Μόνο η ιστορία καταγράφει πλέον μια σπουδαία οικογένεια και μια εμβληματική βίλα που συνδέθηκε με τη δολοφονία του βασιλιά Γεώργιου Α΄, τον Μάρτιο του 1913.
Τα πρώτα ίχνη της επιφανούς οικογένειας Σαρνώ (Charnaud) εντοπίζονται κάπου στον 16ο-17ο αιώνα στους Ουγενότους Προτεστάντες της νότιας Γαλλίας και μετά τα μέλη της σκορπίζουν στην Αγγλία, στη Σμύρνη, στην Αμερική, αλλά και στη Θεσσαλονίκη, όπου ο εμπορικός οίκος Σαρνώ ήταν στο τέλος του 18ου αιώνα από τους σημαντικότερους, σύμφωνα με την έκθεση του Γάλλου πρόξενου στην πόλη, Felix de Beaujour.
Στα 1792 ο Φρανσουά Σαρνώ ήταν ο Άγγλος πρόξενος στη Θεσσαλονίκη και διέμενε στο προξενείο το οποίο στεγαζόταν στον Φραγκομαχαλά, ενώ τον διαδέχτηκε ο γιος του Τζέιμς.
Από τα πιο επιφανή μέλη της οικογένειας, αλλά και της καθολικής κοινότητας της πόλης, ήταν ο Φρειδερίκος Σαρνώ. Μηχανικός στο επάγγελμα, απέκτησε μεγάλη περιουσία -μέρος της οποίας είχε κληρονομήσει- από την εκμετάλλευση των μεταλλείων στη βόρεια Χαλκιδική, από το εμπόριο καπνού, από κατασκευαστικά έργα. Ώς σήμερα μάλιστα υπάρχει μέσα στο Συμμαχικό Νεκροταφείο Ζέιτενλικ, στην περιοχή των Αμπελοκήπων, μια μικρή με κόκκινα τούβλα εκκλησία, στην καρδιά του γαλλικού τομέα, δωρεά της οικογένειας το 1867.
Στο τέλος του 19ου αιώνα ο Φρειδερίκος Σαρνώ αγόρασε από τον πολύ γνωστό για την πόλη Άγγλο έμπορο, Τζέκι Άμποτ, το κτήμα το δεύτερου στο Ουρεντζίκ (σημερινό Ρετζίκι) και με τα μάρμαρα που βρήκε εντός του εξόπλισε τη βίλα που είχε στη συνοικία των Εξοχών.
«Villa mon plaisir», ένα κόσμημα της συνοικίας των Εξοχών
Σύμφωνα με το βιβλίο των Μιχάλη Τρεμόπουλου και Γιώργου Μπλιώνη «Η Θεσσαλονίκη των νερών», η βίλα Σαρνώ βρισκόταν στο νότιο άκρο της συνοικίας των Εξοχών, που τότε ονομαζόταν Καραγάτς και σήμερα είναι η περιοχή της Ανάληψης. Ένα τμήμα του κτήματος οριζόταν από την κοίτη του χειμάρρου Μπουγιούκ Ντερέ και μάλιστα ο κλάδος που περνούσε από εκεί ονομαζόταν Λάκκος του Σαρνώ.
Ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής, Βασίλης Κολώνας, με πλήθος ερευνών και δημοσιεύσεων για την ιστορία των κτηρίων της Θεσσαλονίκης, αναφέρει πως πριν το 1885 ο Φρειδερίκος Σαρνώ έχτισε στο κτήμα των Εξοχών μια μεγαλοπρεπή έπαυλη, κοντά στη σημερινή οδό Μαυροκορδάτου, την οποία ονόμασε «Villa mon plaisir». Μεγάλες δεξιώσεις γινόταν προς τιμήν των Οθωμανών αξιωματούχων, των προξένων, του επιχειρηματικού κόσμου, θρησκευτικών αρχηγών. Ακόμη και τον δούκα του Εδιμβούργου δεξιώθηκαν το 1888, ενώ τον Αύγουστο του 1890 δόθηκε γεύμα με καλεσμένο τον Άγγλο υποναύαρχο Γουόλτερ Κερ, αρχηγό της αγγλικής μοίρας στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Ο Φρειδερίκος Σαρνώ επένδυε τα χρήματά του στον εξοπλισμό της βίλας, στις επιχειρήσεις του, στη διασκέδαση και, παρότι έβγαζε αρκετά, έχανε επίσης αρκετά στο χρηματιστήριο. Ο θάνατος τον βρήκε σε μια δύσκολη οικονομικά στιγμή, τον Δεκέμβριο του 1891, και το κτήμα μαζί με τη βίλα πέρασαν στα χέρια του γιου του, Εδουάρδου, ο οποίος ήταν πρόξενος της Ισπανίας. Ενδεικτικό της οικονομικής επιφάνειας και της αναγνώρισης που απολάμβανε η οικογένεια είναι το γεγονός πως, σύμφωνα με τον Βασίλη Κολώνα, η σημερινή οδός Μαυροκορδάτου, γύρω στο 1911, ονομαζόταν οδός Σαρνώ.
Στις αρχές του 1900 ο Εδουάρδος Σαρνώ πούλησε τα ακίνητά του, μεταξύ αυτών και τη «Villa mon plaisir» στον Κλέωνα Χατζηλαζάρου, διευθυντή τότε της Τράπεζας της Ανατολής και ρωσικής υπηκοότητας.
Η οικογένεια Χατζηλαζάρου απέκτησε πολλά ακίνητα και 3 βίλες στη συνοικία των Εξοχών, γεγονός που δημιουργεί μια σύγχυση για το ποια ήταν βίλα Σαρνώ... που δεν υπάρχει πια κι αυτό δυσκολεύει την καταγραφή τής μετέπειτα ιστορίας της.
Μια δολοφονία, μια κηδεία, ένα τέλος
Μέσα στο απέραντο κτήμα υπήρχαν η βίλα και άλλα μικρότερα κτίσματα. Με την απελευθέρωση της πόλης εγκαταστάθηκε εκεί ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄, μετατρέποντας την πολυτελή έπαυλη σε... ανάκτορο.
Η δολοφονία του τον Μάρτιο του 1913 συνοδεύτηκε από μια ακόμη ιστορία που σχετίζεται με τη βίλα Σαρνώ... πλέον Χατζηλαζάρου.
Ο Γεώργιος Α΄ ο μακροβιότερος στον θρόνο βασιλιάς (για 50 χρόνια, από το 1863 ώς το 1913) δολοφονήθηκε στη διασταύρωση των (σημερινών) οδών Αγίας Τριάδας και Βασ. Όλγας. Δέχτηκε μία σφαίρα στην πλάτη, αυτή διαπέρασε τη σπονδυλική στήλη και καρφώθηκε στην καρδιά. Ο υπασπιστής του, Γεώργιος Φραγκούδης, ακινητοποίησε τον δράστη, ένα 24χρονο φοιτητή της Ιατρικής Σχολής από το Ασβεστοχώρι, με το όνομα Αλέξανδρος Σχινάς.
Παρά τις πολυήμερες ανακρίσεις ο Σχινάς δεν αποκάλυψε τον λόγο της δολοφονίας, λέγεται ωστόσο πως το είπε σε μία κατ΄ ιδίαν συνάντηση που είχε με τη βασίλισσα Όλγα, πάντως ούτε και αυτή αναφέρθηκε ποτέ σε αυτό το θέμα.
Ο Γεώργιος Α΄ μεταφέρθηκε με όχημα που περνούσε τυχαία από το σημείο στο Παπάφειο στρατιωτικό νοσοκομείο, πριν όμως περάσει την είσοδο άφησε την τελευταία του πνοή. Η πόλη, η χώρα, πάγωσαν...
