Η Αληθινή Αγάπη στην Αρχαία Ελλάδα: Πώς ο Έρωτας οδηγεί στην πραγματική ευδαιμονία

  Στον κόσμο που ζούμε, της ευτέλειας, της έκπτωσης των αξιών, της εγκληματικότητας των πολέμων και του μίσους, ίσως θα πρέπει να κοιτάξουμε πάλι πίσω, εκεί δηλαδή που κοίταξε ο πολιτισμός στα τέλη του Μεσαίωνα, ώστε να έρθει η Αναγέννηση…

Η Αγάπη, ως μια έννοια συναισθηματική, φιλοσοφική, αλλά και πρωτίστως, κοσμική, ορίστηκε, εξηγήθηκε και αναλύθηκε στην ολότητά της, από τους Αρχαίους Έλληνες. Στην εποχή μας, όμως, μόνο ψήγματα αυτού του μεγαλείου της ανθρώπινης -και όχι μόνο- ψυχής, πέρασαν σε εμάς, και συχνά μόνο η διαστρεβλωμένη και υλιστική εκδοχή του… Τι θα λέγατε όμως αν γνωρίζατε ότι η Αγάπη είναι ο Νόμος του Σύμπαντος, έτσι όπως την είχαν ερμηνεύσει οι Αρχαίοι, και πιστοποιεί στις μέρες μας η σύγχρονη Φυσική;

Τι είναι αυτό που κάνει το τόσο ποικιλόμορφο σύμπαν να είναι «συμ-παν», να περιλαμβάνει δηλαδή και να ενώνει τα πάντα σε ένα όλον; Ποια είναι η συνεκτική κι η ελκτική του δύναμη;

Σε αυτό το τεράστιο, θεμελιώδες και αρχέγονο ερώτημα, οι αρχαίοι Έλληνες και οι φιλοσοφικές θεωρήσεις τους, μέσα από την παρατήρηση και την αναγωγή σε κοσμολογικές -αλλά και ηθικές- αξίες, ταυτίζονται με τους σύγχρονους αστροφυσικούς. Η συνεκτική και ελκτική δύναμη του σύμπαντος, λοιπόν, δεν είναι κάτι άλλο από τον γνωστό μας Έρωτα!

Αυτή τη φορά, στο τρίτο μέρος της συγκεκριμένης σειράς, συζητάμε με την Αθηνά Πόταρη, Διδάκτωρα Πολιτικής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η οποία μας μεταφέρει τα φώτα της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας -αλλά και κοσμολογίας- εξηγώντας πώς διαμέσου της κοσμολογίας μπορούμε να κατανοήσουμε την Αγάπη, και από εκεί, να καταλήξουμε στην ευδαιμονία, τη μόνιμη δηλαδή, ουσιαστική και ατάραχτη, κατάσταση πραγματικής ευτυχίας…

«Όλα στο σύμπαν κυβερνούνται από δυο δυνάμεις, της έλξης και της απώθησης», έλεγε ο Εμπεδοκλής. Και τι είναι αυτό, στον μικρόκοσμο, εδώ στη Γη, που λέμε οι άνθρωποι ότι είναι αυτό που μας ενώνει; Μα η φιλότητα, η αγάπη κι ο έρωτας! Που φυσικά για τους αρχαίους, ο έρως είχε διαφορετική έννοια από αυτή που έχει σήμερα, αφού με αυτόν δεν εννοούνταν η σαρκική έλξη, αλλά «η ορμή προς την ένωση και η αγάπη είναι η πληρότητα της αναγνώρισης αυτής της ένωσης», όπως μας εξηγεί η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Εξ ου και οι τελείως άστοχες και χυδαίες, μοντέρνες παρανοήσεις, περί του έρωτος στην αρχαία Ελλάδα και τι πραγματικά εννοούνταν, για παράδειγμα, με την περιγραφή περί έρωτος δύο φίλων ή συμπολεμιστών, όπως θα παρατηρούσε κάποιες...

Η Αθηνά Πόταρη επικαλείται το Συμπόσιο του Πλάτωνα, έναν πραγματικό ύμνο στην έννοια της Αγάπης και του Έρωτα και μας θυμίζει ότι η δασκάλα του Σωκράτη, η Διοτίμα, έδινε τον ορισμό ότι «έρως είναι η έλξη της ψυχής μας για να αναγνωρίσουμε τη συμπαντική ενότητα, ότι είμαστε ένα με τα πάντα». Η ίδια, έκανε λόγο για επτά στάδια του έρωτα, εκ των οποίων μόνο το πρώτο είναι η σωματική έλξη. Αμέσως μετά, η εγγενής, η σύμφυτη αυτή ουσία της ψυχής μας, μας οδηγεί σε ανώτερα κράσπεδα έκφρασης...

Για να μπορέσουμε να κατακτήσουμε αυτό που όλοι οι άνθρωποι αναζητούμε, την ελευθερία, την πληρότητα και την ευδαιμονία, χρειάζεται λοιπόν να «ανοίξουμε» τον εαυτόν μας, πέρα από το Εγώ μας, αλλά προς το Σύμπαν. Και το πρώτο άνοιγμα είναι να αγαπήσουμε έναν άλλον άνθρωπο.

«Έτσι, παύουμε να είμαστε «ιδιώτες», καθώς ο ιδιώτης -με την αρχαιοελληνική έννοια- δεν μετέχει στο μεγαλείο της ανθρώπινης φύσης, που θα μπορούσε να μετέχει, αν νοιαζόταν για τους άλλους», εξηγεί η Αθηνά Πόταρη.

Το επόμενο, όπως λέει, είναι να ερωτεύεσαι τις ανθρώπινης αξίες και τους νόμους της πολιτείας σου. Αυτά σε εθίζουν σε έναν τρόπο συμπεριφοράς που μπορεί να σε οδηγήσει στην ενότητα, την πληρότητα και την ευδαιμονία που φύσει οι άνθρωποι αναζητούμε.

«Οι καλοί νομοθέτες δεν εφευρίσκουν τους νόμους ή τις αξίες. Στρέφουν το κεφάλι τους στο σύμπαν, μελετούν τη φύση και τους νόμους της και τους μεταγράφουν σε ανθρωπιστικό και ηθικό επίπεδο, που να μπορούμε να το προσεγγίσουμε εμείς οι άνθρωποι», εξηγεί.

Όταν όμως, εκπληρώνουμε μόνο τα πιο εγωιστικά, υλιστικά αιτήματα, μπορεί να επιτυγχάνουμε προσωρινά την ευτυχία, σίγουρα όμως αυτό δεν αρκεί για την ευδαιμονία, που είναι η μόνιμη κατάσταση την οποία όλοι αναζητούμε -είτε το ξέρουμε είτε όχι. Είναι δηλαδή έτσι τα πράγματα, που η ευδαιμονία δεν κατακτιέται, αν δεν ακολουθήσουμε τους νόμους που η φύση ορίζει…

«Και το Γνώθι Σαυτόν είναι η πρώτη συμβουλή για να το πετύχουμε αυτό. Όταν αρχίζουμε να μελετάμε το ποιος είμαι, ο έρωτας της ερωτήσεως θα μας οδηγήσει στο άπαν της απαντήσεως. Έρωτας, ερώτηση, έρευνα, ίδια ρίζα. Καθώς ρωτάς, αρχίζεις να γνωρίζεις την ψυχή σου και μετά τη συνείδησή σου. Και θα δεις ότι αυτή η συνείδηση είναι μία και κοινή. Κι υπάρχει ο αναδυόμενος κλάδος μεταξύ φυσικών, κοσμολόγων και φιλοσόφων που συμφωνούν σε αυτό. Ότι υπάρχει αυτό που λέμε συμπαντικός νους ή… Δίας… Και η επίγνωση αυτού, ονομάζεται… Αγάπη»…

Δείτε τη συνέντευξη της Αθηνάς Πόταρη (Α Μέρος):

newsbomb.gr