Και ο Ερμής Ψυχοπομπός, της Σχολής Πολυγνώτου, ευρέθη στο Δασκύλειον Μικράς Ασίας!

Του Γιώργου Λεκάκη

Ένα εντυπωσιακό εύρημα προέκυψε από έναν τύμβο στην ανατολική νεκρόπολη [της αρχαίας ελληνικής πόλεως] του Δασκυλείου(*), στην βορειοδυτική Ανατολία: Ένα κύπελλο σε λευκό φόντο, που απεικονίζει τον θεό Ερμή Ψυχοπομπό, να οδηγεί μια νεαρή νεκρή γυναίκα στον Κάτω Κόσμο.

Το παραπάνω επιστημονικό άρθρο εστιάζει στον ζωγράφο ή το εργαστήριο, που σχετίζεται με το κύπελλο, και διερωτάται πώς κατέληξε στο «πολυπολιτισμικό» πλαίσιο τάφου ενός ευγενούς σε ένα… «περσικό σατραπικό κέντρο» [σ.σ.: !!!]!

Η τεχνοτροπική μελέτη της ζωγραφικής του αγγείου υποδηλώνει ότι το tondo δημιουργήθηκε από έναν ζωγράφο της Σχολής Πολυγνώτου[1], πιθανώς τον ζωγράφο Κλεοφώντα[2], και η σκηνή της παλαίστρας (στο εξωτερικό μέρος), μπορεί να φιλοτεχνήθηκε από έναν μικρότερο ζωγράφο της εποχής, τον λεγόμενο «Ζωγράφο της Χαϊδελβέργης 209»[3].

Το αποτέλεσμα της μελέτης αμφισβητεί τις γνώσεις μας για την κλασσική αττική αγγειογραφία και παρέχει ενδείξεις για το εμπόριο κεραμικής με την Ανατολή, στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν την μοναδικότητα του κυπέλλου, πρέπει να έχει μεταφερθεί στο Δασκύλειον, ως προϊόν προμηθευόμενο «ειδικώς και ατομικώς»!

(*) Το αρχαίο ελληνικό Δασκύλειον / Δασκύλιον / Δασκυλεῖον, στον 40ό παράλληλο [40°07′44″N 28°04′18″E], 30 χλμ. νότια από την Πάνορμο της Κυζίκου και τις ακτές της Προποντίδος, είναι στο Ergili του Bandırma στο Balıkesir στην έκταση που κατέχει νυν η Τουρκία. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Γ. Λεκακης «Η άγνωστη Μικρά Ασία».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Σπουδαίος ζωγράφος εκ Θάσου, με εργαστήριο εν Αθήναις.

[2] Ο «Ζωγράφος Κλεοφών» είναι ένα πλαστό όνομα, που εδόθη σε έναν ανώνυμο Αθηναίο αγγειογράφο, μιας ερυθρόμορφης τεχνοτροπίας, που άκμασε στα μέσα έως τα τέλη του 5ου αι. π.Χ. Επειδή ένα από τα έργα που του αποδίδονται φέρει μια επιγραφή προς έπαινο ενός νέου, ο οποίος ονομάζεται «Κλεοφών». Φαίνεται ότι ανήκε στο εργαστήριο του Πολυγνώτου. Ήταν διδάσκαλος του λεγομένου «Ζωγράφου του Δίνου». Τρία αγγεία υποδηλώνουν συνεργασία με τον «Ζωγράφο του Αχιλλέα». Μερικοί μελετητές του έχουν αποδώσει και πλήθος μελανόμορφων έργων. Από τα αγγεία του ζωγράφου Κλεοφώντα 22 ευρίσκονται ακόμη εν Αθήναις, είτε στο Μουσείο της Αγοράς, είτε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

[3] Ο «Ζωγράφος της Χαϊδελβέργης» ήταν επίσης εξ Αττικής, αλλά του 6ου αι. (575 – 555 π.Χ.). Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους των «κυπέλλων Siana». Έργα του στο Λούβρο. Μαζί με τον «Ζωγράφο C» θεωρείται ο κύριος εκπρόσωπος αυτού του ρυθμού.

Οι διάφορες μικροδιαφορές έργων, αλλά και χρονολογήσεις κατασκευής τους, που προσομοιάζουν στα του «Ζωγράφου της Χαϊδελβέργης» προσέδωσαν αριθμό δίπλα στο όνομά του.

ΠΗΓΗ: Ç. Karaöz, κ.ά. «Hermes Psychopompos in an Anatolian Grave: The White-Ground Cup from Daskyleion», Πανεπ. Σικάγο, American Journal of Archaeology, Volume 128, αρ. 3. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.