔ. 

Το 2013 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που γνωρίζει να προωθεί με επιτυχία τα συμφέροντα των μεγάλων κρατών της Ε.Ε. και των πολυεθνικών κίνησε έρευνα για τις κρατικές ενισχύσεις προς την ΛΑΡΚΟ. Το 2014 η τότε μνημονιακή κυβέρνηση αποφάσισε την πώληση της βιομηχανίας αφού την σπάσει σε 2 κομμάτια. Η επόμενη μνημονιακή κυβέρνηση άφησε την ΛΑΡΚΟ στο ΤΑΙΠΕΔ, χωρίς όμως -ευτυχώς- να την πωλήσει σε πολυεθνικά συμφέροντα. Τον Φεβρουάριο του 2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιέζοντας ουσιαστικά για το ξεπούλημα της ΛΑΡΚΟ, απέρριψε την προσφυγή της ΛΑΡΚΟ για την ακύρωση της απόφασης, σύμφωνα με την οποία θα έπρεπε να επιστρέψει στο ελληνικό Δημόσιο τις κρατικές ενισχύσεις ύψους 136 εκατ. ευρώ.

Οι πολυεθνικές ακονίζουν τα νύχια τους 

Ήδη (Μάϊός 2019) η Ελβετική εταιρεία TELF AG έχει προχωρήσει σε πειράμματα εμπλουτισμού στο εργοστάσιο της Λάρυμνας μεταφέροντας 10.000 τόνους μεταλλεύματος από την Γουατεμάλα. Αν τα αποτελέσματα του εμπλουτισμού είναι ικανοποιητικά οι κυβερνώντες θα πουλήσουν -όπως φαίνεται- την ΛΑΡΚΟ και τα εξορυκτικά της δικαιώματα! 
Για την ιστορία του πράγματος η TELF ανήκει στην Eurasian Resources Group (ERG) με έδρα το Καζακστάν και ελέγχεται από το «τρίο των Καζάκων» Αλεξάντερ Μασκέβιτς, Πατόχ Σατζίεφ και Αλιτζάν Ιμπραγκίμοβ, οι οποίοι αντιμετωπίζουν -από τις κατά τόπου χώρες, που δραστηριοποιήθηκαν- σωρεία νομικών προβλημάτων (δωροδοκίας, απάτης, διαφθοράς κλπ.). Οπως αποκάλυψε η ''Καθημερινή'' (27.5.2019) στελέχη της TELF βρίσκονται εδώ και μήνες σε επαφές τόσο με τον υπουργό Επικρατείας Αλέκο Φλαμπουράρη όσο και με τη ΔΕΗ, στην οποία η ΛΑΡΚΟ χρωστάει 300 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, την κυβέρνηση έχει προσεγγίσει και εταιρεία ισραηλινών συμφερόντων με τεχνογνωσία και δραστηριότητα στο αντικείμενο.

Άλλωστε το 2009 η Cunico (βλέπε παρακάτω) είχε εκδηλώσει και πάλι ενδιαφέρον για τη ΛΑΡΚΟ. Τότε ωστόσο η κατάσταση ήταν λίγο διαφορετική σε σχέση με σήμερα. Το «τρίο των Καζάκων» ήλεγχε το 50% της Cucino, διά της IMR. Το άλλο 50% κατείχε η BSG Resources, του Ισραηλινού μεγιστάνα Μπένι Στάινμετζ, με έδρα τα νησιά Γκέρνσεϊ.

Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (31.5.2019) ©

 

Copyright 4481/2017

****

Βιβλιογραφία / Πηγές :

-Ο Ελληνικός Ορυκτός Πλούτος, Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, Αθήνα, 1979.
-''Ορυκτός Πλούτος και Οικονομική Ανάπτυξη της χώρας'', Σταύρου Δ.Κατράκη, Τακτικού Καθηγητού Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Αθήνα, 1965.
-''Η βαρειά Βιομηχανία στην Ελλάδα'', Δημήτρης Μπάτσης, Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα, 1977.
-''Ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδος'', Ανανίας Ε. Τσιραμπίδης, Εκδόσεις Γιαχούδη, Θεσσαλονίκη, 2005.
-Μούσουλου Λ. ''Το πρόβλημα της εκμεταλλεύσεως του υπόγειου πλούτου της Ελλάδας'', Αθήνα, 1962.

Σύνδεσμοι:

Site ο ελληνικός ορυκτός πλούτος, http://www.oryktosploutos.net/
Συγκεκριμένα για την Λάρκο και το Νικέλιο: εδώ κι εδώ  
blog: amfiktyon.blogspot.com και συγκεκριμένα το άρθρο εδώ
http://hellas-economy.blogspot.com/, συγκεκριμένα η ανάρτηση με στοιχεία για την Λάρκο: εδώ
tovima https://www.tovima.gr/ συγκεκριμένα το άρθρο: εδώ
Λάρκο http://www.larco.gr/el.index.php
www.kathimerini.gr συγκεκριμένα το άρθρο εδώ