Η Κωνσταντινούπολις είχε το μεγαλύτερο υδραγωγείο του κόσμου: Ήταν 250 χλμ., 2,5 φορές μεγαλύτερο των «ρωμαϊκών»! Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της υδραυλικής μηχανικής διαχρονικά!

 

Του Γιώργου Λεκάκη

Η «μεγαλύτερη γραμμή ύδρευσης στον αρχαίο κόσμο» ήταν αυτή που φτιάχτηκε για την Κωνσταντινούπολη - «είχε τουλάχιστον 2,5 φορές το μήκος των μακρύτερων καταγεγραμμένων υδραγωγείων των ρωμαϊκών χρόνων»!

Η Κωνσταντινούπολις βρισκόταν σε στρατηγική τοποθεσία, αλλά το νερό της έλειπε και αυτό απαιτούσε μηχανικές λύσεις…

Περνάει σχεδόν απαρατήρητο αυτό το επίτευγμα: «Με περισσότερα από 250 χλμ. είναι η μεγαλύτερη γραμμή ύδρευσης, από αυτές που είναι γνωστές στον αρχαίο κόσμο, και παραμένει, ακόμη και σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της υδραυλικής μηχανικής! Ωστόσο, έχει… αγνοηθεί, σε μεγάλο βαθμό, σε όλες τις τυπικές αναφορές της αρχαίας υδραυλικής μηχανικής. Ο κύριος λόγος γι’ αυτό είναι ότι, σε μεγάλο μέρος του μήκους του, τα κανάλια του νερού διατρέχουν ένα πυκνό και αφιλόξενο δάσος, αποτρέποντας έτσι αποτελεσματικά τις αρχαιολογικές έρευνες μέχρι προσφάτως».

 Για να λειτουργήσει, απαιτήθηκαν «περισσότερες από 30 πέτρινες γέφυρες, πολλά χιλιόμετρα υπόγειων σηράγγων, μετέφεραν το νερό πάνω από βουνά και πεδιάδες, από τις άφθονες πηγές της οροσειράς Στράντζας (*) κοντά στην Βιζύη (νυν παραφρασμένα... Vize) κατ’ ευθείαν στην καρδιά της πόλεως της Κωνσταντινουπολης. Ήταν τέτοια η μεγαλοπρέπεια του εγχειρήματος, που φαίνεται ότι έλαβε τον δικό του λαϊκό θρύλο, ώστε οι μεσαιωνικοί συγγραφείς ισχυρίσθηκαν ότι η πηγή του ήταν ο μεγάλος ποταμός… Ίστρος / Δούναβης»!

«Το γνωστό σύστημα είναι τουλάχιστον 2,5 φορές το μήκος των μεγαλύτερων καταγεγραμμένων υδραγωγείων ρωμαϊκών χρόνων, στην Καρχηδόνα και την Κολωνία. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι αντιπροσωπεύει ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα μηχανικής οποιασδήποτε προβιομηχανικής κοινωνίας».

Αναμφισβήτητα αυτό το σύστημα ύδρευσης «εγκαινίασε και επιβεβαίωσε την πόλη ως την νέα πρωτεύουσα του ρωμαϊκού κόσμου, την Νέα Ρώμη. Όχι μόνο εκτίσθη για να καλύψει τις καθημερινές ανάγκες του αυξανόμενου πληθυσμού, αλλά προμήθευε επίσης τα μεγάλα λουτρά και τις μνημειακές κρήνες, που υπήρχαν, όπως σε κάθε κλασσική μητρόπολη. Για τους αυτοκράτορες, η παροχή νερού δεν ήταν απλώς μια λειτουργική απαίτηση για συντήρηση, ήταν σύμβολο πλούτου, δύναμης και συνέχειας». Τροφοδοτούσε επίσης αγροτικά έργα σε ορισμένες από τις πιο απομακρυσμένες συνοικίες της Πόλης.

Στον μεσαιωνικό κόσμο, αν και για σχεδόν 1,5 αιώνα δεν λειτουργούσε, ήταν απίστευτα μοναδικό! Ήταν ξεχωριστό στον αρχαίο κόσμο, αλλά στον μεσαιωνικό κόσμο λογιζόταν ένα θαύμα μηχανικής.

Ένας ακόμη, από τους πολλούς λόγους, που η Κωνσταντινούπολις θρυλήθηκε ως μαγευτικό μέρος…

ΠΗΓΗ: P. Bono, J. Crow και R. Bayliss «The Water Supply of Constantinople: Archaeology and Hydrogeology of an Early Medieval City». Γ. Λεκάκης "Η άγνωστη Μικρά Ασία". Shadows Of Constantinople. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 29.11.2023.

(*) Στράντζα / Strandzha, Strandja, Istranca Dağları, Istranja, Istrandzha ή Yıldız: Ορεινός όγκος της Ανατολικής Θράκης, στον 42ο παράλληλο [42°0′45″N 27°36′31″E] στην έκταση που κατέχει νυν η νοτιοανατολική Βουλγαρία. Υψηλότερη κορυφή στην Τουρκία είναι η Μαχιάς > Μαχιάδα / Mahya (1.031 μ.), και στην Βουλγαρία το Γκολιάμο Γκράντιστε (710 μ.).
Τα βουνά αυτά είναι μια από τις αρχαιότερες κατοικημένες περιοχές της Ευρώπης. Ήταν γνωστά για τα ορυχεία χαλκού και χρυσού από την προϊστορία, την αρχαιότητα και τον Μεσαίωνα. Χιλιάδες αρχαιολογικά ευρήματα σε αυτά (συμπεριλαμβανομένων μεγάλων πελασγικών πέτρινων τάφων και ντολμέν,τεχνουργήματα, μεγαλίθων, θρακικά ιερά από το βασίλειο των Οδρυσών), μαρτυρούν έναν αρχαίο μεγαλιθικό πολιτισμό και μια ποικίλη ιστορία. Τα βουνά είναι διάσπαρτα με ερείπια αρχαίας θρακικής ελληνικής προέλευσης και αργότερα και άλλων. Οι Ρωμαίοι έκτισαν την Via Pontica ("παραλιακός δρόμος του Θρακικού Πόντου", η κύρια στα ρωμαϊκά χρόνια χερσαία σύνδεση, μεταξύ της Κωνσταντινούπολης και Μικράς Σκυθίας) μέσα από αυτά τα βουνά, και κατά μήκος της ακτής - πιθανώς σε μια υπάρχουσα διαδρομή από την οποία είχε ήδη περάσει ο Πέρσης βασιλιάς Δαρείος Α'. Μετά την απόκρουση της περσικής εισβολής, τα βουνά έγιναν το κέντρο της Θρακικής Αυτοκρατορίας των Οδρυσών Θρακών Ελλήνων.

Η πόλις Στράντζα (σήμερα Binkilis - στην έκταση που κατέχει η Τουρκία) ήταν ακμαιότατη και έως το 1914 κέντρο άνθησης του ελληνισμού. Αλλά στις 6.4.1914, περίπου 200 ελληνικές οικογένειες απελάθηκαν από την πόλη Στράντζα. Ξυλοκοπήθηκαν και τους αφαιρέθηκαν τιμαλφή τα είδη αξίας, τους υπεξαιρέθηκαν εκβιαστικά τεράστια ποσά, και Τούρκοι στρατιωτικοί και χωροφύλακες, με ξίφη, τους εξανάγκασαν να φύγουν. - ΠΗΓΗ: "6 Απριλίου 1914: Το Μαύρο Πάσχα της Ανατολικής Θράκης προθάλαμος της Γενοκτονίας των Ελλήνων", εφημ. ¨'Εθνος", 6.4.2021. Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις". P. Soustal "Thrakien (Thrake, Rhodope und Haimimontos)", στο Tabula Imperii Byzantini, τ. 6, εκδ. Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Βιέννη, 1991.

arxeion-politismou.gr