Του Γιώργου Λεκάκη
Οι Ούμβροι, σύμφωνα με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο («Φυσική Ιστορία», 3.6; 3.19), είναι από τις αρχαιότερες φυλές της ιταλικής χερσονήσου. Οφείλουν το όνομα τους στην ελληνική λέξη ὄμβρος (= νερό βροχής > όμβρια ύδατα), άρα ήταν λαός που είχε επιζήσει του κατακλυσμού.
Η περιοχή κατοίκησής τους - στο κέντρο περίπου της χερσονήσου - ονομάσθηκε Ουμβρία – νυν Περουσία (> Perusia, Περούτζια). Άκμασε ανάμεσα στον 9ο και 4ο αιώνα π.Χ.
Η Μεβανία (> νυν Bevagna, Bevanate) στον 42ο παράλληλο [42°56′25″N 12°36′34″E] είναι ένας ιταλικός δήμος, που ανήκει στην επαρχία της Περούτζια. Περιλαμβάνεται στα πιο όμορφα χωριά της Ιταλίας.
Η πόλις ήταν αρχικώς οικισμός των ελληνικής καταγωγής Ετρούσκων και των Οσκανών.
Κατοικείται τουλάχιστον, βάσει ευρημάτων, από την Εποχή του Σιδήρου. Σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα επιβεβαιώνουν την παρουσία των Ουμβριανών στην περιοχή.
Το 310 / 308 π.Χ. ο Ρωμαίος πρόξενος Quintus Fabius Maximus Rullianus έσπασε την εξουσία των Ουμβρίων στην περίφημη Μάχη της Μεβανίας[1], αν και αυτό αμφισβητείται από τους ιστορικούς.
Τα βοσκοτόπια της, κοντά στο ποτάμι με τα λευκά βόδια του, αναφέρονται από τον Προπέρτιο, που καταγόταν από το Ασίσιο (> νυν Ασίζη(*)).
Όπως ο μέγας Θραξ μύστης, Ορφέας, με την λύρα του μιλούσε στα ζώα και τα ημέρευε (βλ. ΔΕΞΙΑ αρχαίο μωσαϊκό δαπέδου, από το Αρχαιολογικό Μουσείο του Πανόρμου > Παλέρμου Σικελίας, Μεγάλης Ελλάδος / Κάτω Ιταλίας) έτσι και κατ' αντιγραφήν, ο άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης μιλούσε (εκήρυττε) στα πουλιά, στην Μεβανία (ΑΡΙΣΤΕΡΑ τοιχογραφία του Τζιότο)!
Οι Ρωμαίοι φτάνουν εδώ το 90 -80 π.Χ. Η πόλις αποδόθηκε στη φυλή Αιμιλία, και στο 6ο Διαμέρισμα / VI Regio της Αυτοκρατορίας.
Το ελληνικό παρελθόν, όμως της πόλεως, μαρτυράται και από το οικόσημό της, αν και είναι δώρο του (**)Πάπα[2] Ιννοκέντιου Στ΄ το 1360. Έχει ασπίδα Σαμνίτη, με λευκό ελληνικό σταυρό σε κόκκινο πεδίο.
Στην σημερινή πόλη σώζονται υπολείμματα ναού[3], θεάτρου[4] και αμφιθεάτρου[5], λουτρών[6], με μωσαϊκό με θαλάσσια πλάσματα, και Αποθήκη (περίπου 33 π.Χ. – 14 μ.Χ.), τα οποία όμως σχεδόν «καλύπτονται» από μεσαιωνικά σπίτια. Οι επάλξεις που επίσης τώρα έχουν εξαφανιστεί, ήταν κτισμένες από άψητα τούβλα.[7]. Η παλιά πόλη, περιβάλλεται από μεσαιωνικά τείχη.
Στον Δήμο Bevagna ανήκει και το Κάπρο (< Κάπρος). Γνωστή με αυτό το όνομα από το 1078.[8] Μια κωμόπολη, υψόμετρο 216 μ. εδώ υπάρχει η σχεδόν κυκλική λίμνη Αίσος (< Άβυσσος), με διάμετρο 25 μ. και βάθος 13 μ., σε υψόμετρο 196 μ. επάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ένας θρύλος του 17ου αιώνα λέει ότι δημιουργήθηκε από την εξαφάνιση του αγρότη Chiarò, ο οποίος βυθίστηκε σε αυτήν, με ολόκληρο το σπίτι του, επειδή δούλεψε τα χωράφια την ημέρα της εορτής της Αγίας Άννας! Η γυναίκα και ο γιος του κατάφεραν να ξεφύγουν, αλλά τα νερά τους… κυνήγησαν και τους έπνιξαν κοντά στην πηγή Αισιλία.
