Η Αγορά της Αθήνας ήταν η μεγάλη δημόσια πλατεία στα βορειοανατολικά του ιερού βράχου της Ακρόπολης, Ο αρχικά ελεύθερος χώρος της πλατείας πλαισιώθηκε σταδιακά από πολυάριθμα διοικητικά κτήρια, ναούς, βωμούς, στοές και κρήνες και έλαβε την οριστική του μορφή τον 2ο αι. μ. Χ. Η Αγορά αποτελούσε την καρδιά της δημόσιας ζωής της πόλης. Υπήρξε ο τόπος που γεννήθηκε και άνθισε η Δημοκρατία. Ήταν έδρα διοικητικών και δικαστικών αρχών, θρησκευτικό κέντρο, χώρος όπου τελούνταν ποικίλες κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, θρησκευτικές εκδηλώσεις, εμπορικές συναλλαγές, θεατρικά και μουσικά δρώμενα και αθλητικοί αγώνες.
Στην Αγορά διασταυρώνονταν σημαντικές οδικές αρτηρίες, η σημαντικότερη από τις οποίες ήταν η οδός των Παναθηναίων, η οποία οδηγούσε στην Ακρόπολη ξεκινώντας από την κύρια πύλη του Κεραμεικού, το Δίπυλον. Την πορεία της οδού ακολουθούσε κάθε τέσσερα χρόνια η πομπή των Μεγάλων Παναθηναίων.
Βασίλειος Στοά
Ένα από τα αρχαιότερα και σημαντικότερα δημόσια κτήρια της Αγοράς ήταν η Βασίλειος Στοά, η οικοδόμηση της οποίας ανάγεται στα τέλη του 6ου αι. π.Χ. Επρόκειτο για μικρών διαστάσεων στωικό οικοδόμημα, με διπλή κιονοστοιχία στα ανατολικά. Τον 5ο αι. π.Χ. η στοά ανακατασκευάστηκε και προστέθηκαν στα άκρα δύο προεξέχουσες πτέρυγες. Η Βασίλειος Στοά αποτελούσε την έδρα του Άρχοντα-Βασιλέα, του δεύτερου σε ιεραρχία άρχοντα της αθηναϊκής κυβέρνησης, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τα θρησκευτικά θέματα και τους νόμους. Εδώ φυλάσσονταν τα επίσημα αντίγραφα των παλαιών νόμων της αθηναϊκής πολιτείας, του Δράκοντα και του Σόλωνα. Σε έναν λίθο, στα ανατολικά του κτηρίου, οι άρχοντες που αναλάμβαναν υπηρεσία έδιναν όρκο τήρησης των νόμων.
Η Στοά χρησίμευε επίσης ως χώρος συνεδριάσεων του δικαστικού σώματος της Βουλής του Αρείου Πάγου.
Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, στην Βασίλειο Στοά πραγματοποιήθηκε η έγκλιση του Σωκράτη, δηλαδή η έκθεση των επιχειρημάτων των κατηγόρων του πριν από την κανονική δίκη και την θανάτωσή του το 399 π.Χ.
Τον 4ο αι. π. Χ. μπροστά στη Στοά στήθηκε άγαλμα της Θέμιδας, θεάς της δικαιοσύνης, το οποίο εκτίθεται στο Μουσείο της Στοάς Αττάλου.
Βωμός των 12 θεών
Ο Βωμός των Δώδεκα Θεών βρισκόταν στην ελεύθερη πλατεία της Αγοράς, δίπλα στην οδό των Παναθηναίων. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Θουκυδίδη, ιδρύθηκε από τον Πεισίστρατο το νεώτερο (522 / 521 π.Χ.), γιο του Ιππία, όταν ο τελευταίος ήταν επώνυμος άρχων.
Ο βωμός βρισκόταν στο εσωτερικό ορθογώνιου περιβόλου με πλακοστρωμένο δάπεδο και λίθινη ανωδομή από χαμηλά κατακόρυφα στελέχη και ορθοστάτες, εκ των οποίων αυτοί που πλαισίωναν τις εισόδους έφεραν πιθανότατα ανάγλυφες παραστάσεις. Ήταν αφιερωμένος στους δώδεκα Θεούς του Ολύμπου.
Ο Βωμός των Δώδεκα Θεών, θεμελιωμένος στο σημείο συνάντησης σημαντικών οδικών αρτηριών, υπήρξε η αφετηρία μέτρησης των οδικών αποστάσεων από την Αθήνα[1]. Αποτελούσε επίσης άσυλο για τους καταδιωκόμενους.
Ο Βωμός υπέστη αρκετές επισκευές μέχρι και τον 4ο αι. π.Χ. και καταστράφηκε τον 3ο αι. μ.Χ. Σήμερα, το μεγαλύτερο τμήμα του μνημείου βρίσκεται κάτω από τις γραμμές του Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου, η διάνοιξη του οποίου ξεκίνησε το 1891[2]. Στο εσωτερικό του αρχαιολογικού χώρου παρέμεινε ορατή μόνον η νοτιοδυτική γωνία του (παρακάτω φωτογραφία).
Στην βορειοδυτική είσοδο της Αγοράς, ανατολικά της Στοάς του Ελευθερίου Διός και νοτίως της Ποικίλης Στοάς κείτονται σήμερα τα κατάλοιπα της νοτιοανατολικής γωνίας του Βωμού των Δώδεκα Θεών. Ο Παυσανίας αναφέρει την ύπαρξη του βωμού στην Αγορά, χωρίς όμως να δίνει περαιτέρω πληροφορίες. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη τον βωμό ανέθεσε ο εγγονός του Πεισιστράτου και υιός του Ιππίου Πεισίστρατος ο Νεώτερος όταν ήταν επώνυμος άρχοντας των Αθηνών (522 / 521 π.Χ.). Ίσως είναι ο ίδιος βωμός που μνημονεύει ο Παυσανίας ως «Βωμό του Ελέους», που χρησίμευε ως απαραβίαστο άσυλο των ικετών.
Η ταύτιση των υπαρχόντων λειψάνων με τον Βωμό των Δώδεκα Θεών οφείλεται στο ενεπίγραφο βάθρο χάλκινου αγάλματος που βρέθηκε στο σημείο όπου είχε στηθεί ως ανάθημα του Λεάγρου («Λέαγρος ανέθεκεν δώδεκα θεοίσιν»). Ο Λέαγρος, τον οποίον επαινούν σε αγγεία τους σημαντικοί κεραμείς του πρώιμου ερυθρόμορφου ρυθμού, όπως ο Ευφρόνιος και ο Ευθυμίδης (περ. 520 π.Χ.), ήταν στα χρόνια του Πεισιστράτου του Νεώτερου ένας ωραίος νέος ηλικίας 15 ετών περίπου. Κρίνοντας από τα σωζόμενα ίχνη επί της βάσης και από το είδος των γραμμάτων της επιγραφής, το ανάθημα πρέπει να σχετίζεται όχι με τα χρόνια της νεότητας του Λεάγρου (δ΄ τέταρτο 6ου αι. π.Χ.), αλλά με την περίοδο της στρατηγείας του αρκετά αργότερα (490 / 480 - 470 π.Χ.).
Ο βωμός, που τοποθετήθηκε σε σημείο όπου επικοινωνούσαν οι βασικώτερες συγκοινωνιακές αρτηρίες της πόλης.
[σ.σ.: Τα "πάθη" του βωμού συνεχίσθηκαν και κατά το 2011 - παρακάτω φωτογραφίες]...
Ναός του Ηφαίστου
Στον λόφο του Αγοραίου Κολωνού, στην δυτική πλευρά της Αγοράς των Αθηνών, δεσπόζει μέχρι τις μέρες μας ο Ναός του Ηφαίστου, γνωστός ως “Θησείο”[*]. Είναι δωρικός περίπτερος ναός, με πρόναο, σηκό και οπισθόδομο. Στο εσωτερικό του σηκού φαίνεται πως υπήρχε δωρική κιονοστοιχία. Ο Ναός του Ηφαίστου είναι ο καλύτερα σωζόμενος δωρικός ναός στον ελλαδικό χώρο. Έργο άγνωστου αρχιτέκτονα, ανεγέρθηκε την περίοδο 460 - 415 π.Χ. και αφιερώθηκε στο θεό Ήφαιστο, προστάτη των μεταλλουργών και την Αθηνά Εργάνη, προστάτιδα των τεχνών και της χειροτεχνίας. Έφερε πλούσιο γλυπτό διάκοσμο. Ξεχωρίζουν στην ανατολική πλευρά του ναού οι δέκα μετόπες με σκηνές από τους άθλους του Ηρακλή και στις ακραίες ανατολικές μετόπες των δύο μακρών πλευρών, σκηνές από τους άθλους του Θησέα[*]. Στην ζωφόρο του πρόναου εικονίζεται σκηνή μάχης με την παρουσία θεών και στη ζωφόρο του οπισθόναου μάχη Λαπιθών και Κενταύρων. Γλυπτή διακόσμηση έφεραν και τα δύο αετώματα του ναού. Όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ.), τα δύο χάλκινα λατρευτικά αγάλματα του σηκού φιλοτέχνησε ο γλύπτης Αλκαμένης κατά την περίοδο 421 - 415 π.Χ.
Τον 7ο αι. μ. Χ. ο ναός μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο.
Στις αρχές του 19ου αιώνα η εκκλησία χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο προτεσταντών και άλλων Ευρωπαίων φιλελλήνων. Το έτος 1834 πραγματοποιήθηκε στον ναό η τελετή υποδοχής του Όθωνα, του πρώτου βασιλιά του νεώτερου ελληνικού κράτους. Από τότε και μέχρι την δεκαετία του 1930 ο ναός χρησιμοποιήθηκε ως μουσειακός χώρος.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ ΑΘΗΝΩΝ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.5.2018. Γ. Λεκακης "Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις". Αρχαιολογία Πόλεως Αθηνών.
[1] Σήμερα το σημείο / χιλιόμετρο 0 των Αθηνών ξεκινά από τον προαύλιο χώρο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στον Λόφο των Νυμφών ("Λόφος Αστεροσκοπείου").
[2] Το 1835 κατετέθη στην ελληνική κυβέρνηση η πρώτη πρόταση σιδηροδρόμου από τον Φρ. Φεράλδη. Χωρίς απάντηση και η πρόταση του Αλ. Ραγκαβή (1843). Ένωνε με μονή γραμμή το Θησείο με τον Πειραιά. Το 1855, ο πρωθυπουργός Αλ. Μαυροκορδάτος κατέθεσε νομοσχέδιο «Περί συστάσεως σιδηροδρόμου απ’ Αθηνών εις Πειραιά» (νόμος ΤΖ΄, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, 28.12.1855). Το 1867 το έργο κατακυρώθηκε στον Άγγλο επιχειρηματία Εντ. Πίκερινγκ. Άρχισε να κατασκευάζεται τον Νοέμβριο του 1867. Το 1868, ο Πίκερινγκ ανέθεσε την συνέχεια του έργου στη νεοϊδρυθείσα εταιρεία «Σιδηρόδρομοι Αθηνών-Πειραιώς» (ΣΑΠ ΑΕ). Τα εγκαίνια του σιδηροδρόμου είχαν προγραμματιστεί για τις 15.2.1869. Αναβλήθηκαν για τις 27. Τελικώς στις 17.2.1869 έγινε το πρώτο δοκιμαστικό δρομολόγιο. Στις 27.2.1869 έγιναν τα επίσημα εγκαίνια της σιδηροδρομικής γραμμής «Θησείον - Πειραιεύς», με επιβάτες, στο πρώτο δρομολόγιο, την βασίλισσα Όλγα, τον πρωθυπουργό Θρ. Ζαΐμη, υπουργούς, στρατιωτικούς, διπλωμάτες, δημοσιογράφους, κ.ά. Ο Στ. Ψύχας και η δική του "Εταιρεία Προεκτάσεως του επ' Αθηνών εις Πειραιά Σιδηροδρόμου" άρχισε την κατασκευή σήραγγας το 1889 από το Θησείο μέχρι την Ομόνοια. Ο πρώτος σταθμός της Ομόνοιας, που ήταν μόνον και υπόγειος και ανοικτό όρυγμα, κατασκευάσθηκε στην διασταύρωση των οδών Λυκούργου και Αθηνάς. Εγκαινιάστηκε στις 17.5.1895, μαζί με τον (παρόμοιας δομής), ενδιάμεσο σταθμό του Μοναστηρακίου. Το 1904 ηλεκτροδοτήθηκε.
arxeion-politismou.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου