Έκπληκτοι οι αρχαιολόγοι που άλλο έψαχναν και άλλο βρήκαν – Ο άγνωστος ιερός τόπος των αμέτρητων θρύλων

  Αεροφωτογραφία του χώρου της ανασκαφής στο Κρόουλαντ, στην επαρχία Λινκολνσάιρ της ανατολικής Αγγλίας. Πηγή: The Anchor Church Field Project

Αρχαιολόγοι από το Πανεπιστήμιο του Νιούκασλ ανακάλυψαν στοιχεία για ένα ιερό τόπο που χρονολογείται πριν από αιώνες στο Κρόουλαντ του Λινκολνσάιρ.

Στο Κρόουλαντ τα ερείπια του μεσαιωνικού αββαείου κυριαρχούν. Ωστόσο, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η περιοχή ήταν ο τόπος ενός αγγλοσαξονικού μοναστηριού. Το μοναστήρι ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Γκούθλακ του Κρόουλαντ, ο οποίος πέθανε το 714 και ήταν γνωστός για την μοναστική ζωή του αφού είχε εγκαταλείψει την πλούσια ζωή ενός γόνου ευγενούς της Βρετανίας.

Μία από τις δύο αγγλοσαξονικές χτένες οστών που ανακαλύφθηκαν μέσα από ένα προϊστορικό έγκλεισμα στο Crowland. Πηγή: The Anchor Church Field project.

Όταν ανακαλύφθηκε το άφθαρτο σώμα του, 12 μήνες μετά το θάνατό του, ο Γκούθλακ τιμήθηκε από μια μικρή μοναστική κοινότητα που αφιερώθηκε στη μνήμη του. Η δημοτικότητα του Γκούθλακ  όσο ζούσε, και η επιτυχία αυτής της λατρείας στο πρόσωπο του ήταν βασικοί παράγοντες για την δημιουργία του Αββαείου του Κρόουλαντ προς τιμήν του Αγίου τον 10ο αιώνα.

Πρώιμες ιστορικές πηγές για τη ζωή του Γκούθλακ σώζονται, κυρίως μέσω του έργου Vita Sancti Guthlaci (Η ζωή του Αγίου Γκούθλακ) που γράφτηκε λίγο μετά το θάνατό του από έναν μοναχό ονόματι Φέλιξ.

Παρά τις λιγοστές άλλες ενδείξεις για τη ζωή του, πιστεύεται ότι ο Γκούθλακ δημιούργησε το ερημητήριό του από έναν λεηλατημένο τύμβο. Για χρόνια, οι αρχαιολόγοι προσπάθησαν να βρουν τη θέση του. Το πιο πιθανό μέρος θεωρήθηκε η περιοχή Anchor Church Field. Ωστόσο η έλλειψη ανασκαφών και η αυξανόμενη επίδραση της γεωργικής δραστηριότητας απέτρεπαν μια ολοκληρωμένη διερεύνηση της περιοχής.

Η ομάδα των αρχαιολόγων, η οποία επίσης περιελάμβανε ειδικούς από το Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ, έκανε ανασκαφές στο Anchor Church Field και προς έκπληξή της, βρήκε μια πολύ πιο σύνθετη και παλαιότερη ιστορία από αυτή που περίμεναν.

Η πρώτη ανακάλυψη ήταν ένα άγνωστο μέχρι πρότινος κυκλικό έγκλεισμα της Ύστερης Νεολιθικής ή της πρώιμης Εποχής του Χαλκού, ένας τύπος κυκλικής κατασκευής από πηλό. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες κατασκευές αυτού του τύπου που ανακαλύφθηκαν στην ανατολική Αγγλία.

Η σημασία του εγκλείσματος

Λόγω του μεγέθους και της θέσης του, το κυκλικό έγκλεισμα πιθανολογείται ότι  είχε εξέχουσα θέση στην περιοχή και ήταν μία σημαντική τοποθεσία για τελετουργική δραστηριότητα. Εκείνη την εποχή, το Κρόουλαντ ήταν μια χερσόνησος που περιβαλλόταν στις τρεις πλευρές από νερό και έλη. Το έγκλεισμα εντοπίστηκε σε ένα διακριτικό και πολύ ορατό σημείο που προεξείχε στο νησί Fens.

Όπως φαίνεται, το έγκλεισμα ερημώθηκε στη συνέχεια για πολλούς αιώνες. Κατά την Μεσαιωνική περίοδο εικάζεται ότι υπήρξαν σημαντικά προϊστορικά έργα σε αυτή την τοποθεσία. Γι’ αυτό και είναι πιθανόν ερημίτες, όπως ο Γκούθλακ, να επέλεξαν την περιοχή επειδή έχει ένα μοναδικό τοπίο με ένα βαθύ και ιερό παρελθόν.

Η σχέση του αγίου με το έγκλεισμα

Κατά τη διάρκεια της ζωής του Γκούθλακ, το κυκλικό έγκλεισμα ξανακατοικήθηκε και οι αρχαιολόγοι βρήκαν πολλά αντικείμενα, όπως κεραμικά, δύο χτένες από οστά, θραύσματα γυαλιού από ένα ακριβό δοχείο της εποχής.

Παρόλα αυτά όλες οι κατασκευές αυτής της περιόδου φαίνεται να έχουν καταστραφεί λόγω μεταγενέστερης δραστηριότητας και αυτά τα χειροποίητα αντικείμενα προσφέρουν μόνο μια μικρή εικόνα για το πώς χρησιμοποιήθηκε το έγκλεισμα κατά την Αγγλοσαξονική περίοδο.