Δεν είναι το μόνο παράδοξο που συνέβη εδώ: Ο Φραγκίσκος της Ασίζης(*) - ιδρυτής του Τάγματος των Φραγκισκανών - εκήρυξε σε ένα χωράφι έξω από την Bevagna στα… πουλιά, σαν άλλος Ορφέας! Η πέτρα στην οποία εστάθη, όταν εκήρυττε στα πουλιά, ευρίσκεται και φυλάσσεται τώρα στο παρεκκλήσι Ciccoli[9] της εκκλησίας του San Francesco.
Τοιχογραφία του Τζιότο με το παραπάνω θέμα.
Στα σύγχρονα χρόνια, η πόλις έγινε γνωστή για τους εκλεκτούς καμβάδες, υφάσματα από κάνναβη και λινά, που κατασκευάζονταν εκεί, που ονομάσθηκαν εξ αυτής «bevagne» (προϊόν ΠΟΠ). Επίσης και για τα εξαιρετικά τοπικά κρασιά pizzotello και cornata.
Η Μπεβανία ευρίσκεται 25 χλμ. νοτιοανατολικά της Περούτζια, και 16 χλμ. νότια της Ασίζης(*).
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.7.2015.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Camerieri P. και D. Manconi “Le Centuriazioni della Valle Umbra da Spoleto a Perugia», Bollettino di Archeolgic, 2010, σελ. 15-39.
- Prosperi Valenti G. «A Proposito dell’ Imbersato di Bevagna», Bollettino Storico della Città di Foligno, 17 (1993), 277-89.
- Zimmermanns Kl. «Umbria», εκδ. DuMont, Κολωνία, 1987.
- «Key to Umbria: Bevagna: San Francesco», 4.12.2019.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Βλ. Λατίνο συγγραφέα Τ. Λίβιο.
[2] Πίσω από τον σταυρό, δύο κλειδιά (το ένα χρυσό, και το άλλο ασημένιο). Στο οριζόντιο τμήμα του σταυρού στο οικόσημο γράφει OSF = αρχικά των λέξεων observatam fidem (= για την πίστη που διατηρείται). Διότι η Bevagna, έγινε μια πόλη της φατρίας των Γουέλφων / Guelph, με «ιδιαίτερη πίστη και αφοσίωση στα (**)παπικά κράτη».
[3] Ναός των αρχών του 2ου αιώνα μ.Χ. Μετετράπη σε εκκλησία της Madonna della Neve, η πρόσοψη της οποίας «προσαρμόσθηκε» από τον πίσω τοίχο του σηκού! Σώζεται μόνον ο σηκός και το βάθρο του. Αρχικώς θα υπήρχε μια είσοδος και μια στοά 4κιόνων, με σκαλοπάτια, αλλά όλα έχουν καταστραφεί. Ο τοίχος στα δεξιά στηρίζεται σε 4 ημικίονες από τούβλα.
[4] Ευρέθησαν υπολείμματα των τόξων, που αποτελούσαν μέρος των θεμελίων του καμπυλωμένου τμήματος ενός ημικυκλικού θεάτρου, όπως φαίνεται από τα κελλάρια των σπιτιών που ήταν κτισμένα από επάνω τους! Η ευθεία πρόσοψη ήταν παράλληλη με αυτό που σήμερα ονομάζεται Corso Giacomo Matteotti, το οποίο ακολουθεί την γραμμή της ρωμαϊκής οδού Via Flaminia. Το εσωτερικό ενός αρχαίου σπιτιού, στην Piazzetta del Teatro Romano, είναι ανοικτό στο κοινό.
[5] Σε μια ελλειπτική κοιλότητα 80 Χ 50 μ. κοντά στην Via Flaminia. Οι ανασκαφές έγιναν επί (**)Πάπα Παύλου Γ' (1534 - 1550) και μετά τον… 19ο αιώνα. Αλλά κανένα από τα αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν τότε δεν σώζεται. Νέες ανασκαφές το 2006-2007 αποκάλυψαν τα υπολείμματα τοίχων του αμφιθεάτρου του 1ου αιώνα μ.Χ.
Ευρέθησαν τρεις επιγραφές:
- Μία που έχει χαθεί πλέον (CIL XI 5061) που γράφει amphitheatri
- Η CIL XI 5062, η οποία είναι τώρα εντοιχισμένη στον τοίχο της σκάλας του Αρχαιολογικού Μουσείου, που μας πληροφορεί για την χρηματοδότηση αγώνων μονομάχων, και
- Η CIL XI 5096 που αναφέρει τα ονόματα Γάιος Εγνάτιος και Γάιος Νο{…} - C(aius) Egnatius, C(aius) No[---] - πιθανότατα δύο ανδρών που είχαν κτίσει ή αναπαλαιώσει ένα δημόσιο κτήριο, ίσως το ίδιο το αμφιθέατρο. – ΠΗΓΗ: EAGLE. Όλες του 1ου αιώνα μ.Χ.
[6] Το μωσαϊκό τεκμηριώθηκε για πρώτη φορά σε ένα σχέδιο (περίπου του 1630) από τον Andrea Camassei - ευρίσκεται τώρα στην Βασιλική Συλλογή, στο Κάστρο του Ουίνδσορ. Το μωσαϊκό επανανακαλύφθηκε το 1891. Τα σπίτια που είχαν κτιστεί επάνω από το συγκρότημα απαλλοτριώθηκαν από την ιταλική κυβέρνηση το 1908 - 1911. Οι εργασίες για την σταθεροποίηση αυτών των κτηρίων ολοκληρώθηκαν μόλις το 1940.
Το δωμάτιο που περιείχε το μωσαϊκό δάπεδο στέγαζε κρύα λουτρά. Οι τοίχοι του ήταν αρχικώς καλυμμένοι με μάρμαρο. Οι δύο κόγχες σε μία από τις δύο μεγαλύτερες πλευρές πιθανότατα αρχικώς φιλοξενούσαν αγάλματα. Τα ψηφιδωτά αποτελούνται από μαύρες μορφές σε λευκό έδαφος και περιέχουν απεικονίσεις τρίτωνων και θαλάσσιων ζώων, όπως δελφίνια και αστακούς. Η υφολογική ανάλυση υποδηλώνει ότι το ψηφιδωτό χρονολογείται επί αυτοκράτορος Αδριανού (117-38 μ.Χ.). Υπάρχει ένα εξελιγμένο σύστημα αποχέτευσης κάτω από το πεζοδρόμιο, επιτρέποντας στο νερό να διαφεύγει από το κέντρο του δαπέδου.
Περαιτέρω ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν το 1982. Αποκάλυψαν ότι η αρχική κατασκευή περιελάμβανε τέσσερις χώρους, αλλά μόνο τρεις σώζονται: το frigidarium και δύο παρακείμενα δωμάτια, που στέγαζαν το caldarium (θερμά λουτρά) και το tepidarium (χλιαρά λουτρά). Αυτοί οι δύο χώροι θερμάνονταν με αέρα, από υπόγειους κλιβάνους, ο οποίος διοχετευόταν με σωλήνες για τημ θέρμανση του νερού και του δαπέδου. ΠΗΓΗ: Palazzo Lepri στο Corso Matteotti.
[7] Βλ. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος
[8] βλ. έγγραφα του μοναστηριού Sassovivo.
[9] Στον αριστερό τοίχο, στα δεξιά του μνημείου του Gisberto Ciccoli στο Παρεκκλήσι της οικογενείας Ciccoli.
Το παρεκκλήσι έχει επίσης μνημεία:
- Των G. Ciccoli, και Antonio και Francesco Ciccoli.
- Τοιχογραφία (χρονολογείται με επιγραφή, το 1594) της Pietà, που υπογράφεται από τον Asc. Spacca / il Fantino.
- Τοιχογραφία (τέλη 16ου αιώνα) στον τρούλλο, που απεικονίζει την ιεραρχία των αγγέλων (αποδίδεται επίσης στον Asc. Spacca).
- Κατεστραμμένος βωμός (τέλη 16ου αιώνα) απεικονίζει την Σταύρωση, με τον άγιο Φραγκίσκο να γονατίζει στο πόδι του σταυρού. Αποδίδεται στον Dono Doni ή στον il Fantino. Μια επιγραφή αναφέρει ότι ο G. Ciccoli παρήγγειλε αυτόν τον βωμό της Παναγίας και του Παιδιού. Αποδίδεται στον D. Doni. Ο G. Ciccoli ήταν νυμφευμένος με ένα μέλος της οικογένειας Sermattei, η οποία, όπως και ο D. Doni, καταγόταν από την Ασίζη(*). Ο βωμός τιμά την μνήμη του ανιψιού του, που είχε πεθάνει όταν ήταν μόλις 10 χρονώ: Το αγόρι παρουσιάζεται στο γόνατο της Παναγίας να δέχεται την ευλογία του Θείου Βρέφους / Ιησού. Ο Gisberto ήταν ιατρός. Μπορεί κανείς να διαισθανθεί το παράπονό του, που δεν μπόρεσε να σώσει τον ανιψιό του. Δύο επιγραφές κάτω από τα χέρια των οικογενειών Ciccoli και Sermattei θρηνούν τον πρόωρο θάνατό του.
- Την «Μαντόνα της Κωνσταντινούπολης» με αγίους (του 1609). Ο Λ. Ντουράντι την παρήγγειλε για το οικογενειακό του παρεκκλήσι στο Σαν Φραντσέσκο. Απεικονίζει την Παναγία / Madonna και το παιδί, με βυζαντινά ρούχα.
- Την πλάκα του τάφου του Fr. Torti.
arxeion-politismou.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου