Οι άνθρωποι στην Αφρική έκαναν τατουάζ πριν 400.000 χρόνια!

Ο παλαιολιθικός Πολιτισμός Lupemban

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο παλαιολιθικός «Πολιτισμός Lupemban / Lupembia» των Βουσμάνων (Khoisan) της κεντρικής Αφρικής, έλεγαν οι αρχαιολόγοι ότι αναπτύχθηκε πριν 32.000 και διήρκεσε μέχρι και πριν από 14.000 χρόνια… Επήρε το όνομά του από την Lupemba στο Kasai Αγκόλας. Δημιούργημα μάλλον του Homo rhodesiensis, του Homo heidelbergensis Αφρικής και του Σύγχρονου ανθρώπου (Homo sapiens). Όμως δεν έχουν βρεθεί σχεδόν καθόλου ανθρώπινα απολιθώματα[1]!

Αλλά σήμερα, επισήμως αναγνωρίζεται ότι είναι πολύ… αρχαιότερος: Ξεκίνησε πριν από 400.000 - 300.000 χρόνια (Ύστερη Αχελαία)! Και μάλιστα διήρκεσε έως και πριν από 40.000 χρόνια! Αλλά πολύ λίγες τοποθεσίες έχουν δώσει ακριβείς στρωματογραφίες και αξιόπιστη χρονολόγηση. Πάντως προϋπήρχε του πολιτισμού Sangoan.

Η τεχνολογία τους χαρακτηρίζεται από επίμηκη (μικρολιθικά) λογχοειδή εργαλεία (λεπίδα / σημείο / αιχμή βελους σε σχήμα φύλλου). Πρόκειται για πολύ προσεγμένα λίθινα εργαλεία διπλής όψεως (διπρόσωπα), καλά λειασμένα. Σε ποικιλία σχημάτων: τριγωνικό, ωοειδές, καρδιάς, αμυγδάλου και συμμετρικό. Προορίζονταν για την επεξεργασία του ξύλου. Ίσως τα τοποθετούσαν σε ένα ξύλινο δόρυ..

Ευρέθησαν επίσης σμίλες, πλευρικές ξύστρες, πελέκεις, λεπίδες με πλάτη, επίπεδοι δίσκοι, κ.ά.

Ευρήματά του έχουν ληφθεί από τους της Ζάμπιας[2], το Κένυας[3]. Τα εργαλεία του Πολιτισμού Lupemban, από την Αγκόλα[4] διεσπάρησαν γενικώς στην σύγχρονη δασική ζώνη του Κονγκό (Λεκάνη του Κονγκό - Μπραζαβίλ[5], Κινσάσα[6]), την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία[7], την Τανζανία[8], την Γκαμπόν[9], την Ισημερινή Γουινέα[10], την Νουβία του Σουδάν (κοιλάδα Λευκού Νείλου)[11], και πιθανώς στην Δυτική Αφρική, την Ναμίμπια, την Ρουάντα, το Μπουρούντι, την Νότια Αφρική, κ.α. Προσαρμόστηκαν με την εξέλιξη της ξυλουργικής. Τα λογχοειδή εργαλεία (σημεία, αιχμές βελών) ερμηνεύονται συνήθως ως τα σωζόμενα στοιχεία πιο σύνθετων εργαλείων.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Λεξικο παραδοσεων». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 9.1.2000.

Τριακόσια κομμάτια υλικού, που χρησιμοποιούσαν στην προϊστορική εποχή οι άνθρωποι ως χρωστική ουσία για να βάφουν το δέρμα τους, τα οποία έχουν ηλικία τουλάχιστον 350.000 - 400.000 χρόνων, βρέθηκαν σε σπήλαιο των Twin Rivers στην Ζάμπια. Πρόκειται για το αρχαιότερο στοιχείο που αποδεικνύει την χρήση χρωστικών ουσιών από τον άνθρωπο για να στολίσει το ίδιο του το σώμα με κάποιου είδους δερματοστιξία (γνωστή και ως στιγματισμός / τατουάζ). Σύμφωνα με τον κ. L. Barham (του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ), οι πληθυσμοί που χρησιμοποίησαν τις χρωστικές είναι αρχαιο-Homo Sapiens, του είδους Homo Heidelbergensis. Επίσης, πριν 37.000 χρόνια, τα κομμάτια του υλικού αυτού χρησιμοποιήθηκαν για να στολίσουν και τους βράχους και τα τοιχώματα των σπηλαίων...

ΠΗΓΗ: εφημ. «Ελεύθερος Τύπος», 18.6.2000.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

- Desmond Clark J., κ.ά. «Kalambo Falls Prehistoric Site: Volume 3, The Earlier Cultures», 13.9.2001.

- Leori-Gourhan A. «La prehistoria en el mundo», εκδ. AKAL, 2002.

- Manzo A. «Introduction to Nubian antiquities», Πανεπ. Τεργέστης, 2007.

- Mesfin I. κ.ά. «Using morphometrics to reappraise old collects: The study case of the Congo Basin Middle Stone Age bifacial industry», DOI 10.2218/jls.4329, στο Journal of Lithic Studies, vol. 7, αρ . 1, 15.3.2020.

- "Stone tools have been used as cognitive / chronological, cultural / ethnic, and functional / environmental indicators in African prehistory", Antiquity of man.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Μόνο μια ανθρώπινη κάτω γνάθος, με σχήμα σχεδόν Homo Sapiens, η οποία βρέθηκε στο Porc Epic (της Ορομίας Αιθιοπίας), κοντά στην Dire Dawa. Και ένα δειγμα κρανίου 300.000 – 120.000 χρόνων από το Broken Hill / Kabwe Ζάμπιας.

[2] Στους Καταρράκτες Καλουμπό (παραπάνω φωτογραφία), κοντά στα σύνορα με την Τανζανία, στους Δίδυμους Ποταμούς / Twin Rivers (κοντά στην Λουσάκα). 230.000 χρόνων, το 1996. Οι ανασκαφές στους καταρράκτες Calumbo ξεκίνησαν από τον J. Desmont Clark, το 1953 - 1967.

[3] Στο Μουγκουρούκ / Muguruk, κοντά στην λίμνη Victoria , 120.000 – 30.000 χρόνων, το 1988.

[4] Στο Dundo, κοντά στα σύνορα με την Λ.Δ. του Κονγκό.

[5] Στην M'Piaka, στον ποταμό Ζαΐρ, κοντά στην ακτή του Ατλαντικού, το 1937.

[6] Στην Πεδιάδα Κινσάσα (στα δυτικά της χώρας), 12.000 χρόνων, το 1968. Στην Bandundu (στα δυτικά). Στην Lodja (στα βόρεια). Στην Λούντα (στο κέντρο). Στην Masango (κοντά στην λίμνη Tanganyika). Στην Kamoa (επαρχία Katanga, στα ΝΑ.). Στην Λουπέμπα (επίσης στην επαρχία Κατάνγκα).

[7] Στο N'Zako Ambilo και στο N'Zako Kono, του νομού Μπόμου, το 1973.

[8] Στο βραχοκαταφύγιο Mumba.

[9] Στο Maboue 5, στην κάτω κοιλάδα Ogooué, 40.000 χρόνων. Βρέθηκαν το 2002.

[10] Στο Mosumu.

[11] Στο Νησί Σάι του Νείλου (182.000 χρόνων το 2003) και στο Khor Abu Anga το 2015.

arxeion-politismou.gr