Κυνίσκα: Η πρώτη γυναίκα Ολυμπιονίκης της αρχαιότητας.

 

Στις αρχές των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αρχαία Ελλάδα, ήταν σπάνιο για τις γυναίκες να αγωνιστούν, πόσο μάλλον να κερδίσουν. Αν σκεφτούμε ότι η Καλλιπάτειρα έμεινε στην ιστορία γιατί παρακολούθησε τους αγώνες, τότε το κατόρθωμα της Κυνίσκας, της πρώτης γυναίκας Ολυμπιονίκη ήταν μάλλον θηριώδες.

Ποια ήταν η Κυνίσκα

Γεννήθηκε γύρω στο 440 π.Χ. στην Σπάρτη και ήταν κόρη του βασιλιά Αρχίδαμου Β’ και αδελφή του μελλοντικού βασιλιά Αγησίλαου Β’. Εκείνη την εποχή, η αντιμετώπιση των γυναικών στη Σπάρτη διέφερε από την υπόλοιπη Ελλάδα. Δεν αποκλείονταν εντελώς από την κοινωνία, αλλά περνούσαν από αυστηρή εκπαίδευση από την ηλικία των έξι ετών, παρόμοια με τους πολεμιστές αδελφούς τους, ούτως ώστε να προετοιμαστούν για τη δημιουργία μιας ισχυρής οικογένειας.

Η Κυνίσκα ξεχώριζε σε αυτό το ανταγωνιστικό περιβάλλον. Ένα αγοροκόριτσο από παιδί, ήταν άριστη ιππέας, πλούσια και παθιασμένη για να γίνει η πρώτη γυναίκα που πέτυχε στους περίφημους Ολυμπιακούς Αγώνες, σύμφωνα με τον Παυσανία.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν για τους άντρες

Αν και οι γυναίκες απαγορευόταν να πάρουν μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότητας, επιτρεπόταν να εκτρέφουν άλογα και να παίρνουν μέρος σε αρματοδρομίες με τα άλογά τους και τις αρματηλάτες τους. Νικητής ανακηρυσσόταν ο ιδιοκτήτης των αρμάτων / αλόγων. Έτσι η Κυνίσκα που ίππευε εξαιρετικά από μικρή, κατάφερε να ανακηρυχθεί νικήτρια στις στα «άρματα» δυο μάλιστα φορές.

Την Κυνίσκα αναφέρει μετά από περισσότερα από τετρακόσια χρόνια αργότερα από την εποχή της και ο Πλούταρχος, ο οποίος έγραψε ότι ο Αγησίλαος βλέποντας πολίτες να θεωρούν σπουδαίο τον εαυτό τους επειδή είχαν ιπποτροφεία, έπεισε την αδελφή του να αγωνισθεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες, θέλοντας να δείξει στους Έλληνες ότι δεν υπήρχε ιδιαίτερη αρετή σε αυτό, αλλά ότι η νίκη οφείλονταν στον πλούτο και στις δαπάνες. Το μίσος του για το συγκεκριμένο αγώνισμα και η αγάπη του για την αδερφή του, τον έφεραν σε αυτό το σημείο.

Ο Αγησίλαος Β’ της Σπάρτης λοιπόν προσέλαβε άνδρες για να τρέξουν με την ομάδα της και τελικά η Κυνίσκα κέρδισε τον διαγωνισμό τεσσάρων αλόγων («τέθριππον» στα αρχαία ελληνικά) τόσο το 396 π.Χ. όσο και το 392 π.Χ., αν και, κατά ειρωνικό τρόπο, μάλλον δεν της επιτρεπόταν να βλέπει από κοντά τις νίκες της, αφού η είσοδος της στο Στάδιο δεν επιτρεπόταν.

Η νίκη της Κυνίσκας την έκανε δημοφιλή

Alamy/Visualhellas/.gr

Όποια και αν ήταν η αιτία, η Κυνίσκα αναδείχθηκε νικήτρια. Χάλκινα αγάλματα ενός αλόγου και ενός άρματος, ενός αρματολού και της ίδιας τοποθετήθηκαν στο ναό του Δία στην Ολυμπία, με την παρακάτω επιγραφή:

ΣΠΑΡΤΑΣ ΜΕΝ [ΒΑΣΙΛΗΕΣ ΕΜΟΙ]

ΠΑΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΟΙ Α[ΡΜΑΤΙ Δ ΩΚΥΠΟΔΩΝ ΙΠΠΩΝ]

ΝΙΚΩΣΑ ΚΥΝΙΣΚΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΑΝΔ ΕΣΤΑΣΕ ΜΟΝ[ΑΝ]

Δ ΕΜΕ ΦΑΜΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΚ ΠΑΣΑΣ ΤΟ[Ν]-

ΔΕ ΛΑΒΕ[Ι]Ν ΣΤΕΦΑΝΟΝ

ΑΠΕΛΛΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΛΕΟΣ ΕΠΟΗΣΕ.

Της Σπάρτης βασιλιάδες οι πατέρες και οι αδελφοί μου,
στα άρματα με γρηγορόποδα άλογα αφού νίκησα
η Κυνίσκα το άγαλμα αυτό έστησα,
Μόνη δε εγώ είμαι από τις γυναίκες της Ελλάδος όλες, που έλαβα το στέφανο
ο Απελλής του Καλλικλέους το έφτιαξε.

(Η επιγραφή αυτή διασώθηκε ως επίγραμμα στην Παλατινή Ανθολογία, στο βιβλίο 13, επίγραμμα 16, έτσι λοιπόν έχει γίνει δυνατή η συμπλήρωση των κειμένων που έλειπαν.) 

Η επιγραφή είναι σε πρώτο πρόσωπο και αποτελεί ένδειξη της ανεξαρτησίας και της προθυμίας της Κυνίσκας να προωθήσει τον εαυτό της, αν και ο συγγραφέας Ξενοφών ισχυρίζεται ότι και αυτή ήταν ιδέα του Αγησίλαου. Η επιτυχία της άνοιξε τον δρόμο των επιτυχιών στους Ολυμπιακούς Αγώνες για ακόμη περισσότερες αθλήτριες, με την επίσης Σπαρτιάτισσα Ευρυλεονίδα και τη Βερενίκη Β’ της Αιγύπτου να ξεχωρίζουν.