Η σορός του τέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο βασιλικό «ανάκτορο», την πρώην βίλα Σαρνώ και νυν οικία Κλέωνα Χατζηλαζάρου, στην εξώπορτα της οποίας παρατάχθηκε πένθιμη τιμητική φρουρά.
Στη Θεσσαλονίκη έφτασε ο νέος βασιλιάς Κωνσταντίνος και ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, καθώς και πολλές διπλωματικές αποστολές, για την εκφορά της βασιλικής σορού στις 25 Μαρτίου 1913. Τη μεγαλοπρεπή νεκρώσιμη πομπή συνόδευαν εκτός από τα μέλη της βασιλικής οικογένειας, φιλαρμονικές, ξένες διπλωματικές αποστολές, θρησκευτικοί ηγέτες (Ορθόδοξων, Εβραίων, Μουσουλμάνων), αλλά και πλήθος κόσμου. Το φέρετρο τοποθετήθηκε πάνω σε κιλλίβαντα πυροβόλου καλυμμένο με την ελληνική και τη δανέζικη (λόγω καταγωγής του βασιλιά) σημαία και ακολουθούσε στρατιωτικό άγημα και εύζωνες.
Η πομπή έφτασε στο λιμάνι όπου η σορός τοποθετήθηκε στο πολεμικό πλοίο «Αμφιτρίτη», το οποίο με συνοδεία τριών ελληνικών πολεμικών πλοίων και έξι ξένων (γαλλικό, αγγλικό, ιταλικό, γερμανικό, αυστριακό και ρωσικό) τη μετέφερε στην Αθήνα για την κηδεία που έγινε στις 2 Απριλίου 1913 και την ταφή στο βασιλικό μαυσωλείο του ανακτόρου στο Τατόι.
Πίσω, στην ιστορία της βίλας Σαρνώ-μέγαρο Κλέωνα Χατζηλαζάρου, το πολυτελές οίκημα κατεδαφίστηκε την περίοδο 1939-1940 και στη θέση του, σύμφωνα με τον Βασίλη Κολώνα, χτίστηκε το κτήριο του Παρθεναγωγείου της Γαλλικής Λαϊκής Αποστολής. Από το 1959 στεγαζόταν εκεί το Ε΄ Γυμνάσιο Αρρένων, ενώ σήμερα βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Ε’ Γυμνασίου-Λυκείου (διασταύρωση των οδών Ανθέων και Κριεζώτου). Το κτήριο λαβώθηκε από τον σεισμό του 1978 και για κάποια χρόνια έπαψε να λειτουργεί, ενώ από το 1987, με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού, έχει χαρακτηριστεί ως «διατηρητέο έργο τέχνης».
Και η οικογένεια Σαρνώ;
Τα χρόνια πέρασαν, ο αιώνας άλλαξε και η λήθη πήρε μαζί της τα τελευταία εναπομείναντα μέλη της οικογένειας Σαρνώ στη Θεσσαλονίκη. Κάποιοι από αυτούς εντοπίστηκαν στη Σμύρνη, κάποιοι άλλοι στο Great Dunmow, ένα προάστιο του Έσσεξ στην Αγγλία, υπάρχουν ακόμη αναφορές για τη Γαλλία, τον Καναδά, τις ΗΠΑ.
Η βίλα Σαρνώ κατεδαφίστηκε, ο χείμαρρος Σαρνώ μπαζώθηκε, η περιουσία των Σαρνώ εξαφανίστηκε. Οι ιστορίες όμως μένουν και έχουν τη λάμψη, τη μεγαλοπρέπεια, τη χλιδή και τον πλούτο εκείνων των εποχών....
*Με πληροφορίες από το βιβλίο των Γιώργου Μπλιώνη-Μιχάλη Τρεμόπουλου, «Η Θεσσαλονίκη των νερών»
*Φωτογραφίες από τη σελίδα στο facebook, Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης
Μαρία Ριτζαλέου,
Πηγή: Voria
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου