Κρητικός έφτιαχνε μπύρα πριν 3.500 χρόνια στην Θήβα Αιγύπτου! Ο πάπυρος είχε... «ξεχαστεί» στις αποθήκες του Βρετανικού Μουσείου!

  Του Γιώργου Λεκάκη

Μια εκ νέου ανακάλυψη και ερμηνεία ενός παπύρου, που είχε «ξεχαστεί» στις αποθήκες του Βρετανικού Μουσείου από το 1868 αποκαλύπτει έναν Κρητικό ανάμεσα στους παρασκευαστές μπύρας στην αρχαία Αίγυπτο.

Η φαραωνική Αίγυπτος και ο πρωτοϊστορικός κόσμος του Αιγαίου βρίσκονται σε επαφή τουλάχιστον από την 3η χιλιετία π.Χ. Από τον 17ο αιώνα π.Χ. οι σχέσεις αυτές έγιναν πιο συχνές και άμεσες μέχρι την κατάρρευση αυτού του «διεθνούς συστήματος» του μυκηναϊκού κόσμου κατά τον 12ο αιώνα.

Το 2018 ο L. Dautais εργαζόταν σε μια μεταπτυχιακή διατριβή[1], σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ Αιγύπτου και Αιγαίου, κατά την διάρκεια της βασιλείας του Thutmose III, όταν εντόπισε μια γραφή (την EA 29558) στο Βρετ. Μουσείο, που δεν είχε δημοσιευθεί, εκτός από μια σύντομη αναφορά του Μύλλερ (1899), που ονόμαζε τον πάπυρο «The Cretan» / «Ο Κρητικός» - που γρήγορα τράβηξε την περιέργειά του. 

Τότε συνεργάσθηκε με τον επιμελητή Αιγυπτιακού Γραπτού Πολιτισμού του Βρετ. Μουσείου, στην έκδοση αυτού του ιερογλυφικού εγγράφου, μαζί με τους M. Gabolde και K. Birin.

Ήταν από την Συλλογή Hay και αγοράσθηκε από το Βρετ. Μουσείο το 1868.

Συνδυάζοντας παλαιογραφική μελέτη με ονομαστικά δεδομένα, χρονολογήσαμε το έγγραφο για την αρχή της βασιλείας του Thutmose III και την έναρξη της βασιλείας του Amenhotep II (μέσα 18ης δυναστείας) δηλαδή στον 15ο αι. π.Χ. ένα αρκετά "ακριβές" εύρος για ένα έγγραφο που δεν κατονομάζει έναν φαραώ.

Είναι ένα λογιστικό έγγραφο, που συντάχθηκε από έναν γραφέα στην Αίγυπτο, που κατέγραψε το κύκλωμα παραγωγής και διανομής του είδους μπύρας (όπως το γαλλικό cervoise), το ποτό seremet[2], στην περιοχή της αρχαίας ελληνικής πόλεως Θήβας της Αιγύπτου.

"Αυτό που με εντυπωσίασε αμέσως ήταν ο αριθμός των ανθρώπων από την Εγγύς Ανατολή στο chaîne opératoire αυτού του ποτού: Συγκεκριμένα, υπάρχει ένα δυτικοσημιτικό ανθρωπώνυμο (Benia) και μερικά λεβαντίνικα θεοφορικά ονόματα (Aper-Reshep, Ben-Shalim, Kafy- Kubaba και Her-rem), τα οποία είναι σχεδόν το 1/3 των ονομάτων. Σε αυτά όμως συμπεριλαμβάνεται και ένα άτομο, πιθανόν από την Κρήτη (Pakeftiu) και ένα άλλο πιθανόν από τις Οάσεις (Pentawahyt). Η παρουσία όλων αυτών αναδεικνύει τον έντονο κοσμοπολιτίτικο χαρακτήρα της θηβαϊκής κοινωνίας, κατά το β΄ μισό του 15ου αι. π.Χ.", λέει ο κ. Dautais.

Αυτό αναδεικνύει την σημασία του εκ νέου ψαξίματος των συλλογών των μουσείων, που πρέπει να ανοίξουν για κάθε ενδιαφερόμενο!

ΠΗΓΗ: L. Dautais, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.3.2024.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

- L. Dautais, κ.ά. «La tablette comptable British Museum EA 29558», journal Zeitschrift für Ägyptische Sprache und Altertumskunde, https://doi.org/10.1515/zaes-2021-0013,  29.10.2022.

- L. Dautais «Egyptians and Foreigners Involved in srm.t-Beverage Production and Trade in the Theban Region during the Mid-Eighteenth Dynasty: A Study of Foreign Anthroponyms from the Writing Board BM EA 29558», doi:10.1553/AEundL33s217 Ägypten und Levante XXXIII, Egypt and the Levant XXXIII, Internationale Zeitschrift für ägyptische Archäologie und deren Nachbargebiete, International Journal for Egyptian Archaeology and Related Disciplines, 2024.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Βλ. L. Dautais «L'Égypte et le monde égéen (XVIIe-XIIe s. av. n. è.): une approche globale et diachronique de leurs interactions», Theses.

[2] Το προϊόν seremet του Qode, μιας πόλης-κράτους στην Εγγύς Ανατολή. Ακόμη και σήμερα απαντάται στα ελληνικά, επίθετο Σερεμέτης = ο παρασκευαστής ποτών, και ιδίως μπύρας.

To Qode / Kode (Kizzuwatna ή Kizzuwadna) ήταν βασίλειο της Ανατολίας και εκάλυπτε περισσότερο από την μισή σημερινή έκταση της Τουρκίας, την 2η χιλιετία π.Χ., με πρωτεύουσα τα Κόμανα της Κιλικίας-Καππαδοκίας.

arxeion-politismou.gr