Το ιερόν της Αρτέμιδος βρέθηκε στην Πάρο

 

Του Γιώργου Λεκάκη

Ἦλθε χθὲς εἰς τὴν πρωτεύουσαν ἐκ Θήρας ὁ ἐνεργῶν ἀνασκαφὰς ἐκεῖ κατ’ ἐντολὴν τοῦ Γερμανικοῦ Ἰνστιτούτου βαρῶνος φον Χίλλερ, περὶ ὧν ἐγράφομεν πρό τινων ἡμερῶν. Ὁ βαρῶνος Χίλλερ ἦλθεν ἐνταῦθα, ὅπως ζητήσῃ ἄδειαν πρὸς ἐξακολούθησιν τῶν ἀνασκαφῶν ἐν Θήρᾳ. 

Συγχρόνως δὲ ἀνήγγειλεν, ὅτι ἐν Πάρῳ κατὰ τὰς παρὰ τοῦ κ. Ροῦμπεν ἐνεργουμένας ἀνασκαφὰς εὑρέθη νέον Ἱερόν, ὅπερ κατ’ ἀρχὰς ὑπετέθη, ὅτι ἠδύνατο νὰ εἶνε τὸ περιώνυμον ἱερὸν τῆς Δήμητρος «Προπόλιος», ὅπερ ἀναφέρει ὁ Ἡρόδοτος κατὰ τὴν περίφημον ἐκστρατείαν τοῦ Μιλτιάδου πρὸς κατάκτησιν τῆς Πάρου. Ἀλλὰ κατόπιν ἀπεδείχθη, ὅτι τὸ ἱερὸν τοῦτο εἶνε τῆς Ἀρτέμιδος. Εἰς τὰς ἀνασκαφὰς ταύτας εὑρέθησαν πολυτιμώτατα ἄλλα ἀντικείμενα, οἷον εἰδώλια πήλινα ἀρίστης τέχνης καὶ ἐπιγραφαὶ τοῦ δ΄ αἰῶνος.

Τοιουτοτρόπως αἱ ἀνασκαφαὶ τῆς Πάρου καὶ τῆς Θήρας διὰ τῶν ἀρχαιοτήτων αὐτῶν, ἃς ἔφερον εἰς φῶς, καθίστανται μεταξὺ τῶν πρώτων ἀνασκαφῶν ἐν Ἑλλάδι.

ΠΗΓΗ: «Ἀρχαιολογικὰ εὑρήματα ἐν Πάρῳ - Τὸ ἱερὸν τῆς Ἀρτέμιδος», εφημ. «Ακρόπολις», αρ. φ. 6236, 17.7.1899. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 17.7.2019.

Στην Πάρο, φιλοξενούνται περισσότερα από 200 διαφορετικά είδη πουλιών. Ορισμένα είναι ενδημικά. Τα περισσότερα μεταναστευτικά. Μεταξύ αυτών και ο «αρτέμης» (επιστημονικό όνομα Calonectris diomedea). Στην Πάρο υπάρχει και ένα νησίδιο που λέγεται Άγιος Αρτέμιος. Διαδίδεται πως όλα έχουν να κάνουν με κάποιον άγιο Αρτέμιο της χριστιανικής παράδοσης (γραπτώς γνωστός από τον 7ο αι. μ.Χ.!)… Η θεά Άρτεμις στην Πάρο έχει ξεχαστεί… Τόσο, που κοπέλλες βαπτισμένες Άρτεμις, εορτάζουν του… αγίου Αρτεμίου, πολιούχου Μυκόνου! Ιστορίες τρέλλας και διαστρέβλωσης… Εδώ υπάρχει μόνον η Παναγιά η Εκατονταπυλιανή…

Κι όμως ο ναός της Αρτέμιδος ήταν και είναι λίγο έξω από την Παροικιά (από Λιβάδια προς Καλάμι, αριστερά στο Κρωτήρι) στον 37ο παράλληλο [37ο 10΄N, 25ο  15΄E]. Πολλοί γλεντοκοπούν εκεί, λίγοι έχουν κάνει τον κόπο να ανεβούν στο (παρατημένο με… ξεχάρβαλη πόρτα) δισυπόστατο ιερό: Αρτέμιδος και Απόλλωνος… Του Δηλίου Απόλλωνος. Στην κορυφή του Δηλίου λόφου! Με εξαιρετική θέα. Βλέπετε από εδώ όλον τον κόλπο! Το ιερό του Δηλίου βλέπει στην γενέτειρα του θεού, Δήλο… Λατρευτικός χώρος ήδη από την 3η χιλιετία π.Χ. Αλλά ο Δήλιος Απόλλων, λένε, ιδρύθη εδώ στα γεωμετρικά χρόνια (9ος - 8ος αι. π.Χ.) και της δίδυμης αδελφής του τον 5ο αι. π.Χ. Ήταν μεγάλος και μαρμάρινος ναός! Το υπερμέγεθες άγαλμα της Αρτέμιδος που θαυμάζει κανείς στο Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού, ευρέθη εδώ, στο Δήλιο Πάρου.

Υπήρχε κι άλλος ναός της Αρτέμιδος στην Πάρο, στο Άσπρο Χωριό (επίσης στον 37ο παράλληλο - 37°0′25″N 25°11′49″E]. (Πιο πολλοί το γνωρίζουν για… την παραλία του Λωλαντώνη). Κι όμως εδώ απεκαλύφθη ενεπίγραφη βάση αγάλματος, αφιερωμένου στην θεά.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». Γ. Λεκάκης "Τάματα και αναθήματα".