Του Γιώργου Λεκάκη
Το απολίθωμα ψαριού, που βρέθηκε στο χωριό Oluklu στην περιοχή της Βέσνης[2] του Χολμοδάρας[1], είναι 15.000.000 χρόνων (χρονολογείται μεταξύ 16.000.000 και 11.600.000 χρόνων πριν).
Το απολίθωμα ψαριού του Μέσου Μειόκαινου έχει μήκος περίπου 8 εκατ., με ευδιάκριτα τριχοειδή αγγεία και πτερύγια!
ΠΗΓΗ: IHA, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 21.2.2024.
Στην αρχαιότητα και τον Μεσαίωνα η πόλη βρισκόταν στα νότια της Μικρής Αρμενίας(*). Κατά τον Μεσαίωνα, ο οικισμός κατοικήθηκε εξ ολοκλήρου από Αρμένιους(*). Φρουρούσε τις επάνω κοιλάδες των παραποτάμων του ποταμού Ευφράτη και τις λεκάνες βόρεια του Aintab (σημερινό Gaziantep).
Πιο νότια, κοντά στην πόλη Üçgöz (τ. Sofraz), βρέθηκαν δύο αρχαίοι τύμβοι, οι οποίοι περιέχουν θαλαμωτούς τάφους, ρωμαϊκών χρόνων.
Οι παλαιότερες πληροφορίες για την Βέσνη, παρέχονται από τα ασσυριακά χρονικά. Ήταν υπό την κυριαρχία των Χετταίων, και μετά των Ασσυρίων (9ος αιώνας). Ήταν ένα από τα κράτη που πλήρωναν φόρους στους Ασσυρίους.
Ο Μέγας Αλέξανδρος επήρε υπό τον έλεγχό του την περιοχή (334 π.Χ.). Μετά τον θάνατό του παρέμεινε υπό την κυριαρχία των Σελευκιδών Μακεδόνων, και είτα στο Βασίλειο της Κομμαγηνής (1ος αιώνα).
Από εκεί και πέρα αρχίζει μια ενδιαφέρουσα ιστορία κατακτήσεων:
- Η πόλις ελεγχόταν από τους Βυζαντινούς
- έως ότου καταλήφθηκε από τον στρατό των Ομαγιαδών, το 670 μ.Χ.
- Ανακαταλήφθηκε από τους Βυζαντινούς, υπό τον Νικηφόρο Β' Φωκά, μέχρι τον 11ο αιώνα (1084 – 1085).
- Επέρασε στους Σελτζούκους και είτα στους Σταυροφόρους, κατά την Α' Σταυροφορία (1097).
- Κυβερνήθηκε αργότερα από τον Αρμένιο(*) ηγεμόνα, Βασίλειο Κογκ.
- Αργότερα, έγινε τμήμα της Κομητείας της Έδεσσας (1116).
- Πέρασε στους Φράγκους,
- έως ότου καταλήφθηκε από τον Μεσούντ Α'. τον Σουλτάνο του Ρουμ (1150).
- Το 1156, κατελήφθη από τον ηγεμόνα των Ζενγκιδών, Nur ad- Din Zengi,
- εν συνεχεια επέρασε υπό τον έλεγχο του Σελτζούκου ηγεμόνα Kilij Arslan II, μέχρι το 1173, μέχρι την εμφάνιση των Ayyubids,
- όταν κατελήφθη από τον Saladin…
- Η περιοχή ελεγχόταν από τον Αγιουβίδη εμίρη της Συρίας, Αν-Νασίρ Γιουσούφ.
- Κατακτήθηκε από τον Χουλαγκού Χαν,
- ο οποίος στην συνέχεια την παραχώρησε στον Αρμένιο(*)βασιλιά Hethum / Χετούμ Α' μέχρι το 1261. Το 1268, αυτός έπρεπε να παραδώσει πολλά φρούρια, συμπεριλαμβανομένου του Bahasna, στον Baybars, που είχε φυλακίσει τον γιο του Hethum, Λέοντα, μετά την μάχη του Μαρί / Mari. Ωστόσο, ο Baybars ανακάλεσε τους ισχυρισμούς του για να εξασφαλίσει την απελευθέρωση του Sunqur al-Ashqar.
- Το 1293, ο στρατηγός των Μαμελούκων Al-Ashraf Khalil ανακατέλαβε την πόλη, μετά από καταστροφικές επιδρομές στο Αρμενικό(*)Βασίλειο της Κιλικίας, και διόρισε τον Sayf al-Dīn Tughan al-Manṣūri ως na'ib.
- Το 1400, η περιοχή καταλήφθηκε από τις δυνάμεις του Τιμούρ..
- Ενώ το Besni ήταν το κέντρο των σανδζακίων στην απογραφή του 1519, το 1530 αναφέρθηκε ως περιοχή της επαρχίας Zülkadriye, πρωτεύουσα του οποίου ήταν το Μαράς. Τα ονόματα της Βέσνης και οι τοποθεσίες γύρω από αυτήν αναφέρονται στην γενική απογραφή της Ελληνικής Επαρχίας, που έγινε μεταξύ 1524 και 1527. Οι περιοχές αυτές θεωρούνταν εντός της Ελληνικής Επαρχίας μέχρι το 1530. Η Βέσνη παρέμεινε υπό την Ελληνική Επαρχία μέχρι το 1559…
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Η άγνωστη Μικρά Ασία». Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 21.2.2024.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Ματθαίος της Έδεσσας (1070 - 1137)[3].
- Kate R. «Muslim Fortresses in the Levant: Between Crusaders and Mongols», εκδ. Routledge, 2010.
- Toprak S. Vakkas «Besni. Adıyaman», έκδ. Adıyaman Üniversitesi Yayınları, 2015.
[1] Η πόλις ελέγετο Χολμοδάρα / Cholmodara (θρακικό τοπωνύμιο), από τους ανατολικούς γεωγράφους και Κάρβανο / Carbanum από τους Ρωμαίους. Κατά την διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ονομαζόταν Πορδόνιον / Pordoniom. Νυν Adıyaman (κουρδικά: Semsûr) επαρχία που βρίσκεται του Μέσου Ευφράτη.
Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή έδειξαν ότι υπήρχαν ανθρώπινοι οικισμοί από τους προϊστορικούς χρόνους. Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στην Πέρρη / Perre (Pirin), το Palanlı, το Haydaran και το Turuş έχουν αποκαλύψει σπηλαιώδεις οικισμούς, που χρονολογούνται από την Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο. Υπολογίζεται ότι το σπήλαιο στο Palanlı κατοικήθηκε πριν από 40.000 χρόνια – βλ. Ainsworth, κ.ά.
Το όνομα Adıyaman προέρχεται από τις λέξεις Adaumana / Ada-uma-wana, που σημαίνει «Γη της Μητέρας Θεάς Άδας» / Άδα Μάνα - ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙ ΑΔΑΣ, ΕΔΩ - στην ελληνική διάλεκτο των Λυδίων (τα λουβιανά). – βλ. Um. Bilge «Ιστορικά ονόματα στην Τουρκία», εκδ. Inkılap, Κωνσταντινούπολη, 1993.
Υπάρχει και ένας τοπικός θρύλος ότι το όνομα Adıyaman σχηματίστηκε από την παραφθορά του όρου Yedi Yaman, όταν 7 αδέλφια επαναστάτησαν εναντίον των «ειδωλολατρών» πατέρων τους, κατά την διάρκεια του Βασιλείου της Κομμαγηνής / Commagene και σκοτώθηκαν...
[2] αρμενικά Besne / Behesni / Μπεχεσνί / Behesdin / Behisni / Behesne, αραβικά Bahasna, συριακά Bet Hesna και Behesna, οθωμανικά Besni, περσικά Bihişti.
[3] Ο Edessalı Mateos ή Urfalı Mateos ήταν Αρμένιος(*) ιστορικός και μοναχός, που έζησε στην Έδεσσα. Έγραψε σημαντικό χρονικό / ημερολόγιο (αρμενικά Zhamanakagrut'iwn), το οποίο τηρείτο καθημερινώς καθώς και ένα βιβλίο ιστορίας, καταγράφοντας ανά μήνα και έτος τα γεγονότα που θεωρούσε σημαντικά, στο πρώτο μισό του 12ου αιώνα, και εκάλυπτε τις ημερομηνίες από 952 έως και 1128 / 1129 μΧ. Την συνέχεια του χρονικού, που χρονολογείται στο 1162 / 1163, ολοκλήρωσε ο ιερέας Γρηγόριος.
arxeion-politismou.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου