Ο πρωτοχορευτής ΠΥΡFΙΑΣ στην Κόρινθο, χορεύει κάνοντας πήδο, όπως και σήμερα!…

  Του Γιώργου Λεκάκη

Σε έναν αρύβαλλο με παράσταση χορού (του 580 - 570 π.Χ.) που ευρέθη στην αρχαία Κόρινθο μαθαίνουμε για έναν αμαρτύρητο αρχαίο πρωτοχορευτή…

Ο συγκεκριμένος αρύβαλλος βρέθηκε κοντά στον περίφημο ναό του Απόλλωνος Κορίνθου, και φέρει μια μοναδική παράσταση χορού:

Εικονίζεται ένας αυλητής, ο οποίος παίζει με τον δίαυλό του έναν χορευτικό σκοπό. Έξι χορευτές στέκονται κατά ζεύγη, αντικριστά προς αυτόν, με τα χέρια να κρέμονται ίσα κάτω και τα γόνατα να ταλαντεύονται ελαφρά με τον ρυθμό. Σαν να τρέμουν τα πόδια τους (θυμίζει ποντιακούς και κρητικούς χορούς) 

Μπροστά από τον αυλητή, ο πρώτος χορευτής εκτελεί ένα άλμα στον αέρα, όπως συνηθίζεται ακόμη και σήμερα στους ελληνικούς δημοτικούς χορούς!!! Σαν να χαίρεται, να χαιρετά, να εκστασιάζεται και να παραδίδεται ταυτοχρόνως! (Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, ο χορός κι ο χορευτής χρειάζονται χώρο)…

Αυτός ο πρωτοχορευτής είναι και το πρωταγωνιστικό πρόσωπο της σκηνής του αγγείου, γιατί από μπροστά του ξετυλίγεται η ακόλουθη επιγραφή (σε κορινθιακό αλφάβητο):

«ΠΥΡFΣΑΜ ΠΡΟΧΟΡΒΥΟΜΒΝΟΜ ΑΥΤΟ ΔΒ FΟΣ ΟΛΠΑ» (*)

Σε μεταγραφή:

«ΠΥΡFΙΑΣ[1] ΠΡΟΧΟΡΕΥΟΜΕΝΟΣ ΑΥΤΩ ΔΕ FΟΙ ΟΛΠΑ»,

Δηλαδή

«Πυρβίας, ο πρώτος χορευτής. Σε αυτόν ανήκει η όλπη»

(είδος αγγείου).

Η επιγραφή  γράφτηκε πριν από το ψήσιμο του αγγείου, κάτι που φανερώνει ότι το αγγείο αποτέλεσε ειδική παραγγελία για τον Πυρβία / Πυρφία / Πυργία, είτε ως δώρο ή ως αθλητικό / καλλιτεχνικό έπαθλο.

Ο όρος προχορευόμενος είναι επίσης αμαρτύρητος στην ελληνική γραμματεία. Υπάρχει όμως το ρήμα προχορεύω[2], που σημαίνει πηγαίνω να χορέψω, χορεύω από πριν, χορεύω εμπρός τινός, χορεύω πριν από κάποιον, οδηγώ έναν χορό, είμαι επί κεφαλής / μπροστάρης σε έναν χορό, χορεύω πρώτος - και γενικώς αυτό που λέμε σήμερα «σύρω τον χορό»! Αφορούσε κυρίως τον χορό κῶμον («προχορεύω κώμον = προεξάρχω κώμου, ηγούμαι ομίλου κωμαστών), αλλά και μια εορτή, μια πανήγυρι...

Σε ένα αγγείο, δυο μοναδικές λέξεις! Φοβερό!!!

Η ελληνική γλώσσα, όλο και μας εκπλήσσει, όλο και μεγαλώνει!!!

ΠΗΓΗ: Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Κορίνθου, αρ. ευρετηρίου: C 1954 – 1. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.9.2021.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Όνομα που ίσως και να σημαίνει χορευτή-φωτιά, φλογερό χορευτή. Σχετικό το πυρφόρος, πυροφόρος, κλπ. Έχει σχέση ο πυρρίχιος;

[2] Βλ. E. Ph.791 (lyr.), Greg. Naz. PG 35,1117A. id. Gab. Hym. 11 ε´ 7. id. MR II 532, VI 424.— LS, LSSup, TLG.

(*) Στο κορινθιακό αλφάβητο: Β = Ε, Σ = Ι, Μ = Σ, κλπ.

arxeion-politismou.gr