Ο Φίλιππος Β΄ ο Μακεδών (382 π.Χ. - 336 π.Χ.) ήταν Έλληνας βασιλιάς του Βασιλείου της Μακεδονίας από το 359 π.Χ. μέχρι τη δολοφονία του από τον Παυσανία, το 336 π.Χ.
Ήταν ο βασιλιάς που έκανε τη Μακεδονία ισχυρό βασίλειο, ένωσε υπό την ηγεμονία του τα υπόλοιπα ελληνικά βασίλεια και προετοίμασε στην ουσία την κατάκτηση της Περσίας και του μεγαλύτερου μέρους του τότε γνωστού κόσμου από τον γιο του Μέγα Αλέξανδρο.
Ο Φίλιππος Β΄ γεννήθηκε το 382 π.Χ. στην Πέλλα, ήταν τριτότοκος γιος του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Γ΄ και της Ευρυδίκης, κόρης του Σίρρα (γαμπρού του βασιλιά της Λυγκηστίδος Αρραβαίου Α΄) και ο ισχυρότερος και επιφανέστερος Έλληνας της εποχής του.
Με μία σειρά θεμελιωδών μεταρρυθμίσεων στο σύνολο της δομής του βασιλείου του κατάφερε να εισέλθει δυναμικά στο προσκήνιο των ελληνικών υποθέσεων στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. Αφού αναδιοργάνωσε ριζικά το στρατό του, εισάγοντας μεταξύ άλλων τη σάρισα, και επινόησε καινούργιες τακτικές για τη φάλαγγα των οπλιτών. Κατά τον Αρριανό, αντέγραψε από τους Θράκες και υιοθέτησε την τριγωνική παράταξη για τις επιθέσεις του μακεδονικού ιππικού.
Ο αναγεννημένος στρατός πέτυχε τότε τις πρώτες του νίκες, εξουδετερώνοντας οριστικά τις ληστρικές επιδρομές των βαλκανικών λαών που περιέβαλλαν τη Μακεδονία και προχώρησε σε κεραυνοβόλες επιθετικές ενέργειες εναντίον των βόρειων, δυτικών και ανατολικών γειτόνων του. Δημιούργησε έτσι στη χερσόνησο του Αίμου ένα μεγάλο κράτος με σχέσεις συμμαχίας, υποτέλειας ή υποταγής με τους παρακάτω λαούς: Ιλλυριοί, Παίονες, Τριβαλλοί, Θράκες, Γέτες, Σκύθες.
Η πλήρης επικράτηση στη νότιο Ελλάδα
Έχοντας αυξήσει το γόητρο του με το να γίνει ολυμπιονίκης κατά τους 106ους (356 π.Χ.), 107ους (352 π.Χ.) και 108ους (348 π.Χ.) Ολυμπιακούς αγώνες στα ιππικά αγωνίσματα του κέλη, τέθριππου και συνωρίδος αντίστοιχα, από το 346 π.Χ. προσπάθησε να πείσει τις ελληνικές πόλεις-κράτη του νότου με τη δύναμη της διπλωματίας για ένωση και κοινή εκστρατεία κατά των Περσών με κυριότερο σύμμαχο ως το 338 π.Χ. τη Θήβα, αλλά και με υπολογίσιμους αντιπάλους την Αθήνα και τη Σπάρτη.
Κατά τη διάρκεια του Γ΄ Ιερού Πολέμου (355-352 π.Χ.) συγκρούστηκε με την ανερχόμενη δύναμη της Φωκίδας και τον τύραννο των Φερρών, και παρά τις αρχικές του αποτυχίες κατάφερε να τους νικήσει στη μάχη του Κρόκιου Πεδίου το 352 π.Χ., πετυχαίνοντας παράλληλα άλλες δύο νίκες στο στρατιωτικό και το διπλωματικό πεδίο: την υποταγή της Θεσσαλίας στη Μακεδονία (άρα και την ένταξη του περίφημου θεσσαλικού ιππικού στο στρατό του) και την αποδοχή της Μακεδονίας ως μέλους του Αμφικτυονικού Συνεδρίου των Δελφών, προβάλλοντας έτσι τη Μακεδονία ως πρωταγωνιστική δύναμη σταθερότητας στα ελληνικά πράγματα.
Όμως μόλις το 338 π.Χ., μετά την ιδιαίτερης σκληρότητας μάχη της Χαιρώνειας, κατάφερε ο Φίλιππος να ενώσει τους Έλληνες. Στη μάχη αυτή ο Φίλιππος μαζί με τον Αλέξανδρο, που διοικούσε ένα τμήμα του στρατού, αντιμετώπισε το συνασπισμό Αθηναίων, Θηβαίων και όλων σχεδόν των νότιων Ελλήνων και τους νίκησε.
Ύστερα, με το συνέδριο της Κορίνθου, ένωσε τους Έλληνες και πολιτικά, εκτός από τη Σπάρτη, που επέλεξε την απομόνωση και τη συνεχή αντιπαράθεση με τους Μακεδόνες, και την ουδέτερη Κρήτη.
Φίλιππος και Μέγας Αλέξανδρος
Ο Φίλιππος, έχοντας διώξει την πρώτη του σύζυγο και μητέρα του Αλέξανδρου, Ολυμπιάδα, παντρεύτηκε μια Μακεδόνισσα πριγκίπισσα, την Κλεοπάτρα, ανιψιά του Αττάλου. Στο γαμήλιο γλέντι ο Άτταλος εύχεται στο ζευγάρι να αποκτήσει γρήγορα ένα νόμιμο διάδοχο (αποκαλώντας έμμεσα τον Αλέξανδρο νόθο).
Ο Αλέξανδρος αδειάζει το ποτήρι του στο πρόσωπο του Αττάλου και ξεσπά ένας φοβερός καυγάς. Ο Φίλιππος, μεθυσμένος, τραβά το ξίφος του, αλλά σκοντάφτει και πέφτει κάτω. Ο Αλέξανδρος σχολιάζει «δείτε τον άνθρωπο που θέλει να περάσει στην Ασία και δεν μπορεί να περάσει πάνω από ένα τραπέζι».
Η Ολυμπιάδα με τον Αλέξανδρο καταφεύγουν στο σπίτι του πατέρα της στην Ήπειρο. Η φυγή του Αλέξανδρου χαλάει τα σχέδια του Φιλίππου, που δεν μπορεί να εκστρατεύσει χωρίς αντιβασιλέα. Ο Αλέξανδρος αργότερα γύρισε και ο Φίλιππος ξανάρχισε τα σχέδιά του, στέλνοντας τον Ιούνιο του 336 π.Χ. στον Ελλήσποντο τον Άτταλο και τον Παρμενίωνα με 10.000 στρατό, για να προετοιμάσουν την εκστρατεία.
Δολοφονία και διαδοχή
Ακολούθως οργάνωσε τον εορτασμό για τους γάμους της κόρης του Κλεοπάτρας με το βασιλιά των Μολοσσών, Αλέξανδρο Α΄, στο θέατρο των Αιγών. Σύμφωνα με τον Διόδωρο, σε μια επίδειξη δύναμης, ο Φίλιππος έκανε την είσοδό του στο θέατρο χωρίς τη φρουρά του. Τότε όμως δολοφονήθηκε από έναν από τους πιο έμπιστους σωματοφύλακές του, τον Παυσανία. Ο Παυσανίας σκοτώθηκε λίγα λεπτά αργότερα από τους διώκτες του - Λεοννάτο μαζί με τον Περδίκκα.
Ο Αλέξανδρος και με την υποστήριξη του Αντίπατρου, που εκτελούσε χρέη αντιβασιλέα, ανακηρύχθηκε από τον στρατό νέος βασιλιάς. Οι λόγοι και οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας δεν έγιναν γνωστοί. Φαίνεται όμως ότι είχε συνεργούς, πράγμα που στρέφει τις υποψίες είτε στους Πέρσες, που ήθελαν να αποτρέψουν την εισβολή στο κράτος τους, είτε στην Ολυμπιάδα, που αισθανόταν ταπεινωμένη, επειδή ο Φίλιππος την είχε χωρίσει για μία νεότερη και ανιψιά του στρατηγού Αττάλου. Θα μπορούσαν όμως να είναι κάποιοι εσωτερικοί αντίπαλοι του Φιλίππου στη Μακεδονία και την υπόλοιπη Ελλάδα.
Ο τάφος του Φιλίππου
Στις 8 Νοεμβρίου 1977, ο αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος ανακοίνωσε την ανακάλυψη του ασύλητου τάφου (Τάφος ΙΙ, όπως έχει ονομαστεί από τους αρχαιολόγους) του Φιλίππου Β΄ στη Βεργίνα της Ημαθίας, γεγονός που υπήρξε μείζων αρχαιολογική ανακάλυψη παγκοσμίως. Τα ευρήματα του τάφου αργότερα συμπεριλήφθηκαν στην έκθεση «Αναζητώντας τον Αλέξανδρο» που έγινε σε τέσσερις πόλεις των Η.Π.Α. από το 1980 ως το 1982.
Η ταυτοποίηση του τάφου αμφισβητήθηκε, συχνά στην Αμερική και την Ιταλία, από το 1978 και από Έλληνες αρχαιολόγους και συνεχίζει να αμφισβητείται ακόμη και σήμερα. Από ορισμένους αρχαιολόγους και ιστορικούς, όπως η καθηγήτρια Όλγα Παλαγγιά, οι P. Lehmann, Α.Μ. Prestianni Giallobardo, Β. Tripodi, Ε.Ν. Borza, υποστηρίχθηκε ότι ο νεκρός του Τάφου ΙΙ είναι ο Φίλιππος Γ΄ ο Αρριδαίος ο οποίος δολοφονήθηκε το 317 π.Χ. Ο αναπληρωτής καθηγητής αρχαιολογίας Παναγιώτης Φάκλαρης υποστήριξε, από το 1994, ότι οι τάφοι στη Βεργίνα δεν είναι βασιλικοί, και απέκλεισε την ταύτιση της Βεργίνας με τις Αιγές.
Ο Μιλτιάδης Χατζόπουλος, συνόψισε όλον τον σχετικό επιστημονικό διάλογο έως το 2008, κλίνοντας υπέρ της εκδοχής του Φιλίππου Β΄, σημειώνοντας ότι η συζήτηση για τη χρονολόγηση του τάφου συσκοτίστηκε από την επιδίωξη δημοσιότητας, πολιτικές ατζέντες, προσωπικές διαφορές και έλλειψη κοινής λογικής, τα οποία οδήγησαν κάποιους σε «σειρά από αμφίβολες υπο-χρονολογήσεις».
Μετά από τις αμφισβητήσεις έγινε επανεξέταση των οστών που βρέθηκαν στον Τάφο ΙΙ, από Βρετανούς ειδικούς, η οποία απορρίπτει την εκδοχή του Φιλίππου Γ΄ Αρριδαίου. Μεταγενέστερη κριτική εξέταση των επιχειρημάτων έως το 2011 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι σίγουρα ο τάφος δεν ανήκει στον Φίλιππο Γ' Αρριδαίο και ότι αυτή η άποψη μπορεί να απορριφθεί από τη σύγχρονη επιστήμη.
Τον Μάρτιο του 2015, πιστοποιήθηκε από ομάδα ερευνητών ότι η σορός του Τάφου Ι εμφανίζει οπή στο οστό του γονάτου. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, το 339 π.Χ., τρία χρόνια δηλαδή πριν από τη δολοφονία του Φιλίππου, κατά τη διάρκεια μάχης, είχε τραυματιστεί από δόρυ που διαπέρασε το πόδι του.
Το οστούν έχει επίσης υποστεί αγκύλωση μεταξύ της κνήμης και του μηρού, που δείχνει ότι το άτομο κούτσαινε, όπως και ο Φίλιππος μετά τον τραυματισμό του. Όλα αυτά δείχνουν, κατά την ερευνητική ομάδα, πως ο Τάφος Ι ανήκει στον Φίλιππο Β΄ και ο ασύλητος Τάφος ΙΙ (τον οποίο ο Ανδρόνικος είχε συνδέσει με τον Φίλιππο Β΄) στον Φίλιππο Γ΄ Αρριδαίο.
Βιβλιογραφία:
Συλλογικό, Φίλιππος βασιλεύς Μακεδόνων, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1980
Χρυσούλα Σαατσόγλου-Παλιαδέλη, Βεργίνα. Ο τάφος του Φιλίππου. Η τοιχογραφία με το κυνήγι, Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ. 231 (Αθήνα 2004).
N. G. L. Hammond, Φίλιππος ο Μακεδών, Α. ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ - ΠΑΙΔΕΙΑ Α.Ε., Θεσσαλονίκη, 1997
Πηγή εικόνας : Από Άγνωστος - Jastrow (2006), Κοινό Κτήμα
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου