Τρεις καλοδιατηρημένες αρχαίες χάλκινες ασπίδες και ένα κράνος ανακαλύφθηκαν στο κάστρο Αγιάννη, που ίδρυσε ο Ρούσης του Αργέστη στην Αρμενία

Του Γιώργου Λεκάκη

Τρεις καλοδιατηρημένες χάλκινες ασπίδες και ένα κράνος ανακαλύφθηκαν στο κάστρο του χωριού Αγιάννη, μια ακρόπολη των Ουραρτίων, 2.700 χρόνων, σε έναν λόφο, με θέα στην λίμνη Βαν (< Βιαινα) της Αρμενίας (η οποία ονομάσθηκε από τον Αργοναύτη Άρμενο), στην έκταση που κατέχει νυν η ανατολική Τουρκία, από τον M. Işıklı (του Πανεπιστημίου Atatürk).

Η Urartu στα βαβυλωνιακά ονομάζεται ΑΡΜΕΝΙΑ στα αρχαία ελληνικά και παλαιά περσικά - βλ. τρίγλωσση επιγραφή του Behistun, λαξευμένη επί Δαρείου του Μεγάλου της Περσίας.

Ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας, εδήλωσε ότι τα αντικείμενα βρέθηκαν σε μια τελετουργική αίθουσα, σε ένα μνημειακό συγκρότημα ναών, αφιερωμένο στον Χάλντι[1], τον θεό-πολεμιστή της Ουραρτίας. «Πιστεύουμε ότι το κράνος που βρήκαμε χρησιμοποιήθηκε σε τελετές, λόγω της λεπτομερούς και περίπλοκης διακόσμησής του», πρόσθεσε ο κ. Işıklı.

Συνολικώς, περισσότερες από 30 ασπίδες έχουν ανακτηθεί από αυτόν τον αρχαιολογικό χώρο. «Αυτές οι ασπίδες ανήκαν πιθανότατα στην βασιλική οικογένεια ή σε μια επίλεκτη ομάδα πολεμιστών, καθώς οι Ουράρτιοι ήταν γνωστό ότι εδώριζαν τέτοια αντικείμενα στους ευγενείς», πρόσθεσε.

Αν και συνδέθηκε κυρίως με τον πόλεμο, ο θεός Χάλντι συνδέθηκε επίσης με την ευμάρεια, την αφθονία, την γεωργία και την κτηνοτροφία. «Ο θεός Χάλντι παίζει κεντρικό ρόλο στο θρησκευτικό σύστημα πεποιθήσεων των Ουραρτίων και αυτές οι ασπίδες, πολλές από τις οποίες βρέθηκαν κοντά σε ναούς, ήταν πιθανές προσφορές ή τελετουργικά δώρα», εξήγησε.

Οι ζημιές στο σημείο δείχνουν ότι το κάστρο εγκαταλείφθηκε μετά από σεισμό.

Το Κάστρο Αγιάννης εκτίσθη σε έναν βραχώδη λόφο, κοντά στο χωριό Αγάρτι, του οποίου το παλαιό όνομα ήταν Αγιάννης και βρίσκεται 300 μ. από την ανατολική όχθη της λίμνης Van, 38 χλμ. ανατολικά της πρωτεύουσας Τούσπα. Είναι το τελευταίο κάστρο του Βασιλείου των Ουραρτίων.

Το κάστρο κτισμένο σε υψόμετρο 1.866 μ. έχει μέγεθος 100 x 400 μ.! Χρονολογείται από τον 9ο αιώνα π.Χ. Κτίσθηκε όπως σχεδιάστηκε, στον κυρίως βράχο. Τελειοποιήθηκε από τον Ρούση Β΄, γιο του Αργέστη[*] Β΄, που κυβέρνησε το Βασίλειο των Ουραρτίων μεταξύ 685 και 653 / 650 π.Χ. Το νέο κάστρο θα έπρεπε να χτίστηκε αμέσως μετά το 673 - 672 π.Χ. σύμφωνα με τις επιγραφές, που βρέθηκαν στην μνημειακή πύλη και το μέτωπο του ναού. Οι ανασκαφές του Κάστρου βοηθούν στην δημιουργία μιας πλούσιας απογραφής για τον πολιτισμό των Ουραρτίων. Έχουν ξεχωρίσει και ονομαστεί σε αυτό οι περιοχές: "Temple Area", "Domestic Places", "Payeli Salon (Hall)", "Monumental Gate", "East and West Storehouses", "Southern, North, Eastern and Western Walls" και εν μέρει η εξωτερική πόλη και η ακρόπολη.

Στην Πύλη βλέπουμε, ανάμεσα σε άλλα,

φτερωτό λιοντάρι και 8άκτινο αστέρι.

Το νότιο τείχος του Κάστρου και η μνημειακή πύλη εισόδου μας επιτρέπουν να λάβουμε σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τα αμυντικά συστήματα των Ουραρτίων και τον τρόπο εισόδου στο κάστρο. Η θέση της Μνημειακής Πύλης ευρίσκεται στα ΝΑ. του κάστρου, στο σημείο όπου ενώνονται το Νότιο Τείχος και το Ανατολικό Τείχος. Η κατασκευή αυτή είναι η μόνη πύλη εισόδου που αποκαλύφθηκε κατά τις ανασκαφικές μελέτες, που έχουν γίνει μέχρι σήμερα και έχει πλάτος 3 μ. Παρατηρούνται ευδιάκριτα πλίνθοι σε πέτρινη βάση που αποτελεί μέρος της αρχιτεκτονικής διάταξης των Ουραρτίων. Η μνημειακή πύλη και η επιφάνεια των ανδεσιτών, στους οποίους βρίσκονται οι πύργοι παρατήρησης, στις δύο πλευρές της πύλης είναι χαραγμένες αρκετά ομαλά και ομοιόμορφα.

Είναι ένα από τα ωραιότερα δείγματα στρατιωτικής αρχιτεκτονικής της Ουραρτίας.

Ανακαλύφθηκαν επίσης όμορφα στολίδια, ανάγλυφα, θρησκευτικές και βασιλικές αποθηκευτικές κατασκευές, που περιείχαν γεωργικά προϊόντα κ.ά.

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές συνεχίζονται από το 1989.[2]

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Ο Ḫaldi / Haldi / Khaldi ήταν μία θεότητα από την (αγία) Τριάδα του Βασιλείου του Αραράτ των Urartu (μαζί με τον Teisheba και τον Shivini). Οι βασιλιάδες των Ουραρτίων προσεύχονταν σε αυτόν για νίκες στις μάχες. Απεικονιζόταν ως άνθρωπος με ή χωρίς φτερά, που στέκεται πάνω σε ένα λιοντάρι.

Το αρχικό του ιερό ήταν στο Αρδίνι (Ardini – νυν Muṣaṣir, πόλη από τον 9ο - 8ο αιώνα π.Χ. στην περιοχή του 36ου παράλληλου [36°N 46°E], στο Ζάκρος, νότια της λίμνης Ουρμίας).

Ο Haldi ετυμολογικά σχετίζεται με την λέξη των Hurrian, heldi = υψηλό < high < χάος κλπ. Κατ’ άλλους, επίσης από τα ελληνικά (> παλαιοαρμενικά) και σημαίνει Ήλιος / Helios / θεός του ήλιου > Haldi – βλ. M. C. Astour.

[2] Οι ανασκαφές διεξήχθησαν υπό την προεδρία του καθηγητή dr. A. Çilingiroğlu (Πανεπιστήμιο Αιγαίου "Van Project" έως το 2012). Οι μελέτες εκτελούνται από τον καθ. δρ. M. IŞIKLI, συνεργάτη στο Τμήμα Αρχαιολογίας, Σχολή Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ατατούρκ, από το 2013.

[*] Argishtis, Argisti, Argišti, Argishtish Αργέστης στα αρμενικά σημαίνει λαμπερός, λευκός, φωτεινός < αρχαίο ελληνικό άργος, αργός > αρμένικο αρεγ / areg >  ΑΡΕJΑΣΤΙΝ > Areyastin = θεότητα του ήλιου, ήλιος και επίθετο της Μεγάλης Μητέρας Θεάς < αρχ. ελληνικά αργεστής + Ti / Di = θεός στα πρωτοαρμενικά > κλασσικό αρμενικό Dik' < Δίας > dios, dieu, κλπ.

ΠΗΓΗ: «Bronze Artifacts Dedicated to Warrior God Found in Ancient Castle», Newsweek, 9.9.2024. Γ. Λεκάκης "Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.9.2024.

        - Urartians.

        - Wow Cappadocia.