Μια γυναίκα από την Ινδία με παραδοσιακή ενδυμασία. Η αρχαία Ελλάδα και η Ινδία αλληλεπιδρούσαν στην αρχαιότητα. Φωτογραφία: Amitsah8888 /Wikimedia Commons
Η αλληλεπίδραση των δύο μεγάλων αρχαίων πολιτισμών της Ελλάδας και της Ινδίας, που ξεκίνησε με την εισβολή του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 326 π.Χ. και διήρκεσε για περισσότερους από δύο αιώνες, έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών βιβλίων Ινδών και δυτικών μελετητών όλα αυτά τα χρόνια.
Κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα το 2018, ο Ram Nath Kovind, ο Πρόεδρος της Ινδίας, εξήρε τις συνεισφορές του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην ιστορία του έθνους του.
«Ο πιο διάσημος Έλληνας που ήρθε στην Ινδία ήταν φυσικά ο Μέγας Αλέξανδρος. Έφτασε επικεφαλής ενός στρατού εισβολής το 326 π.Χ. – αλλά έφυγε ως φίλος», έγραψε ο Kovind στο Twitter.
Μωσαϊκό του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Πομπηία, περ. 100 π.Χ. Πίστωση: Δημόσιος τομέας
Η ιστορική παρουσία των Ελλήνων στην Ινδία και η αλληλεπίδραση των δύο πολιτισμών ήταν πάντα αμφιλεγόμενη, λέει ο Δρ Ρίτσαρντ Στόουνμαν, μελετητής και συγγραφέας ενός βιβλίου που κυκλοφόρησε πρόσφατα για το θέμα σε συνέντευξή του στο Greek Reporter.
«Οι Βρετανοί μελετητές που ήταν οι πρώτοι που εξέτασαν πραγματικά την τέχνη της αρχαίας Ινδίας στα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα υπέθεσαν ότι υπήρχε μεγάλη επιρροή από τους Έλληνες στην Ινδία. Τότε υπήρξε μια μεγάλη αντίδραση μεταξύ Ινδών μελετητών, οι οποίοι είπαν ότι στην πραγματικότητα η Ινδία εφηύρε τα πάντα χωρίς καμία εξωτερική επιρροή», εξηγεί.
Ένα βιβλίο με επιρροή, «Ήρθαν, είδαν, αλλά η Ινδία κατακτήθηκε», που γράφτηκε από τον ιστορικό AK Narain το 1957, είναι χαρακτηριστικό αυτής της μεταγενέστερης γραμμής επιστημονικής σκέψης.
Αλλά ο Στόουνμαν υποστηρίζει ότι πρέπει να βρει κανείς ένα χαρούμενο μέσο ανάμεσα σε αυτές τις δύο ακραίες θεωρητικές θέσεις.
Το νέο του βιβλίο, με τίτλο «The Greek Experience of India – Two Centuries of Greek Presence», επιχειρεί να κάνει ακριβώς αυτό. «Ελπίζω ότι το βιβλίο μου παρέχει μια μέση θέση που θα βοηθούσε κάποιον να κατανοήσει την αμφίδρομη αλληλεπίδραση μεταξύ των Ελλήνων και των Ινδών, τους τελευταίους αιώνες π.Χ.».
Ο Στόουνμαν, επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ στο Ηνωμένο Βασίλειο, λέει ότι το νέο του βιβλίο «εστιάζει στο πώς οι αρχαίοι Έλληνες, με επικεφαλής τον Μέγα Αλέξανδρο, ξεκίνησαν να κατανοήσουν την Ινδία».
Το νέο του έργο εμβαθύνει όχι μόνο στην εισβολή του Αλεξάνδρου στην κοιλάδα του Ινδού το 327 π.Χ. — την πρώτη μεγάλης κλίμακας συνάντηση μεταξύ Ελληνικών και ινδικών πολιτισμών — αλλά και στην εποχή που ακολούθησε, όταν τα Ελληνικού τύπου βασιλεία που διοικούνταν από ισχυρούς άνδρες ανέβηκαν και έπεσαν στην βορειοδυτική Ινδία και Βακτριανή, γειτονική της στα δυτικά.
Η παρουσία αυτών των Ελληνικών κρατών σε εκείνη την περιοχή του κόσμου και οι περιστασιακές επιδρομές τους ακόμη πιο ανατολικά, δημιούργησαν μια ζώνη Ελληνο-ινδικής επαφής, επιρροής και ανταλλαγής, καθώς και περιστασιακές συγκρούσεις, που εκτείνεται από την Κεντρική Ασία έως τον Γάγγη.
Ο Στόουνμαν υποστηρίζει ότι οι δύο πολιτισμοί επηρέασαν ο ένας τον άλλον στις τέχνες και τη φιλοσοφία, αλλά όπως επισημαίνει «με πολλούς τρόπους η επιρροή πήγε κυρίως αντίθετα, από την Ινδία στους Έλληνες, αν και φυσικά υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου οι Ελληνικές επιρροές είναι πολύ αντιληπτές."
«Οι κύριοι τρόποι είναι η ζωγραφική και η γλυπτική», λέει ο ερευνητής. Αναφέρει ότι μεγάλης κλίμακας γλυπτική άρχισε να δημιουργείται στην πόλη Ματούρα τον τρίτο αιώνα π.Χ., και περίπου δύο αιώνες αργότερα μια άλλη σχολή γλυπτικής τέχνης, επηρεασμένη έντονα από τα Ελληνιστικά μοντέλα, αναπτύχθηκε στην Γκαντάρα, στο σημερινό βόρειο Πακιστάν.
Ένα ινδοκορινθιακό κιονόκρανο με παλμέτα και τον Βούδα στο κέντρο του. Πηγή: Wikimedia Commons
Η τέχνη είναι η «πιο σημαντική, εμφανής» αρχαία Ελληνική επιρροή στην Ινδία
Ο Στόουνμαν δηλώνει ότι «η τέχνη είναι το πιο σημαντικό, και πιο εμφανές και το πιο διαρκές χαρακτηριστικό της Ελληνικής επιρροής στην Ινδία».
«Από την πρώτη στιγμή που οι δυτικοί μελετητές και επισκέπτες κοίταξαν την τέχνη Gandharan, εντυπωσιάστηκαν αμέσως από τις στυλιστικές ομοιότητες με την Ελληνιστική τέχνη, το είδος του σχετικού ρεαλισμού των απεικονίσεων και το ύφος με το οποίο απεικονίζονται οι μορφές».
«Νομίζω ότι μπορείτε να δείτε το ίδιο στην προηγούμενη τέχνη του Ματούρα, η οποία είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα γιατί μέχρι τον τρίτο αιώνα π.Χ. δεν υπήρχε γλυπτική μεγάλης κλίμακας στην Ινδία. Το μόνο που υπήρχε ήταν μικρής κλίμακας, κυρίως πηλός, ειδώλια και μπρούτζινες εργασίες στο μέγεθος ενός χεριού.
«Όμως όταν οι Έλληνες έφτασαν στη βορειοδυτική Ινδία ξαφνικά άρχισαν να φτιάχνουν αγάλματα σε φυσικό μέγεθος ή ακόμα και μεγαλύτερα από πέτρα», εξηγεί ο Στόουνμαν.
Η ιστορία του Δούρειου Ίππου απεικονίστηκε στην τέχνη του Γκαντάρα. Αυτό δείχνει την αλληλεπίδραση μεταξύ Ελλάδας και Ινδίας. Βρετανικό Μουσείο. Πηγή φωτογραφίας: Wikimedia commons
«Υπάρχουν πολλές ομοιότητες με τα Ελληνικά αγάλματα. Η Γκαντάρα αναγνωρίζεται ευρέως ως επηρεασμένη από την Ελληνική αλλά και τη ρωμαϊκή τέχνη. Το στυλ του Mathuran είναι πιο άκαμπτο, όχι τόσο ευέλικτο ή ρευστό όσο η Ελληνική γλυπτική, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν ομοιότητες γιατί είναι μεγάλου μεγέθους και είναι από σημαντικές απόψεις ρεαλιστικές», αναφέρει.
Ο Βρετανός μελετητής σημειώνει ότι υπάρχουν και μικρές λεπτομέρειες, όπως το πώς απεικονίζεται η κουρτίνα των θεμάτων με τις νατουραλιστικές πτυχές, καθώς και οι κόμποι στα δεμένα φύλλα τους, γεγονός που αποδεικνύει επίσης πόσο η Ελληνιστική τέχνη επηρέασε την Ινδία.
Ο Στόουνμαν επισημαίνει επίσης έναν δεύτερο τομέα που αναλύεται στο βιβλίο του, ο οποίος είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο πολιτισμών στη σφαίρα της φιλοσοφίας και των επιστημών, λέγοντας «Ινδοί μελετητές είναι έτοιμοι να παραδεχτούν ότι οι επιστήμες στους πρώτους αιώνες της εποχής μ.Χ. επηρεάστηκαν πολύ, από Έλληνες μαθηματικούς και αστρονόμους».
Αλλά αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον είναι ο τρόπος που αλληλεπιδρούν αυτές οι φιλοσοφικές ιδέες, σημειώνει. Ο Έλληνας φιλόσοφος Πύρρων ο Ήλειος, που ταξίδεψε με τον Αλέξανδρο, επηρεάστηκε ο ίδιος από την ινδική φιλοσοφία. Αμέσως μετά, βρίσκουμε μεγάλη αλληλεπίδραση ιδεών και θεωριών μεταξύ των δύο πολιτισμών.
«Οι φιλοσοφικές ιδέες του Δημόκριτου και του Επίκουρου παρέμειναν ζωντανή παράδοση στη σανσκριτική φιλοσοφική σκέψη για χίλια χρόνια», υποστηρίζει ο Στόουνμαν, αναφερόμενος στην κύρια ιερή γλώσσα του Ινδουισμού που έχει χρησιμοποιηθεί ως φιλοσοφική γλώσσα στις θρησκείες του Ινδουισμού, του Βουδισμού. και στον Τζαϊνισμό.
Κατά τους δύο αιώνες της ινδοελληνικής εποχής η φιλοσοφική αλληλεπίδραση Ελλάδας και Ινδίας ήταν πολύ παραγωγική για τους μεταγενέστερους πολιτισμούς, αναφέρει ο συγγραφέας, ο οποίος επισημαίνει την επιρροή της στην ανάπτυξη της φιλοσοφίας του σκεπτικισμού.
Ο συγγραφέας δίνει ως παράδειγμα αυτού «Ο τρόπος που αυτός ο σκεπτικισμός φαίνεται να έχει τις ρίζες του σε μια βουδιστική αντίληψη, η οποία αρνείται τη μονιμότητα σε οτιδήποτε. Βλέπουμε πολύ ενδιαφέρουσες απηχήσεις αυτού στη φιλοσοφία του Επίκουρου. Γνωρίζουμε επίσης ότι οι μεταγενέστεροι Έλληνες φιλόσοφοι ενδιαφέρθηκαν για την ινδική σκέψη. Αυτό το είδος μυστικιστικής προοπτικής για το σύμπαν είναι πολύ κοινό μεταξύ τους».
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου