«Ο ΡΙΝΟΚΕΡΟΣ» - ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΙΟΝΕΣΚΟ - Θεατρικό έργο Αντιναζιστικό-διαχρονικό γραμμένο το 1959.(ΒΙΝΤΕΟ-Εθνικό Θέατρο: Κεντρική Σκηνή - Ρινόκερος | 1997 )

  Πάντα επίκαιρο, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπως αυτή που διανύουμε.

Ο  Ιονέσκο  σχολιάζει την άνοδο του Φασισμού, την μουδιασμένη κοινωνία, κοινωνία χωρίς κριτική σκέψη,  ανίκανη, όπου ο κάθε άνθρωπος αδυνατεί να πάρει την ζωή του στα χέρια του.

Ο "Ρινόκερος" είναι ένα έργο βαθιά πολιτικό που πραγματεύεται την άνοδο του ναζισμού στα χρόνια που προηγήθηκαν και σχολιάζει την άνοδο του φασισμού, περιγράφοντας παράλληλα μια μουδιασμένη κοινωνία, ανίκανη να διαχειριστεί τον εαυτό της, κινδυνεύοντας να συνθλιβεί κάτω από το βάρος των επιλογών της. 

Η σημασία του έργου και ιστορική, καθώς στόχος του Ιονέσκο είναι να περιγράψει τη διαδικασία ναζιστοποίησης μιας χώρας, την άνοδο του φασισμού, κάτω από τα απαθή βλέμματα μιας Ευρώπης αδιάφορης και συνένοχης. 
Όπως δηλώνει ο ίδιος ο Ιονέσκο δεν γράφει έργα για να διηγηθεί μια ιστορία, όπως συμβαίνει στα μυθιστορήματα. Θεωρεί ότι το θεατρικό έργο είναι μια κατασκευή, η οποία συνίσταται σε μια σειρά καταστάσεων της συνείδησης ή απλώς καταστάσεων που εντείνονται και γίνονται πιο πυκνές, περιπλέκονται, και είτε αυτές ξεδιαλύνονται είτε τελειώνουν σε ένα αφόρητο αδιέξοδο που μέσα σ' αυτό υποδουλώνονται ολόκληροι ΛΑΟΙ.
Είναι ένα σχόλιο του συγγραφέα για το πόσο εύκολα οι άνθρωποι απελευθερώνουν τα κτηνώδη ένστικτά τους νιώθοντας την ασφάλεια της πλειοψηφίας.
Το έργο του φέρει το σημάδι της βιωμένης προσωπικής εμπειρίας, της εμπειρίας των πολιτικών και κοινωνικών αναταραχών με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπος ο ίδιος ο Ιονέσκο κατά τη δεκαετία του 1930, όταν η Ρουμανία, η Ιταλία, η Γερμανία και η Ισπανία στρέφονταν προς τον φασισμό.

Ο Ρινόκερος χρωστάει επίσης τη δημιουργία του στην προσωπική εμπειρία του Ντενίζ ντε Ρουζμόν, τον οποίο θαύμαζε ο Ιονέσκο. Όπως δηλώνει ο ίδιος ο Ιονέσκο ο Ντενίζ ντε Ρουζμόν υπήρξε μάρτυρας το 1936 μιας ναζιστικής συγκέντρωσης προς τιμή του Χίτλερ στη Νυρεμβέργη. Το πλήθος άρχισε να καταλαμβάνεται από ένα είδος υστερίας που διαδιδόταν και εξαπλωνόταν σαν κύμα και ενώ ο ίδιος ήταν έτοιμος να παραδοθεί σε αυτή τη μανία αισθάνθηκε κάτι να αντιστέκεται στη συλλογική παραφορά. Η εμπειρία του φίλου του συγγραφέα, όπως την άκουσε από το στόμα του, ενδυνάμωσε τη δική του τραυματική εμπειρία που έζησε στη Ρουμανία.

 
"Ο ρινόκερος" είναι έργο αντιναζιστικό, αλλά ταυτόχρονα, όπως και πάλι μας λέει ο ίδιος ο Ιονέσκο, έργο αντίστασης κατά της παραπληροφόρησης, έργο ενάντια στην παράλογη "λογική" και στα ψέματα που μας σερβίρουν οι κυρίαρχοι, που μας καθοδηγούν, εκείνοι που αποκτηνώνουν τους ανθρώπους κι ύστερα τους καταντάνε σκλάβους.
Η επιλογή τους είναι να πιστέψουν και να υποταχθούν τυφλά σε κάτι που τους εξασφαλίζει την επιβίωσή τους έστω και στο ελάχιστο, εξαλείφοντας κάθε κριτική ικανότητα, κάθε ελεύθερη σκέψη.
Βάζει τον ήρωά του να αρνείται να σκύψει το κεφάλι στους κυρίαρχους, αρνείται ότι "δεν υπάρχει εναλλακτική", και σε μια πόλη που ο ένας μετά τον άλλο μεταλλάσσεται σε "ρινόκερο".

Ο Μπερανζέ(ο ήρωας του έργου του) κραυγάζει:

"Θα πολεμήσω ενάντια σ’ όλο τον κόσμο. Η καραμπίνα μου, πού είναι η καραμπίνα μου; (Γυρίζει προς το μέρος του τοίχου, που φαίνονται πάντα τα κεφάλια των ρινόκερων και ουρλιάζει με όλη του τη δύναμη).
Ενάντια σ’ όλον τον κόσμο! Θα υπερασπίσω τον εαυτόν μου ενάντια σ’ όλο τον κόσμο δεν θα καθίσω με σταυρωμένα χέρια, θα πολεμήσω .
Είμαι ο τελευταίος άνθρωπος και μέχρι να ‘ρθεί το τέλος θα παραμείνω άνθρωπος! Οχι δεν θα συνθηκολογήσω! 

ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΩ ΣΑΝ ΚΑΙ ΣΑΣ!".
Βέβαια, παρατηρούμε ότι ο Μπερανζέ καθώς βλέπει όλους γύρω του να χάνουν τη συνείδησή τους, ακολουθεί αντίστροφη πορεία και αποκτώντας κοινωνική συνείδηση βλέπει τα πράγματα πιο καθαρά και θωρακίζεται με δύναμη να παλέψει ενάντια στην αποκτήνωση.
Η διάθεση αντίστασης δεν έχει επιχειρήματα, δεν επιλέγεται κατόπιν λογικής σκέψης, αλλά πηγάζει από μέσα του. Είναι μια εσωτερική, αυθεντική και βαθιά αντίσταση στη μαζική υστερία που επικρατεί.
Ο Μπερανζέ υπερασπίζεται έναν κόσμο που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, υπερασπίζεται τον ανθρωπισμό.
Οι νεκροί είναι περισσότεροι από τους ζωντανούς και ο αριθμός τους συνεχώς αυξάνεται. Οι ζωντανοί σπανίζουν.
Η ζωή είναι ένας διαρκής αγώνας.
Το να μην αγωνίζεσαι είναι κατάντια!
Νιώθω ευθύνη για όλο αυτό που συμβαίνει. Εμπλέκομαι. Δεν μπορώ να μείνω αμέτοχος.
Κατά τη γνώμη μου είναι παντελώς παράλογο να γινόμαστε άνω-κάτω επειδή ορισμένα άτομα αποφάσισαν να αλλάξουν δέρμα επειδή δεν αισθάνονταν καλά στο πετσί τους. Αφορά μόνο τους ίδιους και είναι δικαίωμά τους.
Συνηθίζει ο κόσμος ξέρετε. Πλέον κανείς δεν εκπλήσσεται από τα στρατεύματα των ρινόκερων που διασχίζουν καλπάζοντας τους δρόμους. Οι άνθρωποι παραμερίζουν, τους αφήνουν να περάσουν και μετά συνεχίζουν τον περίπατό τους και συνεχίζουν τις δουλειές τους σα να μην συμβαίνει τίποτε.
Καμιά φορά κάνουμε κακό άθελά μας. Ή το αφήνουμε να εξαπλωθεί χωρίς αντίδραση.
Θα υπερασπιστώ την ύπαρξή μου κόντρα σε ολόκληρο τον κόσμο! Είμαι ο τελευταίος άνθρωπος και θα μείνω έτσι ως το τέλος! Δεν παραδίνομαι! 

Παρακάτω θεατρική παράσταση του Εθνικού Θεάτρου Κεντρική Σκηνή  περίοδος 1996-1997.Σκηνοθεσία: Γιάννης Ιορδανίδης. Παίζουν: Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Πέγκυ Σταθακοπούλου, Γιώργος Μοσχίδης, Μαρία Κωνσταντάρου, Γιάννης Ροζάκης, Νταίζη Σεμπεκοπούλου, Στέλιος Λιονάκης κ.ά.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το δίδαγμα του έργου που βγαίνει κατά την άποψή μου :

Μια μέρα ίσως δούμε  την δικαιοσύνη. Τον ήλιο να  ανατέλλει νικηφόρα με ανθρώπους μόνο και τους ρινόκερους να οδηγούνται ισόβια στις φυλακές. Στο χέρι των πολιτών  ανθρώπων είναι, φτάνει να καταλάβουν την δύναμη που διαθέτουν να ενωθούν και να παλέψουν για καταργήσουν την σκλαβιά της τάξης που τους καταπιέζει.

Να αγωνιστούμε απέναντι στην καταχνιά, στην απογοήτευση, στη διάψευση και την προδοσία των προσδοκιών, να παραμείνουμε όρθιοι απέναντι σε ένα σάπιο σύστημα που μας αποκτηνώνει.
Να απαλλαγούμε απ΄ ότι μας σκοτώνει, απ’ ότι μας αποκτηνώνει, απ’ ότι μας στερεί το χαμόγελο, την ελπίδα, την ομορφιά της ζωής.
Να ξαναδούμε τον ουρανό γαλάζιο και τον ήλιο εκεί ψηλά που θα μας χαμογελάει.
Και ο αγώνας μας θα οδηγήσει όλους και όλες μας σε έναν αταξικό, ιδανικό κόσμο που δεν θα υπάρχουν αφέντες και δούλοι. Δεν θα υπάρχει το βάρβαρο φαινόμενο της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.
Έναν κόσμο όπου όλοι θα δουλεύουμε για όλους σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες και δυνατότητές μας.

loukassagias.blogspot.com