Χάντρες και λαμπρέτες–προσωπικά στολίδια 11.000 χρόνων, ανακαλύφθηκαν στο φράγμα Ιλισού!

 

Του Γιώργου Λεκάκη

Η «υπέρβαση των σωματικών ορίων» η σωματική αλλοίωση, μέσω διακοσμήσεων, είναι αρχαία ιστορία. - γνωστή η αρχαία τεχνητή παραμόρφωση κρανίων. Υπάρχουν ευρήματα 5.500 χρόνων, τουλάχιστον. Αρχικώς τα στολίζονταν οι άνδρες. Και αργότερα και οι γυναίκες. Υπάρχει «βύσμα / καρφί χειλιών» (λαμπρέτα) που βρέθηκε στην βορειοδυτική ακτή της Βρετανικής Κολομβίας, 5.000 χρόνων… Ο πολιτισμός Moche του Περού, έχει πολλά ειδώλια με labret (βλ. Μουσείο Larco, Λίμα, Περού).

Πρόκειται για μικρά προσωπικά διακοσμητικά, που συνεισφέρουν στην παραδοσιακή διακόσμηση σωμάτων, στους αρχαίους πολιτισμούς. Είχαν να κάνουν με την ένδειξη κοινωνικής θέσεως.

Αλλά τώρα, νέα in situ ευρήματα (στολίδια αυτιών ή λαμπρέτες) ήλθαν στο φως από ταφές στο Boncuklu Tarla, έναν αρχαιολογικό χώρο στην Νοτιοανατολική Ανατολία – στην έκταση που κατέχει νυν η Τουρκία στον 37ο παράλληλο [37,529444°N 41,832361°E]. Ο οικισμός χρονολογείται στην Ύστερη Επιπαλαιολιθική έως την Προκεραμική Νεολιθική Β περίοδο, άρα περισσότερο από 12.000 χρόνια πριν από σήμερα. Ανακαλύφθηκε το 2008 κατά την διάρκεια μιας αρχαιολογικής έρευνας πριν από την κατασκευή του φράγματος Ιλισού και ανασκάφηκε από ομάδα του Μουσείου Mardin από το 2012. Οι ανασκαφείς ισχυρίσθηκαν επίσης ότι βρήκαν ένα αποχετευτικό σύστημα, το οποίο - εάν επιβεβαιωθεί - θα είναι το αρχαιότερο γνωστό αποχετευτικό σύστημα στον κόσμο, έως τώρα!

Διακοσμητικά για τις περιοχές γύρω από τα αυτιά και το στόμα. Προσθέτουν μια νέα διάσταση στην ερμηνεία των πέτρινων διακοσμητικών.

Περισσότερα από 100 αντικείμενα, που ανασύρθηκαν από τάφους ενηλίκων, στην νοτιοανατολική Ανατολία, στην τοποθεσία Boncuklu Tarla πιστεύεται ότι φορέθηκαν ως χάντρες - στολίδια.

Τα στολίδια αυτά, είναι ηλικίας 11.000 χρόνων, της προ-κεραμικής νεολιθικής εποχής, και ανατρέπουν κατά πολύ την ιστορία εμφανίσεως τέτοιου τύπου στολιδιών. Είναι φτιαγμένα σε διάφορα μεγέθη και σχήματα, από ασβεστόλιθο, οψιδιανό και ποταμοβότσαλα. Βρέθηκαν κοντά στα αυτιά και τα πηγούνια ανθρώπινων λειψάνων, εδήλωσε η αρχαιολόγος Emma Baysal (του Πανεπιστημίου της Άγκυρας) και θα μπορούσαν να φορεθούν ως ενώτια / σκουλαρίκια, labrum (> labret, lip), κλπ.

Αυτά είναι τα αρχαιότερα τέτοια παραδείγματα που έχουν καταγραφεί στο αρχικό τους πλαίσιο, δίπλα στους σκελετούς των ανθρώπων, που τα χρησιμοποίησαν», είπε η κ. Baysal. «Έχουμε αρχαιότερες έμμεσες ενδείξεις χρήσης ενθέτων labret, από άλλες τοποθεσίες, αλλά αυτές οφείλονταν στην φθορά των δοντιών και όχι απ’ ευθείας για στολισμό σκελετών».

Τα νέα στοιχεία θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ταυτοποίηση εκατοντάδων τεχνουργημάτων, που ανακτήθηκαν από νεολιθικές τοποθεσίες σε ολόκληρην την δυτική Ασία και την ανατολική Ευρώπη, κατέληξε η κ. Baysal.

ΠΗΓΗ: Emma L Baysal, κ.ά. «Bodily boundaries transgressed: corporal alteration through ornamentation in the Pre-Pottery Neolithic at Boncuklu Tarla, Türkiye», εκδ. Cambridge University Press,  11.3.2024. Newsweek. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 12.3.2024.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

        - Erg. Kodaş «Un Nouveau Site du Néolithique Précéramique dans la Vallée du Haut Tigre: Résultats Préliminaires de Boncuklu Tarla», Neo-Lithics, Ex Oriente, 19: 3–15, 2019.

        - Sincar «Archaeologists unearth ancient settlement in SE Turkey», πρακτ. Anadolu, 7.11.2019. «Neolithic Sewer System Uncovered in Southeastern Turkey», Archaeology Magazine, Archaeological Institute of America, 8.11.2019.

arxeion-politismou.gr