«Γνωρίζουμε ότι πολλά προϊστορικά μνημεία είχαν επαναχρησιμοποιηθεί από τους Αγγλοσάξονες αλλά το να βρούμε ένα κυκλικό έγκλεισμα — ειδικά ένα που ήταν προηγουμένως άγνωστο —  είναι πραγματικά σπάνια», ανέφερε σε δήλωσή του ο συγγραφέας της μελέτης Duncan Wright, λέκτορας Μεσαιωνικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Νιούκαστλ στην Αγγλία.

Και συνέχισε: «Αν και τα αγγλοσαξονικά αντικείμενα που βρήκαμε δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να συνδεθούν μετά βεβαιότητας με τον Γκούθλακ, η χρήση του χώρου εκείνη την εποχή και αργότερα στη μεσαιωνική περίοδο, δίνει υπόσταση στην ιδέα ότι το Κρόουλαντ ήταν ένας ιερός χώρος σε διαφορετικές εποχές κατά τη διάρκεια της χιλιετίας».

Τα πιο σημαντικά στοιχεία που βρέθηκαν κατά τη διάρκεια των ανασκαφών ήταν τα ερείπια από μία αίθουσα και ένα παρεκκλήσι του 12ου αιώνα, που χτίστηκε από τους ηγουμένους του Κρόουλαντ για την λατρεία των ερημιτών στην τοποθεσία.

Η αίθουσα πιστεύεται ότι χρησιμοποιήθηκε για τα μέλη της ελίτ εκείνης της εποχής, όταν επισκέπτονταν το Κρόουλαντ. Αν και το μεγαλύτερο τμήμα του βράχου από αυτά τα κτίρια κλάπηκε τον 19ο αιώνα, έγγραφα μαρτυρούν ότι το παρεκκλήσι της περιοχής ήταν αφιερωμένο στην αδελφή του Αγίου Γκούθλακ, Αγία Πέγκα, η οποία ήταν σημαντική μοναχή της περιοχής.

Οι ίδιες πηγές περιγράφουν το παρεκκλήσι ως ερειπωμένο από τον 15ο αιώνα, και είναι πιθανό η περιοχή άρχισε να χάνει τη δημοτικότητά της, καθώς το προσκυνηματικό ενδιαφέρον μειωνόταν στην εποχή της Αγγλικής Μεταρρύθμισης.

Ειδικός τόπος για προσκύνημα

Ακριβώς μπροστά από την αίθουσα και το παρεκκλήσι, οι αρχαιολόγοι βρήκαν επίσης έναν λάκκο ενός μέτρου με πέτρινη επένδυση, ο οποίος θεωρήθηκε πηγάδι όταν αποκαλύφθηκε τον 19ο αιώνα.

Υπό το φως όσων γνωρίζουν τώρα οι αρχαιολόγοι για τον χώρο θεωρούν ότι ο λάκκος αυτός θα μπορούσε να είναι μία τρύπα για στύλο σημαίας ή το πιθανότερο, ως σημείο τοποθέτησης ενός μεγάλου σταυρού.

Μετά τον 12ο αιώνα άρχισε η αποστράγγιση του βάλτου γύρω από το Κρόουλαντ, ενέργεια που άλλαξε την τοπογραφία της περιοχής. Η περιοχή Anchor Church δεν περιβάλλεται πλέον από νερό και βρέθηκε σε έδαφος, το οποίο μπορούσε να οργωθεί και να καλλιεργηθεί.

Η γεωργική δραστηριότητα εντατικοποιήθηκε από αυτήν την περίοδο και, παρόλο που η αίθουσα φαίνεται να άντεξε στον χρόνο περισσότερο από το παρεκκλήσι, με την πάροδο των αιώνων έχασε και αυτήν την λειτουργία της ως τόπος φιλοξενίας της ελίτ.

Παρά την αλλαγή χρήσης ο χώρος διατήρησε την ιερή ιστορία του έως σχετικά πρόσφατα. Έγγραφα του 18ου αιώνα καταγράφουν ότι ο ιδιοκτήτης της αγροικίας, χτισμένη στον χώρο από τα ερείπια της αίθουσας, συνέχισε να λατρεύει τους ερημίτες, πηγαίνοντας στον πίσω κήπο του κάθε Κυριακή για να γονατίσει και να προσευχηθεί.

«Εξετάζοντας τα αρχαιολογικά στοιχεία, τα οποία αποκαλύψαμε και ψάχνοντας στα ιστορικά κείμενα, είναι σαφές ότι ακόμη και στα μεταγενέστερα χρόνια το Anchor Church Field συνέχισε να θεωρείται ως ένα ιδιαίτερο μέρος άξιο θρησκευτικής λατρείας», δήλωσε ο Hugh Willmott από το Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ.

«Οι Γκούθλακ και Πέγκα ήταν πολύ σημαντικές προσωπικότητες στην πρώιμη χριστιανική ιστορία της Αγγλίας, οπότε είναι εξαιρετικά συναρπαστικό το γεγονός ότι μπορέσαμε να προσδιορίσουμε τη χρονολογία μίας ιστορικά σημαντικής τοποθεσίας», κατέληξε ο Hugh Willmott.

enikos.gr